Ubuntu: het recht en de verantwoordelijkheid om het individuele en maatschappelijke welzijn te bevorderen

23 maart 2017

'Sander Dekker heeft alweer de volgende toets verzonnen.', 'De inspectie let alleen maar op de opbrengsten.', 'Daar heb je het bestuur weer om ons lastig te vallen met lijstjes en verzoeken om data.' Veel wordt ervaren als een bijdrage aan de 'afrekencultuur'. Maar welke rol speel je daar zelf in? Is het wel terecht om de verantwoordelijkheid voor een veilige, overzichtelijke, rustige en vertrouwde omgeving geheel bij de ander te leggen? Of kun je daar zelf ook een rol in spelen? Adrie Groot, schoolbestuurder, pleit voor het tonen van eigenaarschap, ook om het goede voorbeeld te geven aan onze kinderen.

Met enthousiasme en veel praktijkvoorbeelden neemt Jaap Peters de groep directieleden en enkele leerkrachten en IB-ers van Stichting Flore tijdens een inspiratiebijeenkomst mee in de wereld van onderwijs, verandering en professionele cultuur. In deze wereld van toenemende behoefte aan eigenaarschap, eigen regie en eigen verantwoordelijkheid zoomen we ook in op de rol die je in dit proces kan spelen. Een actieve, proactieve, interactieve, constructieve rol en geen afwachtende en oordelende rol. Aan de kant blijven staan kan dan niet meer.

We zien in het onderwijs een grotere focus op het kind en de rol van het onderwijs om deze kinderen te ondersteunen in hun ontwikkelingsproces naar zelfstandig en constructief, kritisch en creatief deelnemer van de huidige en zeker toekomstige samenleving. In dit verband staan de 21st century skills van leerlingen volop in de belangstelling.

Het is de taak, verantwoordelijkheid, en zo je wilt ' plicht' van het basisonderwijs om kinderen in dit ontwikkelingsproces optimaal en professioneel te ondersteunen. Dat vraagt veel van de beschikbaarheid van de juiste professionaliteit, kennis en vaardigheden, van de volwassenen om het kind heen,. Hoe zit het eigenlijk met de 21st century skills van deze professionals? Is het eigenlijk geen voorwaarde dat deze professionals in denken en doen het goede voorbeeld geven? Als we het eigenaarschap van kinderen in het leren, ontwikkelen en onderwijs willen versterken is het van belang dat we als professionals ook dat eigenaarschap laten zien.

Het is natuurlijk niet zo moeilijk om te wijzen naar overheid, staatssecretaris, inspectie en schoolbestuur, maar de uitdaging is om de ontwikkeling te starten vanuit zelfreflectie. Op zoek te gaan naar waar eigen regie, eigen verantwoordelijkheid, een bijdrage kan leveren in je eigen ontwikkeling en de ontwikkeling van anderen, collega's en leerlingen.

'Sander Dekker heeft alweer de volgende toets verzonnen.', 'De inspectie let alleen maar op de opbrengsten.', 'Daar heb je het bestuur weer om ons lastig te vallen met lijstjes en verzoeken om data.' Veel wordt ervaren als een bijdrage aan de 'afrekencultuur'. En zo passeren in de gesprekken nog vele andere voorbeelden die aangeven waar de professional, directeur of leerkracht, allemaal last van heeft. De roep om veiligheid, vertrouwen, met rust laten kan je elke dag wel ergens opvangen.

Maar welke rol speel je daar zelf in? Is het wel terecht om de verantwoordelijkheid voor een veilige, overzichtelijke, rustige en vertrouwelijke omgeving geheel bij de ander te leggen? Of kan je daar zelf ook een rol in spelen? Heb je daar zelf ook een verantwoordelijkheid in?

• Wacht niet op vertrouwen, maar geef het in ieder geval zelf aan kinderen, collega's, directeur en bestuur.


• Wacht niet op veiligheid, maar lever zelf een actieve bijdrage door bijv. te praten met je collega's, je bestuurder en niet over elkaar?


• Wacht niet op rust, maar ga het gesprek aan om in gezamenlijkheid op zoek te gaan naar ruimte en overzicht. Wat kan anders, eenvoudiger.

Het is gemakkelijk om je te ' verstoppen'  achter druk, veel, 'ik heb er niets mee', 'nu even niet'. Maar komen we dan samen wel verder? Toch is er ook een andere wereld. Zelf ben ik diep geraakt door de Ubuntu Filosofie die uitgaat van "Ik ben, omdat wij zijn". Ubuntu zegt dat iedereen het recht en de verantwoordelijkheid heeft om het individuele en maatschappelijke welzijn te bevorderen.

In een professionele cultuur levert iedereen, binnen eigen mogelijkheden en op basis van eigen kracht en talenten, een bijdrage. Een bijdrage voor je eigen professionalisering, maar zeker ook voor anderen.

Aan de kant blijven staan is geen optie.

Adrie Groot is voorzitter College van Bestuur van stichting Flore in Heerhugowaard.