Schoolreportage Stad & Esch in Meppel: 'Hallo 21e eeuw. Wij zijn een school waar de passie vanaf spat'
6 maart 2013
Peter de Visser, bestuurder bij Stad & Esch, is helder over de staat van het Nederlands onderwijs: ‘Een historisch nog té naar binnen gericht systeem, gebaseerd op routines en automatismen, onvoldoende gericht op het belang van de leerling in de 21e eeuw’. In Meppel werkt en bouwt hij mee aan een droom, vanuit passie en met alle energie. Rikie van Blijswijk ging kijken en tekende deze schoolreportage op. '‘Hallo 21e eeuw. Wij zijn een scholengemeenschap waar de passie vanaf spat.'
Op NIVOZ-platform hetkind vind je meer schoolportretten en video's. Klik hier
‘Bij Stad & Esch werken we samen aan een grote droom: we maken de plek waar ontdekken en leren als vanzelf gaat. ‘Hallo 21e eeuw.’ ‘Wij zijn een scholengemeenschap waar de passie vanaf spat. Een omgeving waar je overal groei, nieuwsgierigheid en beweging kunt voelen, en waar talent alle kansen krijgt. Creativiteit is er de motor, en passie is er de brandstof voor talent. Het is uniek dat we ook letterlijk aan die nieuwe plek gaan bouwen. Stad & Esch krijgt onderdak in het nieuwe Onderwijspark Ezinge. Daar kunnen we vormgeven aan de toekomst van onze school. Dromen, ideeën en energie worden omgevormd tot een huis dat helemaal van ons is’. (uit: Nieuw van binnen & van buiten, Stad & Esch & Ezinge)
Directeur Peter de Visser is ervan overtuigd dat de leraar de sleutel is op weg naar persoonlijk onderwijs, hij of zij draagt een duidelijk visie op wat leerlingen nodig hebben en schept tijd en ruimte voor zelfstandig werken en samenwerking, creativiteit, lateraal denken en de 21st Century Skills. ‘Onderwijs dat niet gericht is op een output van alleen hoge cijfers, maar onderwijs dat rendement biedt aan onze leerlingen en ze goed voorbereidt op hun toekomst, leven en werk’.
Dit identiteitsproces is versneld door de bouw van het nieuwe Onderwijspark Ezinge in Meppel, maar op gang gebracht door deze directeur-bestuurder. In 2010 nodigde hij 25 mensen uit (‘voornamelijk niet uit onderwijs’) voor een rondetafelgesprek rond het thema ‘Wat is jullie input voor een nieuwe school?’.
Dat gebeurde onder voorzitterschap van Roel van de Berg, specialist in identiteitsontwikkeling. Jeff Jaris (auteur 'Wat zou Google doen'), John Moravec (waarmee veelvuldig contact wordt onderhouden en bij Stad & Esch is geweest) en Sir Ken Robinson waren via een Skype verbinding aanwezig. Deze inspirerende bijeenkomst leidt tot een driedaagse met alle docenten op zoek naar de kern, naar de ziel van de nieuwe organisatie. De daaruit ontstane missie en visie is ter toetsing aan 300 grote en kleine mensen voorgelegd.
Na validatie is vervolgens het Stad & Esch paspoort uitgegeven, symbolisch voor het onderweg zijn met daarin de vier assen waarop Stad en Esch is gebouwd: onderwijs, cultuur, communicatie en symboliek. Het paspoort wordt uitgedeeld aan nieuwe ouders en leerlingen. Deze route is afgesloten met een presentatie in de schouwburg in januari 2013 over hoe de brug te slaan naar het nieuwe Stad & Esch met bijdragen van docenten en leerlingen.
Dit schooljaar wordt een aantal proeftuinen rond nieuwe vormen van onderwijs uitgevoerd. Peter mobiliseerde de eigen energie en denkkracht van de
personeelsleden door een oproep te doen om daarvoor projecten in te sturen. Dat leverde twintig innovatieve ideeën op, waarvan er nu zestien worden uitgevoerd. Ik ben bij de uitwerking van zo’n idee te gast in de aula van het gebouw: de pilot 'Thematisch Werken' met het onderwerp slavernij.
Zestig leerlingen krijgen aan het begin van de ochtend een workshop van twee professionele grimeurs, want één deelthema is het maken van een ‘Tableau Vivant' over de Slavernij.
Anne Dekker - docente CKV, Nederlands en pilotleider Thematisch Werken - is vorig schooljaar gestart met een team van docenten in het tweede leerjaar van de HAVO. Dit jaar wordt het project nogmaals in HAVO 2 gedaan, maar in een verbeterde versie. ‘We boden onze leerlingen vooral lessen aan waarin de nadruk op de kerndoelen lag. Met deze pilot willen we hogere betrokkenheid van de leerlingen genereren en een andere manier van leren gecombineerd met the 21 st Century Skills vormgeven’.
‘Ons doel is kennis (in dit geval over het thema slavernij) aan kunst (voelen wat slaaf zijn betekent) te verbinden. Wat je met het hart doet, wordt immers beter onthouden. Vijf docenten werken samen om vijf vakken te integreren: Geschiedenis, Nederlands, Beeldende kunst, Theater en Muziek. De themaafsluiting is de theatervoorstelling SLAAF, waarvoor elke groep een scène schrijft. Het wordt opgevoerd in de schouwburg voor ouders en genodigden.
Eerdere subthema ’s zijn op een andere creatieve wijze afgesloten. De door de leerlingen gemaakte film over de Frans Revolutie is voor publiek vertoond in de plaatselijke bioscoop en het thema 'Ontdekkingsreizen' heeft een boek opgeleverd waarvoor elke groep een hoofdstuk schreef. ‘Kinderen kunnen zoveel meer’, zegt Anne. ‘ We zien dat leerlingen leren kiezen en wat eigenaarschap met hen doet’.
Bekijk hier een scene uit de film over de Franse Revolutie: de onthoofding van Marie Antoinette:
De leerlingen schrijven allereerst een theoretische verdieping tijdens geschiedenislessen over een door hen zelf gekozen onderwerp binnen het thema. Aan de orde komen o.a. slavernij in de oudheid, slavenhandel na de tijd van de ontdekkingen, de Amerikaanse Burgeroorlog, Nederland en de slavernij, kinderarbeid, onderdrukking van vrouwen en loverboys. De teksten worden gebundeld in het quizboek en is uitgangspunt voor een toets. Daarna kiest iedere groep een onderwerp uit voor hun scène in het toneelstuk. Die keuze moet beargumenteerd worden, waarvoor debatten worden georganiseerd. Hiermee worden kerndoelen voor Nederlands gedekt. De jury bestaat uit docenten Nederlands en geschiedenis.
Vandaag wordt de theatervoorstelling voorbereid door tableau vivants te oefenen. Aan de uiteindelijke voorstelling wordt ook muziek (de blues) en het decor verbonden. Alles moet een geheel worden en elkaar versterken: inhoud, spel, muziek en vormgeving. Eén thema wordt in 12-13 weken behandeld.
Voor de beoordelingen wordt gebruik gemaakt van rubrics. Deze zijn zo samengesteld dat er een cijfer uitkomt. Leerlingen hebben in de klankbordgroep aangegeven dat ze liever een cijfer hebben.
Na de gezamenlijke workshop waaieren de leerlingen uit over het gebouw. Een groepje werkt aan het decor, waarvoor foto’s zijn gemaakt van lichamen van kinderen, liggend als vier slaven op een vierkante meter, vervoerd op een boot. Op die manier voelen ze wat slaven hebben gevoeld. Die letters worden op de computer gefotoshopped en samengevoegd tot het woord SLAAF.
Arjan Mulder, docent beeldend, merkt op dat leerlingen nu in contexten leren. Daardoor komt geschiedenis tot leven en ‘omdat ze alles zelf doen beklijft het ook. Beeldende vorming, techniek en projectonderwijs komen op deze manier samen’.
De 59-jarige Mulder vindt thematisch werken aantrekkelijk, want ‘door samenwerking gebruik je elkaars kwaliteiten. Ik hoef niet meer steeds hetzelfde lesje in mijn eentje af te draaien. Natuurlijk is het werk intensiever, maar ik voel mij ook niet meer schijndood.
Oscar, leerling Havo 2: ‘Je bent zoveel actiever dan in een gewone geschiedenisles. Zijn collega Pepijn vult aan: ‘Na de theatervoorstelling op 14 maart in de Schouwburg weet je heel veel over slavernij, wan dan heb je alles gezien en meegemaakt, met jouw klasgenoten’.
De pilot Thematisch Werken wordt dit jaar twee uur op twee middagen uitgevoerd en moet als een olievlek werken, waardoor in het nieuwe schooljaar de gehele HAVO-onderbouw erbij betrokken raakt. De pilotteams worden samengesteld uit docenten. Een aantal is nog wat sceptisch, maar doet toch mee en ze raken zo vertrouwd met de werkwijze. Sommigen ontwikkelen zich in een paar maanden tijd tot gepassioneerde themawerkers.
'Specifieke vaardigheden zijn niet nodig’, zegt Anne, ‘wel zijnskwaliteiten. Van leerlingen houden is zeker zo belangrijk als van je vak houden en zij staan dan ook centraal. Ook vraagt deze manier van werken meer van jezelf en je flexibiliteit, maar je krijgt er ook veel voor terug’.
Ze merkt op dat er veel te leren en te trainen is. ‘Van Barend van Heusden en zijn Culturele Basisvaardigheden leren we waarnemen, verbeelden, analyseren en conceptualiseren. Joris van Ballegooyen, VPRO-programmamaker, geeft hier op vrijwillige basis workshops en praat met leerlingen, waarvan wij ook weer veel leren’.
Het thematisch werken wordt ondersteund door JICCERS. ‘Die zijn ook eigenlijk docent’, zeggen Tom en Nick, beide ICT-coaches en derdejaars leerlingen, respectievelijk VMBO-TL en
Kader. ‘Je moet je aanmelden voor deze vrijwillige taak, maar er worden wel eisen aan je gesteld’, zegt Nick, ‘zoals kunnen praten voor een groep, duidelijke uitleg geven aan ouders, docenten en leerlingen en natuurlijk verstand van zaken hebben. We leren het van elkaar en onze leraar organiseert regelmatig intervisie voor ons’.
Binnen het Thematisch Werken zijn ze eerst gevraagd om filmpjes te bewerken en dat is uitgegroeid tot hulp bij alle uren en evaluatie. ‘Ik ben nu een soort leerling-docent’, zegt Nick apetrots. ‘Het was zo mooi vanmorgen in de docentenkamer. Peter, de directeur, zei tegen mij ‘Ah, jij bent de ICT-coach’.
'Verder mag niemand in de lerarenkamer komen, maar wij wel’, gaat Tom verder. ’In plaats van de docent geef ik nu de leerlingen uitleg. Daar leer ík weer veel van. Dit werk geeft mij meer dan ooit het gevoel dat ik gewaardeerd en geaccepteerd word’. In totaal zijn er vijftien ICT-coaches actief.
Aranka Kuiper, theaterdocent, is als LIO’er begonnen aan deze pilot. Ze praat met ‘shining eyes’ over het Thematisch Werken. ‘ Ik werk graag met leerlingen en collega’s samen en dat is de basis van dit project. Het is best spannend om een hoofdthema te kiezen; de rest ontstaat vanzelf, vanuit ieders eigen invalshoek, maar vooral vanuit ieders passie. We haken aan op een leidraad, b.v. het geschiedeniscurriculum en geven elkaar suggesties en associëren op elkaar. We beginnen altijd te denken vanuit het eindproduct, die de kerndoelen dekken en gaan dan naar voren’, legt Aranka uit
‘De nieuwe school is aanleiding om ons onderwijs spannender te maken,'zegt de theaterdocent. 'We willen ‘s morgens de vaklessen geven en in de middag thematisch werken. Daarmee kunnen we beide aspecten wederzijds verdiepen, want kennis alleen is niet voldoende. Samenwerken, presenteren en creatief denken zijn ook belangrijke vaardigheden. Nu, straks in de vervolgopleidingen en later in het toekomstige werkveld.’ Het vak theater is nieuw voor de leerlingen. ‘Je ziet ze groeien in hun persoonlijkheid. Ze zijn zo creatief. Dat bedenk je als docent echt allemaal zelf niet’, besluit ze enthousiast.
Peter de Visser noemt nog een paar proeftuinen:
Het project ‘De Nieuwe School’, waarin twee docenten van de VO school met leraren groep 8 van twee basisscholen samenwerken op zoek naar de beste aansluiting tussen de basisschool en de VO waar het thematisch werken en vaardigheden betreft.
En op het VMBO wordt een houten boot gemaakt om de Nederlandse versie van de Oxford-Cambridge race te houden, waarna de boot wordt verkocht. In het Gymnasium staan de Olympische Spelen centraal in relatie tot Grieks en Latijn.
‘In het onderwijs lijkt innovatie een synoniem te zijn voor slechte resultaten,' stelt Peter de Visser. 'Dat hindert de voortgang om de 21e eeuw toe te laten in Nederlandse scholen. Zowel in Nederland als in het buitenland zijn goede voorbeelden te vinden waar innovatie hand in hand gaat met excellente resultaten.'
'Op Ezinge heeft creativiteit een belangrijke plaats en maken we het onderwijs persoonlijk. Dat betekent dat we flink investeren in goede docenten en digitale hulpmiddelen, waarmee onderwijs op maat gemaakt kan worden om menselijke ontwikkeling in goede balans te brengen met cognitieve ontwikkeling.'
'Stad & Esch heeft de ambitie om bij de tien procent te behoren van de beste scholen in Nederland. We hebben dus geen kwantitatieve groeiambitie, maar wel een ambitie in persoonlijke groei, in steeds beter willen worden en groei in kwaliteit', aldus De Visser.
Bestuursbureau Stad & Esch
Zuideinde 51-53,
7940 AD Meppel
0522 - 23 66 80
www.stadenesch.nl
Reacties