Over radicalisering en huiselijk geweld: Wat doe je als je ziet dat er ‘hardhandig’ wordt opgevoed in je omgeving?

24 juni 2016

Als docente Maatschappijleer, moeder van twee jonge kinderen en Nederlandse van Marokkaanse afkomst, worstelt Fatima Haddouch met het thema radicalisering. Op sommige dagen ontloopt ze de actualiteit liever en ontwijkt ze het Achtuurjournaal. Maar op 10 juni ging ze toch, last minute, samen met haar vriendin Tabitha van den Berg naar een jongerendebat over radicalisering. De individuele verhalen, van soms nog jonge kinderen, lieten de vriendinnen niet los. Samen schreven zij deze bijdrage over wat zij hoorden en zagen.

Vrijdagavond 10 juni besloot ik samen met een Nederlandse vriendin, Tabitha, last minute toch naar een jongerendebat over radicalisering te gaan. We hadden het allebei erg druk gehad de hele week, maar het debat was bij ons om de hoek in Amsterdam-Noord, in een circustent.

Om 19.00 uur zou de avond beginnen, ik had echter mijn kinderen beloofd om een "taart" te bakken samen met twee buurkinderen. Nadat ik verschillenden snoepjes en een klodder slagroom op vier bordjes had verdeeld en de kinderen iedere een stuk cake had gegeven, liet ik het spektakel verder aan pappa over en racete naar de circustent.

Jongerendebat

Het debat begon gelijk pittig. Een van de leden van het jongerenpanel stapte op tijdens de vrij provocerende rap van een andere jongere. Later bleek de reden omdat hij de teksten niet kon rijmen met de ramadan en zijn geloofsbeleving.

Het vertrek van de jongen triggerde een gesprek over uitsluiting, en jezelf uitsluiten. Onderzoek heeft uitgewezen dat het grootste gevaar bij radicalisering toenemend isolement is. Of het nu gaat om jongeren met extreem rechtse, extreem linkse of zeer religieus gedachtegoed. Zodra de verbinding met meer gematigde en tegengestelde meningen verdwijnt, worden jongeren steeds vatbaarder voor steeds extremer gedachtegoed en gedrag.[1] Maar aan de andere kant, moet je om te voorkomen dat iemand zich gekwetst voelt en wegloopt, dan provocerende kunstuitingen censureren en/of de vrijheid van meningsuiting in perken? Geen eenvoudige materie.

De deelnemers aan het debat, ook professionals, gaven aan dat er een flinke correlatie is tussen huiselijk geweld en vatbaarheid voor rekrutering/radicalisering. Een tweetal sprekers vertelden indringende verhalen over huiselijk geweld in hun jeugd én jonge familieleden die vertrokken waren als jihadi naar Syrië en Irak en inmiddels gesneuveld waren. Heftig.

Naar mate de avond vorderde was niet alleen het debat in de ring dat dat onze aandacht trok, maar ook de aanwezigheid van een aantal jonge kinderen tussen de 6 en 15 jaar. Zowel met als zonder ouder.

Moed van een 15-jarige

Vlak nadat een van de volwassen genodigden had verteld over haar beroep als gemeentelijke coördinator tegen huiselijk geweld, stond een meisje van 15 jaar op. Blijkbaar was het verhaal van de professional aanleiding voor het meisje om ons wildvreemden een kijkje te durven geven in haar leven. Een leven waarin haar buurvrouw regelmatig haar moeder aansprak om haar dochter(s) minder (verbaal) te mishandelen. De buurvrouw vond dat moeder te ver ging.

Het meisje had een dubbele boodschap. Ze begon met vertellen hoe slecht het voor je zelfvertrouwen is als er tegen je geschreeuwd wordt. Tegelijkertijd benadrukte ze dat haar moeder het goed bedoelde en haar met goede normen en waarden wilde opvoeden en niet wilde dat ze te laat thuis zou komen. En dat haar moeder het echt niet meende als ze haar weer eens toe schreeuwde dat ze het niet verdiende haar dochter te zijn.

Iemand in het publiek opperde eens met een vertrouwenspersoon binnen de familie te praten. Helaas zei het meisje: 'Onze familie woont niet in Nederland'. En voegde eraan toe dat ouderlijk (verbaal) geweld onder haar vriendinnen van niet-Nederlandse afkomst heel veel voorkwam.

Sla je hard?

Vrij snel na het verhaal van het jonge meisje, stond een nog jonger kind, een jongetje van ongeveer 11 à 12 jaar op en ook hij vertelde zijn verhaal. Ook hij leek zich net als het meisje niks aan te trekken van de camera's en de aanwezigen in de tent. Hij vertelde dat hij een jonger zusje had van zes. Maar dat hij degene was die alles moest opruimen als zij rommel maakte. Hij had niks tegen zijn moeder in te brengen. Wanneer de frustratie hem te veel werd, reageerde hij het met een paar stompen op zijn zusje af. 'Goh', zei de debatleider, 'sla je hard?' En verlegen deed het jongetje het op de presentator voor.

Na afloop van het debat praatten Tabitha en ik nog wat na. Het was een avond die niet in de koude kleren ging zitten. Want wat kunnen wij doen? Als professional? Als moeders van kinderen op scholen hier in de buurt?  Wij zijn er nog niet uit. Wij blijven in elk geval in gesprek gaan met jongeren over discriminatie en uitsluiting en zetten ons in voor meer verbinding tussen verschillende bevolkingsgroepen. In de hoop dat het minder makkelijk wordt, zowel voor onszelf als ‘de ander’ om alleen in ons eigen gelijkgestemde groepje te socializen. Wij willen onze ogen niet sluiten voor de kwetsbare positie van jongeren en het risico op radicalisering, onder onze eigen neus, in onze eigen buurt.

Tabitha van den Berg is geregistreerd MfN mediator. Zij schrijft over mediation en conflictbemiddeling op haar site.

Fatima Haddouch is docente maatschappijleer op de Montessori Scholengemeenschap Amsterdam.

[1] http://www.trouw.nl/tr/nl/4492/Nederland/article/detail/4313602/2016/06/04/Integratie-expert-Ontvriend-nooit-een-racist.dhtml