Van ego naar eco: ‘Ieder kind, ieder mens, mag de zekerheid hebben dat hij of zij er toe doet.’

10 oktober 2016

Hoe gaan we van een samenleving gestoeld op het piramide-principe (ego) naar een netwerksamenleving (eco)? Henk Oosterling maakte de noodzaak van deze beweging –  de Onderwijsavond in 2015 Driebergen – duidelijk. Bij Jasja van den Brink galmde vooral die ene zin nog geruime tijd na. Top-down is hetzelfde als bottom-up. ‘Zo had ik het nog niet bekeken,’ zegt ze nu. Haar blog.

Zoals Einstein al zei: een probleem kan niet op hetzelfde niveau opgelost worden als waarop het ontstaan is. De piramide is het oude paradigma dat losgelaten mag worden om het nieuwe paradigma van de netwerksamenleving gestalte te geven. De implicaties hiervan zijn enorm:

• geen instituties meer die regels voorschrijven die de massa daaronder uit moet voeren,
• geen ‘winnaars’ en ‘verliezers’ meer, maar een samenleving vol mensen met unieke kwaliteiten die elkaar onderling versterken, ondersteunen en inspireren; die weten dat de samenleving hen als vitaal onderdeel van het geheel nodig heeft, omdat zonder hen het geheel eenvoudigweg niet compleet is; niet optimaal werkzaam is.

Met andere woorden: levende kwantumfysica.

Wat hiervoor nodig is, is dat ieder kind, ieder mens, de zekerheid mag hebben dat hij of zij er toe doet. Dat zonder jouw inbreng of aanwezigheid het plaatje niet compleet is. Een gevoel dat de gemiddelde leerling op school absoluut niet heeft, zoals blijkt uit het verhaal van een leerlingcoach die zijn nieuwe baan begint met het schaduwen van twee leerlingen:
 

I asked my tenth-grade host, Cindy, if she felt like she made important contributions to class or if, when she was absent, the class missed out on the benefit of her knowledge or contributions, and she laughed and said no. [1]

Dan kan er ook geen sprake meer van zijn dat mensen buiten het systeem geplaatst worden, omdat er voor hen geen plek zou zijn, zoals nu met thuiszitters gebeurt. Dan komt de wijsheid van de vorige spreker, Jo Hermanns, naar voren, die zegt: Als het bij kinderen thuis of op school niet goed loopt, moet je naar hen toe en kijken wat er aan de basis, bij het gezin, aan hulp nodig is. Niet vanachter je bureau beslissingen nemen waarbij je voorbij gaat aan de autonomie en de zelfbeschikking van mensen, maar kijken wat er nodig is om deze mensen zodanig te ondersteunen dat het voor hen mogelijk is hun eigen leven weer op poten te zetten en hun eigen verantwoordelijkheid te nemen. It takes a village to raise a child.

De behoefte om van een piramide structuur naar een netwerksamenleving te gaan is ook terug te zien in het succes van stichting LeerKRACHT [2].

De tijd is er rijp voor, de eerste initiatieven wijzen al in deze richting en de groep mensen die zich hiertoe aangesproken voelt, groeit. Dan zal de wolk van onmogelijkheden waar Henk Oosterling tegenaan loopt, langzaam oplossen. Dan zullen de PABO’s deze ideeën omarmen en ze niet afserveren met een simpel: ‘het past niet in het rooster’

Die houding doet mij denken aan een mop die mijn zoontje mij van de week vertelde:

Ken je die mop van dat lijk in de kast?
Nee?
Die heeft gewonnen met verstoppertje spelen!

Jasja van den Brink is pedagoog, onderwijstrainer en –coach en moeder van drie kinderen in de basisschoolleeftijd. Meer op de website van Raafels.

Literatuur

[1] https://grantwiggins.wordpress.com/2014/10/10/a-veteran-teacher-turned-coach-shadows-2-students-for-2-days-a-sobering-lesson-learned/
[2]  http://www.stichting-leerkracht.nl/