‘Sommige jongste kleuters zijn in eerste instantie een beetje bang voor haar’

13 april 2016

Suzy is een meisje van 6 met een IQ dat niet hoger is dan 70. Elke morgen komt ze op school met haar haren nog in de war en de vlekken van gisteren nog op haar shirt. Er wordt wel hulp ingezet, maar het gezin vervalt al snel weer in het oude gedrag. Oud-schoolleider Karin Donkers ziet dat Suzy met plezier naar school gaat, maar maakt zich ook zorgen. Zij stelt zich Suzy voor in een wereld waarin de snelheid van het leven en de cultuur van presteren haar weg nog niet heeft gevonden.

Het hinkelen van van Suzy lijkt in eerste instantie wat op dat van een kreupel dier. De sprong lukt nog net, maar de landing lijkt meer op die van een olifant. Ze is groot en fors en daardoor lijken haar bewegingen en de onhandigheid daarvan nog lomper en stijver. Een kleuter of zelfs nog jonger maar qua lijf allang niet meer. Sommige jongste kleuters zijn in eerste instantie een beetje bang voor haar, maar eenmaal wat langer samen in de groep, begrijpen ze al snel dat dit meisje een heerlijk speelkameraadje is. Ondanks dat ze ouder en groter is, speelt ze tijdens het rollenspel altijd baby, hond of poes en is ze duidelijk op een goede ‘puppytraining’ geweest. Een rol als moeder of vader neemt ze zeker niet uit zichzelf aan en als haar leerkracht meespeelt en haar stimuleert om samen met haar deze ontdekkingstocht te maken, wordt al heel snel duidelijk dat de dagelijkse rituelen zoals bij een ‘doorsnee’ gezin door haar niet herkend worden.

Suzy realiseert zich, of misschien ook niet, dat ze ‘anders’ was. Elke morgen komt ze op school met haar haren nog in de war en de vlekken van gisteren nog op haar shirt. Soms is de geur om haar heen zo indringend dat haar klasgenootjes niet naast haar willen zitten in de kring. Haar taalontwikkeling verloopt niet soepel en haar geheugen laat haar dikwijls in de steek. Behalve als het gaat om haar eigen kleine wereldje, dan kan ze daar makkelijk over vertellen. Gesprekken met de ouders, het inschakelen van ondersteuning en hulp levert tijdelijk wat resultaat maar heel snel valt het hele gezin weer terug in haar oude gedrag. Ze voldoen niet aan de norm, wat die dan ook zijn mag, maar zijn met elkaar op hun manier een hecht en ogenschijnlijk ‘gelukkig’ gezin. Onderzoeken en testen, die tegenwoordig horen bij het inschakelen van hulp en ondersteuning, wijzen uit dat dit vrolijke en tevreden meisje een disharmonisch profiel heeft en een IQ niet hoger dan 70.

'Niet volledig betrouwbaar, met een uitslag naar boven of naar beneden en rekening houdend met haar leeftijd, kunnen we toch wel zeggen dat dit meisje zwakbegaafd is,' vertelt een wat strenge dame met een bril op.

En dat mag je dan uitleggen aan de ouders van Suzy, die hoogstwaarschijnlijk ook niet begrijpen wat daar mee bedoeld wordt. In hun tijd geen testen en onderzoeken maar gewoon meedoen zo goed als dat lukte, accepteren dat een ander meer kon en zelf je weg vinden in deze steeds gecompliceerder wordende wereld. Met alle goede bedoelingen, na een periode van baantjes in de productie of aan de lopende band, trouwen en een gezinnetje starten. En nu ontvangen ze dan in het bijzijn van Suzy’s leerkracht, de IB'er en een psycholoog, de uitslag. Een papieren document met woorden, grafieken en cijfers die informatie over hun dochter zou bevatten en waar ze straks hun handtekening onder zullen zetten. Gevolgd door een ander document waar ‘het plan en de te bereiken doelen’ in zijn vastgesteld. Alles ligt zover van hun belevingswereld, de wereld waar ze alleen hun 6-jarige dochter met plezier naar school zien gaan. De wereld waar ze geruisloos proberen te voldoen aan alle eisen die de maatschappij, de wereld aan hen stelt.

Ik merk aan mezelf dat ik als ik alle betrokkenen naar de ruimte heb gebracht waar dit gesprek plaats zal vinden, neerplof op een stoel en even uitlog. Mijn gedachten gaan op zwart/wit beelden over. Herinneringen aan oude films of documentaires maar ook aan landen waar de snelheid van het leven en de cultuur van presteren haar weg nog niet heeft gevonden, trekken aan mij voorbij. Rustig, duidelijk zonder al te veel poespas en hoge eisen aan elkaar. En daar zie ik ook Suzy ergens op een boerderijtje in een land ver weg van hier. Spelend met een zwerfkatje, haar vader aan het helpen met het inpakken van de eieren, lachend en hinkelend op het erf.

Wat als???

Karin Donkers is adviseur/trainer met hart voor onderwijs. Tot augustus 2015 was zij schoolleider van een school voor OntwikkelingsGericht Onderwijs.