Hoge toetsresultaten geen garantie voor goed onderwijs

In zijn oratie gaat Ron Oostdam in op factoren die van invloed zijn op onderwijsleerprocessen en hun opbrengsten. Daarbij gaat de aandacht vooral uit naar onze juffen en meesters. Hun denken en doen en de kwaliteit van hun pedagogisch-didactisch handelen zijn doorslaggevend voor het realiseren van goed onderwijs. Tegelijkertijd wordt vanuit de overheid sterk ingezet op het almaar beter presteren van leerlingen. Dit ‘cognitief prestatiedenken’ leidt ertoe dat de kwaliteit van het onderwijs in de eerste plaats wordt afgemeten aan toetsresultaten. Maar het is zeer de vraag of hoge toetsresultaten ook goed onderwijs garanderen. De kwaliteit van lesgeven laat zich niet afdwingen door steeds hogere eisen te stellen aan cognitief presteren. Goed onderwijs is namelijk zoveel meer dan onderwijzen en leren zoveel meer dan cognitief presteren.

Trainen voor de toets

Een onderwijsbeleid dat te veel nadruk legt op cognitieve prestaties brengt risico’s met zich mee, vertelt Oostdam. Inhoudelijke verschraling van het onderwijs ligt op de loer: er wordt te veel getraind op toetsen en testen, waardoor het échte leren onvoldoende aandacht krijgt. Ook wordt het imago van het vak leraar er niet beter op in een klimaat waar zo veel nadruk ligt op toetsresultaten. ‘Scores, tests en toetsen zijn geen absoluut criterium voor goed onderwijs’, zegt Oostdam.

Nederland doet het goed, maar het kan nog beter

Het is zeker niet zo dat het Nederlandse onderwijs slecht is. ‘Internationaal doet Nederland het uitstekend’, aldus Oostdam. ‘Wel valt het op dat de bandbreedte smal is: er zijn in Nederland weinig echt zwakke leerlingen, maar ook weinig uitblinkers. En ook dat heeft te maken met ons onderwijsbeleid. Om goede toetsresultaten te kunnen halen is er erg veel aandacht en extra geld beschikbaar voor de zwakkere leerlingen. Maar scholen krijgen geen middelen om voor de excellente leerlingen ook iets extra’s te doen, zoals bijvoorbeeld excellentieklassen. Dat is jammer, want goed onderwijs betekent: aandacht voor verschillen.’ Misschien wordt het tijd ook eens na te denken over een gewichtenregeling voor excellerende leerlingen.

Samenwerking UvA-HvA

De komende jaren zal Oostdam zich bezighouden met het centrale onderzoeksthema: het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijsleerproces en de rol van de leraar daarin. Daarbij gaat de speciale aandacht uit naar betekenisvol leren, het toepassen van formatieve evaluatiemethodieken, omgaan met gedragsproblematiek als voorwaarde voor goed klassenmanagement, en samenwerking tussen ouders en school. Dankzij de unieke samenwerking tussen UvA en HvA kunnen vraagstellingen vanuit de praktijk ingebracht worden in het onderzoek van de UvA. Tegelijkertijd wordt op deze wijze het onderzoek binnen de hogeschool gestimuleerd en versterkt door integratie van wetenschappelijke theorievorming en praktijkgerichte toepassing. De uitkomsten van uitgevoerd onderzoek worden via de opleidingen van de HvA ook weer overgedragen naar de onderwijspraktijk.

De oratie kan hier bekeken worden.

De boekjes zijn te downloaden op: www.oratiereeks.nl
Een papieren versie is op verzoek verkrijgbaar via het secretariaat van het Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding.
U kunt daarvoor een mailtje sturen aan Marieke Saghir-Pit of Irene van Gessel.