'Op IJburg College maken ze een duidelijke keuze. Ook bij ontwikkelen van schoolgebouw'

8 september 2015

Een goed gebouw, wat is dat? Barbara Winkelhuyzen komt er steeds meer achter dat er LEF nodig is: om keuzes te kunnen en durven maken en alle factoren hierop af te stemmen. Het IJburg College  -  een leef- en leergemeenschap in Amsterdam - is volgens haar een inspirerend voorbeeld. Zij liep een dag met 'de ogen van een leerling'  door de school. Daaruit volgde deze bijdrage. 'Bij het IJburg College hebben ze een duidelijke visie en dat zie je  in alles terug.'

De meest opvallende - en bepalende - keuze die het IJburg College gemaakt heeft, zijn de 'Deelscholen’. Hierdoor is er een leefgemeenschap ontstaan van 200 leerlingen, waarin alle leerlingen en docenten elkaar kennen, aanspreken en met elkaar werken en leren. Anoniem door het gebouw zwerven is er hier niet bij. Alleen voor practica, pauzes  en gymlessen verlaat je de deelschool. De deelschool wordt versterkt, omdat organisatorisch alle leerlingen de dag starten en eindigen in de stamgroep.

De deelschool is een zelfvoorzienende unit met verschillende soorten en grootte lokalen, rondom een groot leerplein.  Het is een zeer transparante omgeving met grote ramen naar het leerplein toe. Hierdoor is het een prettige lichte ruimte. Bij veel scholen zie je dat deze ramen dichtgeplakt worden. Bij het IJburg College hebben ze afspraken gemaakt over gedrag. Iedereen is  zich daarvan bewust en spreekt elkaar daarop aan. Door de vorm van het gebouw wordt iedere vierkante meter gebruikt voor onderwijs, heb je weinig gangen én slechts één centraal trappenhuis.

Variatie is boeien
Tijdens één lesuur worden bij deze school meerdere werkvormen aangeboden. Bijvoorbeeld: eerst kort een verhaal door de docente, vervolgens op je laptop lezen of een filmpje kijken (afgestemd op wat bij jou past), daarna interactie met je medeleerlingen en als laatste een tekening maken van hetgeen je geleerd hebt. Wat een genot en afwisseling.

Je merkt bij  iedere werkvorm een verdieping in de leerstof, de stof wordt een leerling steeds meer eigen gemaakt. Het gekke is dat dit gewoon in één lokaal plaatsvindt en je de tafels en stoelen gewoon kunt laten staan.

Het verhaal van de docente is natuurlijk geschikt voor een lokaal met 25 leerlingen, de docente staat voor de klas. Het zelfstandig en geconcentreerd  werken ontstaat door de aanzuigende werking van de laptop. Het overleggen met andere leerlingen wordt gecreëerd door te draaien met je stoel. Omdat iedereen zich aan de afspraken houdt en dus niet heel hard gaat praten, is de 'hoefijzeropstelling' ideaal.

Docenten met passie
Iedere docent heeft bij het IJburg College twee banen; lesgeven en lesmateriaal ontwikkelen.

Doordat het lesmateriaal dichtbij de docent staat en ze echt oprecht voor deze vorm van onderwijs hebben gekozen, spat de passie er vanaf. De lessen worden hierdoor levendiger en afwisselender, zeker in combinatie met de verschillende werkvormen. De docenten leren ook van elkaar. In de lokalen die in open verbinding staan met het leerplein, lopen ze bij elkaar binnen tijdens de les. De lokalen zijn aangekleed met vakgerichte materialen, veelal gemaakt door de leerlingen.

De docenten zijn ook steeds aanwezig in de deelschool. Ze starten de dag met een overleg, voordat de leerlingen binnestromen. Tot drie kwartier nadat de laatste leerling weg is, zijn de docenten aanwezig. Hun lessen voorbereiden en uitwerken doen ze op het leerplein van de deelschool. Tijdens deze werkzaamheden zijn ze aanspreekbaar, maar spreken ze ook kinderen aan op niet gewenst gedrag. De betrokkenheid van de docenten bij deze deelschool was voor mij direct voelbaar: ik voel me welkom en gezien en onderdeel van dit geheel. Bijzonder dat zoiets in één dag mogelijk is.

Leerlingen kleuren het gebouw
In de stamgroep krijgen de leerlingen de kans om na te vragen waarom iemand er niet is. Of om dingen te bespreken die spelen of om aan te geven dat een les niet naar behoren verliep. De leerlingen krijgen de kans om feedback te geven en hun hart te luchten.

Leerlingen van drie niveau’s krijgen gezamenlijk les. Vooraf wordt duidelijk gemaakt waaraan je moet voldoen om een bepaalde score te behalen. Zoveel duidelijkheid en aandacht voor de leerlingen, ik werd er in meegezogen.

Het bijna volledig witte gebouw wordt steeds meer gekleurd door de leerlingen. Op heel veel plekken in het gebouw zijn plaatsen waar werkstukken van leerlingen hangen. Met de jaren worden de witte muren gekleurd en op deze manier aan de leerlingen gegeven. Leerlingen geven aan dat het gebouw steeds gezelliger wordt.  Alleen de stoelen konden wel wat zachter.

Bij het IJburg College hebben ze lef gehad. Niet alleen een visie opschrijven, maar hier ook alles op afstemmen.  Lou Brouwers (directeur van het IJburg College) gebruikte het volgende alleszeggende beeld:
'Een school is te vergelijken met een luxaflex, waarin alle lamellen dezelfde kant op staan. Het gebouw is daar een van.'

Bij het IJburg College hebben ze een duidelijke richting gekozen dat zie je overal in terug.

• Echt voor deelscholen kiezen en hier alles op inrichten.


• Gaan voor open klaslokalen en hiervan ook gebruikmaken.


• Daadwerkelijk de school laten kleuren door de leerlingen.

Vaak merk ik dat tijdens een bouwproces flexibiliteit wordt aangedragen om maar geen keuzes te hoeven maken. Terwijl juist het expliciet maken van keuzes zo’n grote meerwaarde heeft.

Barbara Winkelhuyzen is een ervaren huisvestingsadviseur met passie voor de ontwikkeling van kinderen. Mijn doel is om primaire processen te stimuleren met gebouwoplossingen.