‘My hobby is making cake. When I go America, I’ll give you a big cake.’

14 november 2015

Onderwijsbegeleider Loes Hubertus was als kind dol op “penvrienden” hebben. Ze keek echt uit naar de met glitter versierde brieven van haar penvriendin uit Moerdijk. Die ervaring inspireerde haar tot het regelen van een ‘pen pal’-project tussen schoolklassen uit China en de Verenigde Staten. Een aantal onderwerpen mocht niet besproken worden, zoals bijvoorbeeld Tibet, maar die regel blijkt helemaal niet nodig: de kinderen vertellen vooral over hun persoonlijke omstandigheden en krijgen zo een mooi inkijkje in elkaars wereld. ‘Voorbij de verschillen waarop we als volwassenen geneigd zijn te focussen.’

‘Hoe komt een politicologe ertoe om een educatief bordspel voor het basisonderwijs te maken?’, vroeg een journalist mij onlangs. Zelf vind ik het niet heel verwonderlijk, maar ik begrijp dat deze vraag gesteld wordt. Ik vertelde de journalist dat ik tijdens Leer der Internationale Betrekkingen, een subdiscipline binnen de politicologie, in aanraking kwam met het sociaal-constructivisme. Een theorie die, anders dan de grote theorieën die zich met name op militaire en economische macht richten, de internationale verhoudingen veeleer analyseert aan de hand van een sociaal geconstrueerde werkelijkheid: wat is het beeld dat een staat van zichzelf en een andere staat heeft? Hoe vormt dit hun interactie?

Vergeleken met militaire en economische macht klinkt het misschien een beetje sullig om de machtsbalans te verklaren aan de hand van sociale interacties tussen staten. Uiteraard ligt het dan ook wel wat ingewikkelder, zowel de theorie als de werkelijkheid. Het internationale systeem even daargelaten, bood het sociaal constructivisme mij inzichten en ideeën op een ander niveau: die van dagelijkse interacties tussen mensen.

Zo verbaast het me soms dat er zoveel wordt gepraat en zo weinig wordt gezegd. Niet dat we altijd over serieuze zaken moeten praten, zeker niet. Maar áls mensen iets willen zeggen over wat er op hun hart ligt, blijkt het dikwijls niet eenvoudig om hier woorden aan te geven. Nu is het ook niet makkelijk om in woorden uit te drukken wat er in je omgaat, maar wel heel belangrijk. Zonder dat we erbij stilstaan bepaalt de vaardigheid om jezelf uit te drukken en de variëteit aan woorden die je hiervoor hebt veel belangrijke aspecten in het leven: vriendschappen, verbinding, begrip, gezien worden en effectiviteit op zowel privé- als professioneel gebied.

Naast interacties en vriendschappen met klasgenoten lijkt het mij in een multiculturele samenleving en geglobaliseerde wereld belangrijk en leuk om contact te hebben met leeftijdsgenoten uit andere landen en culturen. Een pen pal project leek me een goede vorm hiervoor. Zelf had ik als kind een penvriendin uit Moerdijk. Ik was altijd heel blij als haar handgeschreven, met stickers en glitters versierde brief op de mat viel. Door de huidige mogelijkheden kunnen kinderen niet alleen met leeftijdsgenoten uit Moerdijk ‘pennen’, maar ook met kinderen uit andere landen.

Ik heb geregeld dat deze week een klas uit China begonnen is te schrijven met een klas uit de Verenigde Staten. Aangezien China een sterk gecensureerd land is, gelden er een aantal voorwaarden voor de leerlingen. Ze kunnen geen gebruik maken van computers en daarom zijn alle brieven handgeschreven. Foto’s opsturen mag niet en onderwerpen als Tibet en Taiwan dienen vermeden te worden.

En zo geschiedde dat de Chinese leerlingen hun eerste handgeschreven brieven naar hun Amerikaanse penvrienden stuurden. Een greep uit hun schrijven:

I am usually very lonely, because I have no brothers or sisters. I want to buy a pet.

Do you have a big family? I hope you can have a big family. Because I think a big family is happy. I like happy.

My hobby is making cake. When I go America, I’ll give you a big cake.

Waarschijnlijk willen de leerlingen niet eens over Taiwan, Tibet of de restricties in China praten. Ze willen over zichzelf vertellen, een beeld vormen van hun penvrienden en meer weten over hun belevingswereld. Door te vertellen over zichzelf en het stellen van vragen krijgen ze écht een inkijkje in elkaars wereld. Hun persoonlijke wereld. Voorbij de verschillen waarop we als volwassenen geneigd zijn te focussen.

Misschien een idee voor president Xi Jinping: een cake bakken voor Obama, when he go America…

Na haar studie politicologie heeft Loes Hubertus (1984) Stars of Empathy ontwikkeld, het spel dat ieder kind in staat stelt om zijn wereld te tonen en dat kinderen op een speelse manier helpt om sociaal-emotioneel te groeien. Dit is een van haar blogs.