Straal uit: 'Ik ben in jou geīnteresseerd, ik vind je belangrijk'. Maar hoe luister je met aandacht?

31 augustus 2015

Een kort gesprek met een leerling, en met zijn ouders, al is het maar vijf minuten, kan volgens Marja Klaver al een verschil maken in de onderlinge relatie. Het kan zomaar voor een heel goed begin van een nieuw schooljaar zorgen, want iedereen groeit immers van aandacht. Maar goed luisteren is nog niet zo makkelijk, al lijkt dat wel zo. Wat win je er eigenlijk zoal mee?

De meeste mensen overschatten hun luistervaardigheden. Onderzoek laat zien dat we gemiddeld een kwart van alle tot ons gesproken informatie daadwerkelijk opnemen, hoe goed de spreker ook is. Heel jammer, want de helft van onze tijd zijn we aan het luisteren.

Wanneer je bewust en met aandacht luistert, heeft dat direct effect. Je versterkt er de relatie mee en je leert de ander beter kennen. Daarom is goed luisteren zo effectief voor leraren, zeker in het begin van het schooljaar.

Waarom lijkt luisteren eenvoudig?

• In onze Westerse cultuur wordt spreken meer gewaardeerd dan luisteren. Spreken lijkt de hoogste vorm van communicatie. Er zijn prijzen voor goede sprekers, nooit voor goede luisteraars.


• Luisteren is te gemakkelijk. Informatie opnemen gaat vier keer zo snel als spreken. Terwijl iemand praat, kun je aan andere dingen denken of bedenken wat je straks zult zeggen.


• De meeste mensen luisteren niet om te begrijpen, maar om zelf te reageren.
  Recent hersenonderzoek laat zien dat, als we over onszelf praten, in onze hersenen die beloningsgebieden oplichten die ook reageren op lekker eten, seks en drugs.

Wat win je met aandachtig luisteren?

1. Je bouwt aan de relatie
   Met aandachtig luisteren straal je uit: ‘Ik ben in jou geïnteresseerd, ik vind jouw gevoelens en mening belangrijk, zelfs als ik het er niet mee eens ben.’


2. Luisteren is gezond
   Als we spreken, gaat onze bloeddruk omhoog, ons systeem raakt in een staat van opwinding. Bij het luisteren daalt de bloeddruk en raken we meer ontspannen. Daarom doet een afwisseling van spreken en luisteren je goed.


3. Luisteren is leerzaam
   Het is de bron van groei en intellectuele ontwikkeling (lezen is ook een vorm van luisteren). Je deelt je kennis als je praat, je groeit als je luistert.

Hoe luister je met aandacht? 4 tips

1. Houd je volle aandacht erbij
   Leg je telefoon weg. Houd je hoofd, hart en ogen gericht op de ander. Probeer die te begrijpen, let op lichaamshouding. Wanneer de ander stilvalt, laat het even zo. Vaak geeft dat ruimte om na te denken.


2. Weet welk soort luisteren past bij het contact met het kind en de ouders
   Je hebt empathisch luisteren, luisteren naar wat iemand zegt en hoe iemand het zegt, luisteren om iets nieuws te ontdekken, luisteren naar de beleving. Laat kinderen merken dat zij belangrijk zijn en dat hun mening ertoe doet. Hetzelfde geldt voor ouders.


3. Gun de ander de ruimte
   Probeer te begrijpen wat de ander precies zegt, zonder te oordelen. Let op je neiging te onderbreken, ongeduldig te zijn, zinnen af te maken. Doe je dat toch, verontschuldig je en ga terug naar de aandachtige luistermodus. Een groot obstakel is ons eigen referentiekader, direct een mening klaar hebben en niet meer luisteren.


4. Wees terughoudend met je eigen ervaringen
   Het kan geruststellend werken om je eigen ervaringen te delen. Maar je loopt het risico dat je daarmee voorbijgaat aan de beleving van de ander.

Tot slot

Ga met elk kind in de eerste weken even in gesprek, vijf minuten echt luisteren. Doe datzelfde met elke ouder, daarmee maak je een mooi en glanzend begin van het schooljaar. Elk mens groeit van aandacht. Het effect van goed luisteren zie je meteen terug in je relatie met kinderen en hun ouders.

Marja Klaver is psycholoog/andragoog en schreef een boek over het realiseren van succesvolle ouderbetrokkenheid, op basis van het trainen van 85 scholen op het gebied van excellente communicatie en uitgebreid literatuuronderzoek.