Onderwijslessen uit VI Oranje: 'De beste manier om pesters te ontwapenen is hun slachtoffer succesvol maken'

12 juli 2014

Het voetbalpraatprogramma VI op RTL 4 floreert al jaren bij de gratie van het in de maling nemen van gasten, elkaar en vooral mensen die er niet bij zijn. Zo werkt pesten, schrijft onderwijsbetrokkene Jan Ruigrok - verbonden aan het Expertisecentrum voor herstelrecht in het onderwijs: 'Een paar bluffertjes pikken er iemand uit en zetten hem week in week uit voor schut, terwijl de rest toekijkt. Prachtig toch, als dat op tv gebeurt.' Tijdens het WK voetbal is er volgens Ruigrok sprake van een omslagpunt, waar alle 'pedagogen' veel van leren kunnen leren. Bijvoorbeeld dat de beste manier om pesters te ontwapenen is, hun slachtoffer succesvol te maken. Daar heeft hij meer aan dan alle protocollen en anti-pestprogramma’s bij elkaar. Zijn bijdrage.

Het voetbalpraatprogramma VI op RTL 4 floreert al jaren bij de gratie van het in de maling nemen van gasten, elkaar en vooral mensen die er niet bij zijn. Nederland vond het prachtig en we beloonden het programma met de Nipkow-schijf. Een mooiere vrijbrief om hun grofheid te vervolmaken konden Johan Derksen en René van der Gijp niet krijgen.

Louis van Gaal werd daarin een steeds groter mikpunt. Aan zijn geestelijke vermogens werd getwijfeld, mensen met wie hij zich omringde waren glijers en kregen de meest uiteenlopende homofobe etiketten opgeplakt. En een lol dat we hadden met z’n allen… Met een pilsje in de ene hand en een zapper in de andere zaten we volop te genieten van het Louis-bashen.

Zo werkt pesten. Een paar bluffertjes pikken er iemand uit en zetten hem week in week uit voor schut, terwijl de rest genietend toekijkt. Prachtig toch, als dat op tv gebeurt. Hoe hoger het Geer-&-Goor-gehalte, hoe hoger de kijkcijfers. Als kinderen op school gepest worden, gaan we schorsen en straffen; als het op tv gebeurt, geven we publieksprijzen. Lachen…!

Boeiend in deze soap is de figuur van Hans Kraaij jr. Iedere keer als hij aanschoof werd-ie door Derksen en Van der Gijp te kakken gezet. En hij maar terugkomen. Om de centen, zou je zeggen. Ik denk dat er meer speelde. Het meest verschrikkelijke dat een BN’er kan overkomen is dat hij niet meer met zijn hoofd op tv komt. Liever laat hij zich voor een miljoenenpubliek afmaken dan dat hij 'onzichtbaar' wordt. Op school zie je dat bij sommige van die aapies ook: ze laten zich liever kapot treiteren dan dat ze buitengesloten worden. Da’s helemaal onverdraaglijk.

En dan, tijdens het WK voetbal, is er het omslagpunt. Die vermaledijde Van Gaal blijkt ineens de beste coach die Nederland, nee de wereld, ooit gehad heeft. De internationale voetbalgemeenschap schiet te kort in het bejubelen van zijn genialiteit en heel Nederland schaart zich achter Louis, die man met de ‘rafelrandjes’ waarop we hem zo vaak hebben afgerekend.

Daar zit je dan als groepje pestkoppen. De risee wordt held en je stinkwinden gaan verloren in een orkaan van grootsheid. Iedereen die genoot van de stank zapt naar een andere zender.

Wat volgt, laat zich raden. Steeds meer zijn Van der Gijp en Derksen veranderd in ratten die hun tanden in de vijand zetten. En nu de vijand er niet meer is, vliegen ze elkaar naar de strot. In de krant schrijft Derksen Van der Gijp megalomane trekjes toe, iemand die onder invloed van antidepressiva de meest baarlijke onzin uitkraamt; Van der Gijp zegt dat Derksen geld boven plezier stelt en vindt de tijd rijp om de knuppel in het hoenderhok te gooien. ‘Ik ga nooit meer in dit programma zitten’ zegt hij. ‘De chemie is weg’, zegt Derksen. Die chemie, dat was Louis van Gaal.

Pedagoochelaars kunnen hier veel van leren. Bijvoorbeeld dat de beste manier om pesters te ontwapenen is, hun slachtoffer succesvol te maken. Daar heeft hij meer aan dan alle protocollen en anti-pestprogramma’s bij elkaar. ‘De beste worden is niet moeilijk,’ schijft Midas Dekkers in een van zijn boeken, ‘de kunst is uit te vinden waarin’. Een mooie onderwijstaak.

En dan wat te doen met die irritante pestertjes? Aanspreken op hun gedrag is meestal niet effectief. Vaak zijn ze evenals Van der Gijp en Derksen schaam-gehandicapt: ze hebben geen besef van wat ze anderen aandoen. Hen help je door ze ook succesvol te maken. Schop ze van het podium af waar ze door pesten aanzien krijgen, laat ze hun wonden likken en geef ze een plek waar ze hun kwaliteiten kunnen inzetten op een manier waar iedereen beter van wordt.

Bij Derksen is dat niet moeilijk. Die heeft iedere zaterdagochtend op Radio Rijnmond een geweldig platenprogramma. Muziek voor Volwassenen heet het. Een programma vol met blues, soul en Americana. Luister er naar, geniet ervan en stuur daarna een mailtje naar [email protected] met de tekst: Geweldig programma Derksen, vooral mee doorgaan.

Jan Ruigrok is verbonden aan Rigardus en ECHO, het Expertisecentrum voor herstelrecht in het onderwijs. Hij schreef eerder over de pestparadox.