'Oud? Kinderen hebben recht op een leerkracht die wil en blijft bewegen'

5 januari 2014

Wanneer ben je eigenlijk oud. Is daar een afspraak over? Wie bepaalt dat eigenlijk? Deze vragen komen bij Karin Donkers omhoog als ze de berichtgeving leest over de toegenomen ontslagaanvragen van oudere leerkrachten. Het nieuws komt bij Donkers - directrice op een basisschool in Alkmaar - hard binnen. 'Misschien omdat ik zelf ouder aan het worden ben. Of omdat ik me als schoolleider aangesproken voel.' Haar blog: 'Het gaat veel meer om het willen dan om het kunnen.'

Het gemak waarmee de media en de ‘deskundigen’ hun conclusies trekken, irriteert me. Ik heb het dan nog niet eens over het al dan niet kloppen van de conclusies. Maar het meteen ‘wijzen’ naar de ander, zonder echt na te denken hoe het anders kan en moet. Natuurlijk mag niemand alleen om het ‘ouder’ zijn of worden ontslag krijgen of weggepest worden. Maar dat is een open deur, want dat geldt ook voor jongeren, homo’s, getatoeëerden, allochtonen, niet gelovigen. vegetariërs, hondenbezitters enz. Ik ben overigens altijd bang om een opsomming te maken, want ik weet bijna zeker dat er iemand of een groep zich aangesproken of vergeten voelt.

Wat is oud?
Oud, wanneer ben je oud? We worden allemaal steeds ouder en dat geldt zeker voor onze kinderen. Dus oud is een relatief begrip. Was je in de vorige eeuw met 40 jaar al oud, dan ben je vandaag de dag als je 50 bent oud en over 100 jaar is dat weer een cijfer verder op de getallenlijn.

Oud is in het ene beroep minder besproken als in een andere beroep. En oud kan lichamelijk oud zijn maar ook geestelijk. Ik vroeg me af of ik me weleens schuldig gemaakt had aan het ’bij het grofvuil zetten van een oudere leerkracht’. Nee dat heb ik niet, hoewel ik zeker weet dat er gedurende de jaren dat ik schoolleider ben, wel leerkrachten zijn die dat misschien anders hebben ervaren. Maar ook hier gaat het dan om zowel oud als jong.

Soms is het nodig om samen tot de conclusie te komen dat het beter is om buiten het onderwijs een loopbaan voort te zetten. Dit zijn vaak hele emotionele en langdurige trajecten, waarbij verwijten en fouten maken, mij ook niet onbekend zijn. Het gaat dan dikwijls om leerkrachten die de veranderingen en de druk van regelgeving en afrekenen niet meer aan kunnen. Leerkrachten die zelf met andere verwachtingen en dromen aan de job begonnen zijn en/of leerkrachten die heel veel moeite hebben met reflecteren op hun eigen handelen. Vooral de laatste groep mensen is vaak erg moeilijk te bereiken en te begeleiden. Waar de wil tot samenwerken en zoeken naar mogelijkheden er van mijn kant was, zag de ander dit zeker niet zo.

Een handleiding
En plotseling is er dan een schoolleider als ‘vijand’ en een leerkracht die zich in een hoek gedreven en afgedankt voelt. En ik snap het ook wel. De ontwikkelingen in het onderwijs volgen elkaar zo snel op. Ik weet dat ik nu niet moet beginnen met ‘in mijn tijd’ of ‘toen ik nog voor de groep stond’. Dat klinkt pas oud. En toch is het zo.

De onderwijswereld is veranderd, bijna niet bij te houden en soms zo verschrikkelijk snel allemaal. Het maakt mensen onzeker, onzekerheid leidt dan tot passiviteit en dat is jammer. Voor mij is een ‘oud’ iemand die niet meer wil bewegen, niet meer geïnteresseerd is en niet meer wil leren. Dat zit hem niet in leeftijd. Het gaat veel meer om het willen, als om het kunnen. Samen kunnen we veel, maar de wil moet er wel zijn en als die ontbreekt dan ben je ‘oud en vastgeroest’. Maar onze leerlingen hebben wel recht op een leerkracht die wil en blijft bewegen.

'De menselijke maat is volgens mij de enige en beste handleiding'

Het is maatwerk en dat komt omdat we met mensen werken. We weten immers nooit van te voren hoe dit soort processen gaan lopen, hoe mensen reageren en wat emotie met hen doet. We kunnen niet achter de voordeur, in iemands hoofd of portemonnee kijken. Wat zou het mooi zijn als er een handleiding zou bestaan, maar dat is niet zo. De menselijke maat is volgens mij de enige en beste handleiding.

Want  hoe goed we het ook willen doen, fouten zullen we blijven maken. Daar kan geen beleidsplan, regelgeving of protocol tegen op maar we moeten elkaar en ons zelf beschermen. Misschien is het wat vaker naar jezelf in de spiegel kijken en je afvragen: “Heb ik dit zorgvuldig gedaan?” of “Wat betekent dit voor de ander?”.

Reflecteren is immers belangrijk voor iedereen.

Karin Donkers blogt regelmatig over haar onderwijspraktijk op haar eigen blog en binnen het collectief Onderwijswijven. Ze is schoolleider op de Cocon in Alkmaar, een school voor ontwikkelingsgericht onderwijs (OGO).