Nature versus nurture: 'Nieuw onderzoek wijst op structurele hersenverschillen bij man en vrouw'

22 december 2013

Dat man en vrouw biologisch van elkaar verschillen is algemeen bekend en geaccepteerd. Jelle Jolles vraagt zich af waarom de samenleving er dan moeite mee heeft als wetenschappers ook ‘het orgaan hersenen’ bestuderen in relatie tot sekseverschillen. Hij zet de wetenschappelijke bevindingen op een rij: 'Er is nu nieuwe onderbouwing voor een – sterker wordende – theorie over de structurele basis van geslachtsverschillen in gedrag en cognitie.' 



Jolles' samenvatting van het huidige debat: 'Voor- en tegenstanders maken goed gebruik van de reguliere media en de nieuwe media zoals Twitter om de andere partij om de oren te slaan. Ik vind dat een goede zaak: er moet uitgewisseld worden over zo’n belangrijk onderwerp als sekseverschillen, zeker in verband met de verschillen tussen jongens en meisjes in het schools presteren. Zelf houd ik het er voorlopig op dat context (omgeving) bepalend is voor de ontwikkeling en rijping van hersennetwerken en dat dit binnen biologisch bepaalde mogelijkheden of randvoorwaarden geschiedt.'

Sekseverschillen in hersenverbindingen ontwikkelen zich in de adolescentie - gepubliceerd op 6 december 2013 op jellejolles.nl

In de afgelopen tientallen jaren is veel bewijs gevonden dat man en vrouw anders presteren op bepaalde cognitieve taken en ook niet hetzelfde zijn in hersenfuncties. Mijn eigen onderzoeksgroep stelde al jaren geleden vast dat vrouwen tot op hoge leeftijd beter zijn in bepaalde leer- en geheugentaken. En meer recent vonden we dat ook tienermeisjes en jong volwassenen beter zijn dan jongens in een heel aantal soorten cognitieve taken. De meeste jongens zijn daarentegen wat beter dan de meeste meisjes in taken waarin ruimtelijk-visuele informatie moet worden verwerkt. Waar komen die verschillen vandaan? Zijn de verschillen biologisch bepaald of hangen ze samen met het feit dat jongens en meisjes in onze samenleving anders worden benaderd: is het Nature of Nurture?

In de afgelopen tien jaar bleek uit onderzoek met hersenscanning (MRI) dat de ontwikkeling van bepaalde hersenstructuren bij jongens iets anders verloopt dan bij meisjes. De meeste jongens lijken enkele jaren later ‘uitgerijpt’ te zijn dan de meeste meisjes. Het gaat hierbij om grensverleggend onderzoek van onder anderen Gogtay, Giedd en Lenroot.

Nu is nieuw grootschalig onderzoek gepubliceerd dat weer verdere aanwijzingen oplevert over structurele hersenverschillen bij man en vrouw. De publicatie van Ingalhalikar en collega’s in de Proceedings of the National Academy of Sciences (kort gezegd PNAS) heeft afgelopen week erg veel media aandacht gekregen. Deels is er lovend commentaar want het gaat om een enorm grote MRI-studie van bijna 1000 tieners en jong volwassenen. Ook is de redactie van dit top- tijdschrift ongetwijfeld niet over één nacht ijs gegaan met het publiceren. Men is ook lovend omdat er nu nieuwe onderbouwing is voor een – sterker wordende – theorie over de structurele basis van geslachtsverschillen in gedrag en cognitie. Maar aan de andere kant was er ook  direct kritiek. Deze richtte zich op methodologische kwesties en op de relatief geringe omvang van gevonden verschillen. En ook werd natuurlijk gevraagd naar de causaliteit: zijn er wellicht structurele verschillen als gevolg van omgevingsinvloeden? Voor- en tegenstanders maken goed gebruik van de reguliere media en de nieuwe media zoals twitter om de andere partij om de oren te slaan. Ik vind dat een goede zaak: er moet uitgewisseld worden over zo’n belangrijk onderwerp als sekseverschillen, zeker in verband met de verschillen tussen jongens en meisjes in het schools presteren. Zelf houd ik het er voorlopig op dat context (omgeving) bepalend is voor de ontwikkeling en rijping van hersennetwerken en dat dit binnen biologisch bepaalde mogelijkheden of randvoorwaarden geschiedt. In die zin vind ik de bevindingen spannend en waardevol. Ze zijn dat temeer omdat de resultaten aangeven dat

Lees verder.