‘Voor mij is de kunst om toch open te luisteren en in gesprek te gaan.’

2 februari 2016

Een jongetje met buikpijn, een gekwetste dochter... Leerkracht en moeder Mascha Groenman was net aan het lezen over pedagogische basisbehoeften, zoals autonomie, en intrinsieke motivatie toen ze deze kinderen bij zich kreeg, en met dat in het achterhoofd kon ze de twee situaties ook op een andere manier bekijken en aangaan. ‘Twee jaar geleden had ik hier nog nooit over gehoord en nu plaats ik mijn onderwijs in alles rondom deze driehoek.’

Ik zit met mijn neus in de boeken over autonomie en intrinsieke motivatie. Dit heeft alles te maken met mijn praktijkgericht onderzoek over lezen en autonomie. Het blijkt boeiende materie, waarbij autonomie een hoek van een driehoek is en de andere hoeken worden ingenomen door relatie en competentie. Samen heten ze de pedagogische basisbehoeften en ze hebben elkaar nodig om een stevige basis voor goed onderwijs te vormen. En autonomie is een voorwaarde voor intrinsieke motivatie. Twee jaar geleden had ik hier nog nooit over gehoord en nu plaats ik mijn onderwijs in alles rondom deze driehoek. Twee voorbeelden.

Een van de kinderen uit groep 3 gaf met regelmaat van de klok aan buikpijn en hoofdpijn te hebben, maar als hij was opgehaald en thuis op de bank geïnstalleerd bleek er niets meer aan de hand. Voor mij een teken om eens een gesprekje aan te knopen met hem. We zaten gezellig naast elkaar toen hij me met een frons toevertrouwde dat hij het zo saai vond op school. Ik antwoordde niet, maar wachtte af. En dat werkte, want hij vertelde verder over het werken in de boekjes, dat hij zo snel klaar was en dat hij dan ‘s avonds met papa samen nog moeilijke sommen ging maken om te leren ‘sommen tot 300 en ook met gedeeld erin.’ Nu had ik in zijn rekentuintje al gezien dat hij behoorlijk wat plantjes liet groeien. Tijd om een plan te maken met zijn ouders, zijn juffen en hemzelf. We zaten met z’n vijven om de tafel en hij deed het woord. Duidelijk gaf hij aan wat hij nodig heeft en wat het hem op kan leveren. We spraken af vooruit te toetsen en daarna een plan te maken. Hij ging akkoord en lachte een stralende lach. Het was goed. Door echt te luisteren (relatie) van mijn kant, kreeg hij de ruimte zijn competenties te benoemen.

Mijn dochter kwam afgelopen week thuis uit school, verdrietig en verontwaardigd. Ze had zichzelf een doel gesteld en daarvoor had ze via e-mail de medewerking gevraagd van de docente. Die docente had niet persoonlijk geantwoord, maar alleen algemeen, naar de groep. Dat voelde voor mijn dochter als onrechtvaardig. Zij kon zich nu niet competent voelen, en de relatie met haar docente raakte beschadigd. Soms doen kinderen een beroep op je, terwijl je er zelf geen voorstelling bij hebt of je eigen ideeën of plannen anders zijn. Voor mij is de kunst om toch open te luisteren en in gesprek te gaan. Dat lukte deze docente niet. En daar miste ze een kans. En mijn dochter ook….

Mascha Groenman is leerkracht op een basisschool in Bergen en moeder van twee kinderen, waarvan de oudste PDD-NOS en dyslexie heeft en de jongste hoog-/meerbegaafd is. Dit is haar eigen blog.