Passend Onderwijs, anders bekeken: 'Niet ik moest Anne bij de hand nemen, maar zij mij.'

16 oktober 2014

Ellen Vreede is zeventien jaar leerkracht bij de Trinoom in Eindhoven, tot 2008 in de bovenbouw. Bij haar start in de onderbouw kwam Anne in haar groep. Ze heeft een visuele beperking. Ellen schrijft over haar relatie met haar, over passend onderwijs en over de lessen die zij leerde. Passend Onderwijs, anders bekeken: 'Voor mij werd snel duidelijk dat niet ik Anne bij de hand moest nemen, maar zij mij.' 

Anne kwam bij mij met zeven andere kleuters die allen net vier jaar waren. Als ik terugkijk op de eerste drie jaar heb ik vooral het gevoel dat we het samen gedaan hebben. De kinderen deden waar ze het best in waren: in kind zijn met hun ingegeven nieuwsgierigheid. Vanuit observaties kon ik inspelen op de eventuele behoeftes van kinderen. Voor Anne was dit alles niet anders.

Omdat ik in die tijd niet gehinderd werd door enige ervaring in het werken met kleuters en kinderen met een visuele beperking kon ik vrij en open in de begeleiding van Anne stappen. In eerste instantie werden er gesprekken gevoerd met de ouders. Deze gesprekken maakten dat ik inzicht kreeg in de persoon Anne, die voor mij altijd voorop gestaan heeft. Anne is veel meer dan haar beperking.

Hoe ben ik met Anne aan het werk gegaan? De gesprekken met de ouders van Anne waren voor mij van grote waarde. Voor mij werd snel duidelijk dat niet ik Anne bij de hand moest nemen, maar zij mij. Ik had haar nodig om te weten waar ik haar kon bijstaan. Zo werkte ’t voor haar, voor mij. Niet anders. Eigenlijk heel normaal...Net als bij alle andere kinderen..

In het begin moesten er keuzes gemaakt worden: passen wij de omgeving bij voorbaat aan, zodat Anne zo min mogelijk problemen op haar weg vindt? Of blijf ik observeren, kijken en met Anne in gesprek? Waar ondervindt zij problemen en waar kan ik aanpassingen doen?

Een voorbeeld hiervan is het plakken. Anne vond het heerlijk om te knutselen: knippen, plakken etc. Hiermee kon ze geconcentreerd en heel precies aan het werk zijn. Tijdens het plakken stopte ze het kwastje wel eens naast het potje lijm. Was dit het moment om het plakpotje aan te passen door er een rode rand op te maken? Of hoorde dit bij haar? Dat ze zo geconcentreerd aan het werk was, dat ze het kwastje er per ongeluk naast zette?  Anne zelf ondervond geen enkel probleem. Ze ging onverstoord door. Heeft de omgeving hier een probleem, of de leerling? We hebben gekozen het zo te laten.

Later, toen Anne in groep 2 zat, heb ik bij Visio een cursusdag meegemaakt. Hierbij kon ik aan den lijve ervaren wat Anne zag. Dit werd mogelijk doordat ik een bril kreeg die afgeplakt was en waarmee het zicht van Anne benaderd werd. Hoe plakte Anne eigenlijk? Ze kon met geen mogelijkheid zien waar ze de plak smeerde. Tijdens de cursusdag kreeg ik een tip: 'Als je crêpepapier in de lijm doet, bijvoorbeeld zwart, dan wordt de lijm ook zwart en kan Anne zien waar ze de lijm smeert.'

Met goede moed ging ik terug naar school en ging met Anne in gesprek: 'Nou Anne, als we er dan papier in doen, kun je dat beter zien.' Ze wilde mij best plezieren en liet mij het crêpepapier er in doen. Ze heeft het voor mij ook nog uitgeprobeerd. Toen ze klaar was zei ze tegen mij: 'Maar ik wil wel dat vieze papier uit de lijm.' Nou, daar zat ik met mijn goede bedoelingen. Wilde ik het voor haar aanpassen, omdat ik dat nodig vond? Daar lijkt het wel erg op, want Anne had hier helemaal niet om gevraagd.

Het belangrijkste aspect waar we samen aan gewerkt hebben, is om Anne te leren dat ze zelf verantwoordelijk is. Dat zij ten alle tijden mag aangeven, als ze iets niet kan zien en daar zelf actie op moet ondernemen. Door bijvoorbeeld in de klas op te staan er naar toe te lopen en te gaan kijken. Door haar hier een eigen verantwoording in te geven, hoop ik dat ze in de toekomst ook in staat is de hobbels die ze tegenkomt met meer gemak te nemen. En zo kan uitgroeien tot een sterke veerkrachtige vrouw.

Want leuk is ze al!

Ellen Vreede is  leerkracht op de Salto Montessorischool De Trinoom in Eindhoven. Dit artikel verscheen eerder in een bladerboek ‘Zie andere zijde. Passend onderwijs anders bekeken’ (2011). Met dank aan Anouk Liebrand, een van de samenstellers van het boek.

Zie andere zijde. Passend onderwijs anders bekeken’ (2011).

Het hele boek is bij Anouk te bestellen, [email protected]