Onderwijskanteling: Als Nils Holgerssons instinctieve drang om de wereld in te trekken

19 januari 2016

Binnen de Achterhoekse Scholengroep GelderVeste was een aantal scholen bezig een kanteling te maken naar een onderwijsvorm waarbij de relatie tussen leerkracht en kind centraler staat en waarbij het onderwijs dichter tegen de echte wereld schurkt. Twee scholen liepen in dat proces voorop, waaronder Ginny Schoppers' basisschool De Zonneboom in Doetinchem. 'Je moet er tegen kunnen dat je mens-zijn veel meer bloot komt te liggen. Je kunt je niet meer verstoppen – in je lokaal, achter het masker van de docent.' Hetkind-redacteur Geert Bors legde Ginny's verhaal vast.

Ja, goed gezien: bovenop mijn kast staat Nils Holgerssons wonderbare reis. Het is mijn eigen exemplaar dat ik als kind verslonden heb. Ik heb het verhaal gebruikt tijdens de fusiegesprekken en bij de introductie van ons nieuwe onderwijsconcept. Zo'n tijd is enorm spannend, voor leerkrachten, kinderen en ouders. En dan helpt het om een woelig en soms onoverzichtelijk proces waarin je middenin zit, te kunnen vatten in een metafoor, in een beeld.

Je kent het verhaal wel: Nils wordt door een kabouter betoverd tot hij zo klein is als een duim. En dan springt hij op een jonge tamme gans, die, als hij een vlucht wilde ganzen ziet overvliegen, de instinctieve drang op voelt borrelen om ook te gaan trekken. Die reis, de wijde wereld in, voorbij de bergen waarvan je niet weet wat er achter ligt – dat is een avontuur. Je weet niet wat je gaat beleven, maar je zult nieuwe, bijzondere dingen tegenkomen. Het boek staat er nog steeds, als bestendiging van onze missie – ook als de vermoeidheid even toeslaat, omdat je constant op je toppen werkt: we gaan door!

Ik vereenzelvig me met Nils en zijn verhaal. Mijn leven is ook niet honkvast verlopen. Als kind ben ik twee keer verhuisd en zag dus steeds nieuwe scholen. Ook in mijn volwassen leven wilde ik graag veel zien. Voormalig Wittering-directeur Ton van Rijn, die ons begeleidt, heeft me gezegd: 'Je hebt tien jaar nodig, want dan ga je de resultaten plukken. Dan is alles op z’n plek gevallen.' Goed, dat wacht ik graag af.

Waar we zijn? Je bent hier in de wijk Oosseld, in het Achterhoekse Doetinchem. Dwars door deze wijk loopt de Dennenweg, die van oudsher een nadrukkelijke sociaal-economische grens tussen de twee wijkdelen markeerde. Tien jaar geleden is Oosseld op de schop gegaan en vier jaar geleden is dit multifunctionele gebouw geopend, aan die Dennenweg, als verbindingspunt. Beide kanten van de wijk hadden hun eigen school – een christelijke en een katholieke. Het doel van de gemeente was: één nieuw gebouw, één school. Maar toen dit gebouw in gebruik genomen werd, waren de twee schoolbesturen er nog niet aan toe om samen te gaan. En dus zaten er twee in een pand dat daarop niet berekend was. Op de gang kon het gebeuren dat een leerkracht een kind ergens op aansprak en dat kind reageerde met: ‘Ik luister niet, want jij bent geen juf van mijn school!’

Drie jaar geleden – in 2012 – ben ik aangesteld om met de twee teams toe te werken naar een fusie. Beide directies zijn toen weggegaan, zodat niet de ene of de andere school zou kunnen worden voorgetrokken. Binnen onze Scholengroep GelderVeste was ik al tien jaar werkzaam als leerkracht en coördinator onderwijs. Ik wilde wel wat anders. De voorzitter van het college van bestuur, Franke Remerie, liet me op meerdere scholen kijken en polste me voor deze klus. 'Voor een fusie wil je toch een ervaren iemand?', stelde ik. Hij antwoordde dat hij vertrouwen had in mij en in mijn pedagogische en onderwijskundige visies.

Ik hield me inderdaad allang bezig met het waarom van onderwijs en onderwijsvernieuwing had mijn interesse. Als je twee scholen in elkaar gaat schuiven en je behoudt heel expliciet onderdelen van beide, loop je het risico een patchwork-school te maken, een lappendeken van culturen en inzichten. Dat leek me niet ideaal. Het was goed om de identiteit van de nieuwe school als startpunt van ons denken te kiezen.

De teams bestonden samen uit zo'n achttien tot twintig leerkrachten. In mijn eerste jaar waren die al wat meer in elkaar geschoven, maar nog altijd als twee aparte scholen. Bij de een was ik directeur, bij de andere onderwijskundig schoolleider. In de eetruimte stond een lange tafel, waar aan de ene kant het ene team en aan de andere kant het andere altijd zat. Ik herinner me stroeve momenten, bijvoorbeeld een verjaardag waarbij ik mocht aanschuiven bij het ene team, maar de rest niet, want daar was geen taartje voor.

We zijn al snel op een tweedaagse gegaan, waarbij we samen een kunstwerk gemaakt hebben en samen kookten. Het opmerkelijke was: de eenheid was eigenlijk al in de eerste twintig minuten gesmeed. Er was een opdracht waarin iedereen door elkaar mocht bewegen en elkaar bevroeg over zaken als je favoriete vakantieland. 'Hier kunnen we nog wel een uur mee door gaan,' riep iemand, 'Want er zitten zúlke leuke collega’s op de andere school.' Intussen ontdekten de kinderen onderling hetzelfde.

—> Lees verder in DEZE PDF van het Magazine van hetkind #2

Geert Bors (1973) studeerde biologie en Engels, werkt als freelance journalist en redacteur, onder meer voor het NIVOZ. Hij deed onderwijservaring op in het VO en als juniordocent op University College London. Dit verhaal is eerder gepubliceerd in magazine #2; Ik wens je de wereld.


Nieuwe magazine van hetkind, nu te verkrijgen!

‘Vertrouwen’

Met trots presenteren wij de derde uitgave van hetkind-magazine, met als thema ‘Vertrouwen’. Cabaretier en tijdsredenaar Freek de Jonge opent deze gloednieuwe editie en heeft op 8 december in Driebergen het eerste exemplaar in ontvangst genomen. Het blad is vanaf nu te bestellen, of in veelvoud op uw school te leveren (zie bestelinformatie en link).

Het magazine van hetkind wordt halfjaarlijks uitgegeven. Eén exemplaar van het magazine is gratis te verkrijgen op Onderwijsavonden in Driebergen, op 20 en 21 januari, bij lezingen van NIVOZ-medewerkers, aan trajectdeelnemers Pedagogische tact/leiderschap en op aanvraag bij conferenties en symposia. Wilt u meer exemplaren – ter inspiratie voor uw eigen leeromgeving, docententeam, school of ouderavond – dan kunt u ze per 5 exemplaren bestellen bij Educatheek, zie deze link. We vragen dan een kleine vergoeding van 1,50 per exemplaar.

 

 

Ook online:

Het complete magazine 'Ik wens je de wereld' #2