Trendrede 2013: 'Een nieuwe taal, voor een nieuwe tijd'

14 september 2012

De TrendRede 2013 is een cadeau van een gelegenheidscollectief van twaalf trendwatchers en toekomstdenkers aan Nederland. Zij willen inspiratie bieden, laten zien hoe de toekomst zich ontvouwt en wat we daar mee kunnen. Het is het derde jaar op rij dat deze TrendRede is opgesteld, naast een korte inleiding/samenvatting springen een aantal citaten in het oog. 'Een nieuwe taal, voor een nieuwe tijd'. Wat betekent dat voor onderwijs en opvoeding?

Het afgelopen jaar was roerig. In oktober 2011 nam Occupy - weet u nog? - bezit van een aantal pleinen in Nederlandse steden. De media wist in eerste instantie niet goed wat ze ermee aanmoesten, maar wij denken dat Occupy zijn plaats in de geschiedenisboeken zal krijgen als startsignaal van een omslag. Dagbladen zijn anders gaan schrijven, de ene na de andere publicatie schetst alternatieven voor onze huidige economische en sociale systemen en allerlei burgerinitiatieven bouwen voort op het besef dat het anders moet - en kan. Nederland draait zich langzaam weer naar de toekomst. Als we daar met deze TrendRede opnieuw een bijdrage aan leveren, dan hebben we ons doel bereikt.

“De wereld verandert te snel om haar te blijven beschrijven in steeds dezelfde woorden.” Socioloog Willem Schinkel, 2012

Een passage uit de TrendRede:

Deze tijd vraagt om nieuwe taal, die momentum geeft aan de revolutie die in de lucht hangt. Wat zeggen populaire termen als ‘meten is weten’ of ‘over je schaduw heenstappen’ over de richting die we inslaan met onze samenleving? Willen we echt alleen weten wat we kunnen meten? Als we over onze schaduw heenstappen, staan we dan weer in de zon? Wat betekenen woorden als vrijheid, individualisme, solidariteit, gemeenschap of duurzaamheid nog in deze tijd? Waar liggen de grenzen van wat wij Nederland noemen, nu blijkt dat we aan de ene kant afhankelijk zijn van de landen om ons heen en aan de andere kant van de grenzeloze macht van Google, Facebook en Apple, die in hun eentje de economie van een middelgroot land overstijgen?

Bas Heijne schreef dit voorjaar in een column voor NRC Handelsblad dat we bewegen van een marktmoraal naar een publieke moraal. Die nieuwe publieke moraal stelt dat eisen aan de samenleving ook eisen aan jezelf inhouden. De tijd van Het Grote Ik ligt achter ons. En daarmee de tijd van de grote onderlinge krachtmeting. Streven we individueel doorlopend naar meer, dan eindigen we collectief met minder. De crisis dwingt ons en de tijdgeest noopt ons tot de verrassende combinatie van zelfrelativering en zelfversterking. ‘Ik ben maar een individu. Ik ben niet in mijn eentje de samenleving. Maar alles wat ik doe draagt bij aan de maatschappij - en alles wat ik niet doe wordt de gemeenschap onthouden.’ We krijgen aandacht voor de samenhang en gaan onze individuele kracht zien als onderdeel van een groter geheel. Niet voor niets heeft de Architectuur Biënnale in Venetië dit jaar als thema ‘gemeenschappelijke grond’: er is niet gekozen voor sterarchitecten die hun laatste kunstje tonen maar voor een zoektocht naar de sociale wortels van het vak.