‘Steeds opnieuw paste ik de buitenwereld aan naar hun belevingswereld’

25 september 2017

VMBO-docente Linda Klitsie is niet alleen moeder van een zoon met klassiek autisme, maar heeft ook zelf een stoornis in het autistische spectrum. Als kind begreep ze vaak niet wat er om haar heen gebeurde als niet iemand de tijd nam om het uit te leggen. Haar wezen voer op angst en onzekerheid. Als moeder probeert ze nu haar kinderen goed te observeren, te luisteren en te kijken naar wat zij nodig hebben. Een blog over bewust zijn en autisme.

Moeder zijn is een rol die je zomaar in je schoot geworpen krijgt. Mijn zus wist heel bewust van te voren wat ze wel en niet ging doen. Ze had uitgesproken meningen en was en is erg stellig in haar waarden en normen. We waren samen zwanger. Ik liep wat maanden voor. Haar vastberadenheid vond ik bewonderenswaardig. Ik had dat totaal niet.

Alles wat het moederschap betreft, heb ik op gevoel gedaan en improviserend. Ik heb nooit aan mijn manier van opvoeden en begeleiden getwijfeld. Stond ik met mijn andere rollen soms behoorlijk onzeker in het leven, mijn moederrol kwam als vanzelf.

Mijn zoektocht naar mijzelf en het doel van het leven, bracht mij bij bewust zijn. De definitie van bewust zijn was voor mij een eyeopener. Daadwerkelijk in het moment zijn en je wezen voelen was een immense ervaring. Tegelijkertijd is het zo dichtbij geweest al die tijd. In mij. Het zoeken was leerzaam, bracht mij bij mijn doel. Niets is er te vinden wat niet in mij is.

Zo ook mijn moederrol. Ik voelde wat mijn kinderen nodig hadden. Ik observeerde hen, luisterde naar ze en gaf het ze. Ik stelde grenzen, maar beperkte nauwelijks. Ik was een vangnet, maar liet ze los. Ze ontdekten de wereld terwijl ik de wereld voegde naar hun behoeften. Steeds opnieuw paste ik de buitenwereld aan naar hun belevingswereld.

Bewust zijn is in een wereld van autisme anders dan de ‘standaard’ wereld. Zelf heb ik een autisme spectrum stoornis en vanuit dat perspectief bied ik mijn begeleiding. Veel wat voor anderen normaal is, moest ik als klein kind uitgelegd krijgen. Deze uitleg kreeg ik niet en ik moest mijn begrip van de dingen om mij heen zelf invullen. Dat dit regelmatig verkeerd ging, behoeft geen uitleg. Het maakte dat ik vaak niet begreep wat en waarom er om me heen gebeurde. Ik leerde mijn gevoel af te stemmen op de ander, in te vullen wat de ander zou kunnen bedoelen en zodoende niet meer te vertrouwen op mijn gevoel. Mijn hele wezen vaarde op angst en onzekerheid.

Hoe kan het dat ik op drijfzand dan toch mijn kinderen kon geven wat ze nodig hadden. Ik ben gestopt mij de waaroms af te vragen. Ik richt me liever op het hoe. Dat stukje gevoel wat nog puur was in mij was geheel gebundeld in mijn moederrol. Vanuit die rol, leg ik nu mijn fundamenten voor mijn andere rollen.

Mijn zoon bleek al heel vroeg klassiek autistisch te zijn. Zijn baby- en peutertijd kenmerkt zich door woedeaanvallen, paniek, angst, ziek zijn en frustratie. Hij was onverstaanbaar tot ongeveer zijn vijfde jaar. Alleen ik begreep hem. Zijn woede vanuit het niets, frustreerde mij, maar ik begreep ook dat hij niet boos was vanwege het niet zijn zin krijgen, wat anderen zeiden. Ik legde de linken met wat er zich vooraf had afgespeeld, soms uren ervoor. Steeds opnieuw moest ik vooruit denken om situaties uit de weg te gaan en achteraf puzzelen wat er in zijn hoofd was omgegaan om met die wetenschap volgende situaties beter in te schatten. Stapje voor stapje kon ik zijn angsten wegnemen. Niet door straf te geven of boos te worden. Maar door voordoen, korte uitleg geven en vaak met humor. Dingen luchtig maken en knuffelen, werkte als een trein. Bij mij zijn, op schoot zitten, geborgenheid, het gaf hem rust en een veilig gevoel.

Ik knipte een pakje drinken open nadat ik het had laten leeglopen. Ik liet hem zien hoe de binnenkant eruit zag, hoe het rietje erin zat en dat er niets kon gebeuren als het drinken op was. Ik legde hem uit dat er veel slokjes in een pakje zaten. En liet hem zien dat als het leeg was, er alleen maar lucht door het rietje kwam. Dat het niet eng was. Daarna durfde hij uit een pakje te drinken.

Zo hebben we samen vele stapjes gezet. Tot de tijd kwam dat ik langzaam maar zeker de rollen kon gaan omdraaien. De buitenwereld is zoals zij is en daar moest hij mee leren omgaan. Nu was hij daar klaar voor. Hij had genoeg grond onder zijn voeten.

Hij vervolgt zijn pad mijn lieve, grappige, wijze zoon, die de wereld nog steeds niet helemaal begrijpt, maar zelfvertrouwen genoeg heeft om zijn eigen stappen te zetten. Op een gewone VO-school, met zijn eigen vrienden. En ja hij kiest er heel bewust voor sommige dingen op zijn manier te doen, zonder zich te verklaren en anderen te kwetsen. Hij blijft heel bewust bij zijn eigen gevoel.

Linda Klitsie is docente Nederlands en M&M aan Vmbo Groenhorst in Almere, en daarnaast moeder van twee pubers.