Reportage De Einder: 'Kinderen nemen docenten aan, zonder dat ze het zelf weten'

23 november 2012

Aad van Loenen van Praktijkschool De Einder weet wat voor docenten hij nodig heeft om zijn visie op onderwijs vorm te geven. “Mensen die ècht zijn. Mensen die in staat zijn om over hun eigen schaduw heen te stappen.” Ellen Emonds reist naar Den Haag en schrijft een reportage. ‘’Je moet in staat zijn voorbij het gedrag te kijken. We zijn als leraar niet belangrijker dan het kind.’’

Op NIVOZ-platform hetkind vind je meer schoolportretten en video's. Klik hier

Eenmaal in de buurt Transvaal zie ik een prachtig monumentaal badhuis. Dit is De Einder, een praktijkschool voor kinderen van 12 tot 18 jaar die moeite hebben met leren, vaak gecombineerd met een schrijnende thuissituatie. Binnen ziet het er schitterend uit: mooie kleuren, nieuwe spullen, veel licht. Wat opvalt is een groot beeldscherm. Daarop verschijnen de namen van alle kinderen die deze week jarig zijn. “Dat wilden de leerlingen graag. Afgekeken van andere middelbare scholen waar ze leerlingen informeren over roosterwijzigingen. Wij benutten het scherm liever om andere informatie te delen.”

Een van zijn eerste praktijkervaringen als leraar maakte op Aad van Loenen veel indruk. Zijn toenmalige directeur gaf het voorbeeld. ‘’ Kinderen van school sturen werd gezien als een nederlaag. Wanneer een leerling onhoudbaar leek op school, kwam er een stemronde. Niet om bij meerderheid van stemmen de leerling weg te sturen, maar om erachter te komen wie nog met deze leerling verder kon. Toen ik als enige mijn hand op stak, riep mijn directeur de rest van de collega’s bij zich. Hij verzocht ze mij te steunen waar zij konden. En daardoor kon ik al mijn energie in de relatie met die leerling stoppen.’’

Bijaen (13 jaar): Ik ben van twee scholen gestuurd en uit huis geplaatst. Nu gaat het beter met me. Ik heb nog wel een grote mond en soms moet ik dan even afkoelen op de gang, maar dan mag ik altijd weer terugkomen. Het gaat beter, stapje voor stapje.”

Aad kan het schoolconcept van De Einder in drie punten duiden. Ten eerste staat de omgeving centraal. “We werken in een prachtig, monumentaal pand dat aan de binnenkant volledig is gerenoveerd. Ik heb geïnvesteerd in nieuwe, degelijke spullen en daarmee ben ik ruim over mijn budget gegaan. Dat verdien ik echter jaarlijks terug, omdat er geen vandalisme is. Wij nemen onze leerlingen serieus en vinden dat zij mooie spullen verdienen om mee te werken. Dat voelen ze. Daarom nemen zij andersom dus ook ons en hun omgeving serieus."

Duidelijkheid is een tweede pijler op De Einder. ‘’Wij bieden onze leerlingen een structuur aan die ze houvast geeft. Daar hebben ze veel baat bij. We beginnen en eindigen elke dag op dezelfde tijd, er is nooit lesuitval en daardoor is er sprake van continuïteit. We kennen weinig regels. Maar de regels die er zijn, zijn bekend bij iedereen. Ze staan vast. Daar hoeven we het dus niet meer over te hebben.”

Het derde punt draagt Aad van Loenen en zijn docenten uit met hun  hele wezen. “Het draait hier om welgemeende aandacht. Vijf minuten per dag is soms al vijf keer meer dan wat een kind thuis krijgt. Van onze kinderen is 99 procent bereid hun negatieve gedrag daarvoor te stoppen en in te ruilen. Het werkt als een toverstafje. Goed gedrag belonen we met aandacht, negatief gedrag negeren we en geloof me: dat is wat kinderen het allerergst vinden als de relatie oké is. Dat zorgt ervoor dat ze uiteindelijk vooral positief gedrag laten zien.”

Melissa (13 jaar): “Op mijn vorige school mochten kinderen doen wat ze wilden, de juf dronk alleen maar koffie met anderen. Ik was heel vaak gestrest. Sinds ik hier ben gaat het goed, ik voel me hier veilig.”

Op De Einder zitten leerlingen met biografieën waar je stil van wordt. Kinderen met een enorme bagage en een serie teleurstellende ervaringen. ‘’Een aantal is soms met pek en veren van hun oude school gestuurd,’’ vertelt Aad van Loenen. Dat wil niet zeggen dat ze als zielige kinderen moeten worden  behandeld.  ‘’Ze zijn wel zielig, maar daar ligt onze invloed niet. Wij beschikken niet over hun geluk. We leren ze wel om te gaan met hun shit.’’

Het  onderwijs op De Einder is volledig ingericht op kansen. ‘’Vanaf dag één concentreren we ons op het bevorderen van de zelfstandigheid van onze leerlingen. Wij leren onze leerlingen dat er altijd iets te kiezen is, hoe lastig dat soms ook lijkt.’’ Maar altijd met respect voor de ander en de docenten geven daarin het beste voorbeeld. ‘’Een tijd terug werd hier een Poolse jongen aangemeld. De situatie op zijn vorige school was onhoudbaar. We hadden hem hier eerder gezien. Op de beelden van onze bewakingscamera, toen hij een fiets stal.’’

‘’Deze Poolse jongen kwam hier binnen met zijn hoofd naar beneden, maakte met niemand contact en leek zich te hebben afgesloten voor zijn omgeving. We accepteerden hem zoals hij nu was. We hebben dus niet gesproken over het incident met de fiets. Dat deed er niet meer toe en hielp hem niet. Na drie weken liep de jongen met zijn hoofd omhoog, lachte hij en had hij al vrienden.’’

Tijdens een rondleiding door de school valt het tempo van Aad op. Dat wordt bepaald door het contact met de kinderen die hij onderweg tegenkomt. Bij iedereen houdt hij even stil en vraagt hij hoe het gaat. “Een aantal kinderen reageert soms argwanend. Na een tijdje weten ze dat het gemeend is en betalen ze je terug. In veertig jaar ben ik maar twee of drie kinderen tegengekomen bij wie het niet zo werkte.”

Naomi (16 jaar): “Het is hier rustiger en ik heb meer vriendinnen. Het is nu gemakkelijker om een band op te bouwen met anderen, omdat kinderen zich hier mengen met elkaar; iedereen is gelijk.”

Werken op deze school is een stevige klus, beaamt Aad van Loenen. “Het tempo wordt grotendeels bepaald door de leerlingen. Je moet dus niet teveel met je eigen verwachtingen komen. Verwacht hier geen hoge toetsresultaten. Je kunt als leraar op De Einder vooral scoren op het welbevinden van leerlingen. Als je daar gevoelig voor bent, word je hier heel gelukkig.”

Dat vraagt wat van de docenten die hier werken. Als onderdeel van hun sollicitatie draaien ze allemaal een ochtend mee. ‘’Wij kijken op zo’n moment naar de ogen van de kinderen. In vijf minuten weten we of de kandidaat geschikt is. De kinderen nemen dus in principe de docenten aan, zonder dat ze dat zelf weten.’’

Praktijkschool De Einder
Spionkopstraat 9
2572 NK Den Haag

www.de-einder.nl

Foto's van de website van De Einder

Verdiepend artikel

Micha de Winter: 'Over het cultiveren van democratisch burgerschap'