Na een conflict: 'Het gaat om insluiten van iedereen, ook al heb je iets gedaan wat niet door de beugel kan'

20 april 2015

Als een leraar of ouder bedreigd wordt door een leerling, ontketent zich een reeks aan gebeurtenissen. Jelly Bijlsma schreef daar al over en geeft de pen nu door aan Janet Mulder. Haar uitgangspunt: iedereen hoort erbij. 'Het gaat er niet zo zeer om wie er gelijk heeft. Maar om wat er nodig is om de geleden schade te herstellen. Zowel materieel als immaterieel.' 

In haar vorige blog schreef Jelly Bijlsma over dader en slachtofferdynamiek. Janet Mulder reageerde daar op, met een andere insteek op de situatie, vanuit het principe van het herstelrecht. Jelly vroeg haar een vervolgblog te schrijven en Janet nam de pen ter hand.

Peter en het neppistool

Ik herinner me nog het moment dat een collega mij vertelde dat een leerling bij ons op school geschorst werd. Ze vertelde me dat die leerling - ik noem hem even Peter - haar bedreigd had met een neppistool. Ze voelde zich bedreigd, was geschrokken en bang.

Ze vertelde dat het haar deed denken aan vijf jaar geleden, toen ze door een leerling met een echt pistool bedreigd was. Even waande ze zich terug in dezelfde situatie.

De volgende dag hoorde ik van mijn collega dat Peter geschorst was. Ik heb hem niet meer op school gezien. Hij is naar een andere school gegaan, drie dorpen verderop. Leerlingen van mij kwamen Peter nog wel tegen in het dorp, dan scholden ze hem uit. Hij hoorde er niet meer bij…

Straffen of herstellen

Aan dit verhaal moest ik denken toen ik eind maart twee keer las dat een ontevreden ouder een leerkracht te lijf is gegaan. Eerst in Zwolle en gisteren in Den Haag. Er speelden allerlei vragen door mijn hoofd. Wat is er precies gebeurd waardoor de ouder de leerkracht naar de keel gegrepen heeft? Hoe is het met de leerkracht? Hoe is het met het kind van de ontevreden ouder? Hoe is het met de andere kinderen? Hoe is het met de overige leerkrachten van de school? Wat zal er nu gebeuren?

Ik las ergens op een weblog over de zaak in Zwolle dat iemand schreef 'toch geen taakstraf?' En ‘geef deze vrouw een fikse straf’. Weer iemand anders nam het voor de moeder op. Tja, wat is nu wijsheid in deze? Justitie legt de moeder in ieder geval poging tot zware mishandeling ten laste. Ook mag ze de komende dertig dagen niet in school en op het schoolplein komen. Moeder doet aangifte van mishandeling tegen de juf omdat haar dochter een gekneusde arm had omdat ze niet wilde luisteren. Wie ‘verdient’ er hier straf? Welke straf is de juiste? Of zou je ook kunnen kiezen voor herstellen van de aangebrachte schade? Insluiten in plaats van uitsluiten?

Een verhaal heeft altijd twee kanten. Het gaat er niet zo zeer om wie er gelijk heeft. Wel gaat het er om wat er nodig is om de geleden schade te herstellen. Zowel materieel als immaterieel. Herstelrecht is een manier om om te gaan met conflicten en grensoverschrijdend gedrag. Het gaat over insluiten van iedereen, ook al heb je iets gedaan wat niet door de beugel kan.

Iedereen hoort erbij

Het principe is: iedereen hoort erbij en richt zich erop wat er gedaan kan worden om de schade die aangebracht is te herstellen zodat de plek in de groep weer ingenomen kan worden. Bij een conflict worden alle partijen die betrokken en geschrokken zijn met elkaar in gesprek gebracht aan de hand van de volgende vragen:

1. Wat gebeurde er precies?


2. Wat dacht je op dat moment?


3. Wat vind je er nu van?


4. Wie zijn er benadeeld? Hoe?


5. Wat is het ergste voor jou?


6. Wat is nodig om de schade te herstellen?


7. Hoe ga je dat herstellen?

De coördinator vraagt alle betrokken, leerkracht(en), ouder(s), leerling(en), directie, in de kring en leidt dan zo’n gesprek aan de hand van bovenstaande vragen. Zo’n gesprek zorgt er voor dat naast de straf van justitie iedereen ook daadwerkelijk weer verder kan. Dat er geen open eindjes blijven liggen, waar de kiem kan liggen voor een nog groter conflict in de toekomst. Dat iedereen verantwoordelijkheid neemt voor zijn eigen gedrag en leert van het conflict.

Hoe fijn zou het zijn geweest als Peter zo’n gesprek aangeboden had gekregen, zodat hij in het dorp zijn oud-schoolgenoten weer onder ogen kon komen, ook al zat hij nu op een andere school. Hoe fijn zou het zijn geweest als mijn collega aan Peter had kunnen vertellen hoe erg ze zich bedreigd had gevoeld omdat ze vijf jaar eerder met een echt pistool bedreigd was geweest?

LEES VERDER.

Jelly Bijlsma is GZ-psycholoog en blogt via haar website klassenkracht.nl en Janet Mulder was werkzaam in het onderwijs en voor de KPC-groep, alvorens ze haar eigen bureau First Step oprichtte.