Muziekcompetities op tv: ‘Omdat er maar enkelen de winnaar kunnen zijn, verliest het merendeel van de kinderen.’

1 november 2015

Om muziekonderwijs op basisscholen te promoten gaat Joop van den Ende een tv-show op zaterdagavond maken waarin schoolklassen muziekwedstrijden aangaan. Muziekleraar Wim Venema maakt zich daar zorgen om: ‘Gaat de competitie van wedstrijdjes wel samen met het oprecht plezier krijgen of hebben in het maken van muziek?’

In het najaar van 2014 schreef een commissie onder voorzitterschap van Carolien Gehrels op verzoek van minister Bussemaker de Handreiking Muziekonderwijs 2020. Deze handreiking beschrijft het belang van muziekonderwijs en geeft handvatten om het vorm te geven. Zo op het eerste gezicht een prachtig initiatief, dat tegenwicht biedt aan de verschraling van het muziekonderwijs op scholen in Nederland.

Het eerste hoofdstuk van de Handreiking begint met: ‘Muziek speelt in het leven van kinderen en jongeren een niet weg te denken rol. De media pakken dit feilloos op met verschillende muziekprogramma’s en talentenjachten.’ De auteurs van de handreiking en minister Bussemaker zien dit kennelijk als een positieve ontwikkeling, hetgeen ook blijkt uit het feit dat theaterproducent Joop van De Ende betrokken is bij de plannen om meer muziek in Nederlandse schoolklassen te brengen. Bussemaker en Van den Ende investeren beiden 25 miljoen euro in het project genaamd ‘Meer muziek in de klas’.

Om de plannen onder de aandacht te brengen maakt Van den Ende twaalf televisie-uitzendingen waarin schoolklassen muziekwedstrijden aangaan. Daarnaast komt er een groot programma vlak voor de Kerst. Van den Ende: ‘Het wordt een wedstrijd, maar niet op de manier van programma's als de talentenjacht Idols. Competitie kan geen kwaad, dat is goed voor kinderen. Maar het krijgt een andere formule. Het gaat om de inhoud en het plezier dat kinderen hebben in het maken van muziek.’

Gaat de competitie van wedstrijdjes samen met het oprecht plezier krijgen of hebben in het maken van muziek? Het competitie- en prestatie denken wordt kinderen met de paplepel ingegoten. Programma’s zoals ‘The Voice Kids’ maar ook competities op scholen (!) en in dorpen ‘Boerenkooldorp’s Got Talent’ trekken veel deelnemers. Omdat er maar enkelen de winnaar kunnen zijn, verliest het merendeel van de kinderen. Het is niet waarschijnlijk dat dergelijke teleurstellingen de motivatie van kinderen voor muziek versterken. Er wordt teveel gekeken naar (top) talenten, en er is maar weinig aandacht voor het plezier wat samen muziek maken kinderen kan geven.

De Handreiking muziekonderwijs stelt: ‘Mede op basis van wetenschappelijk onderzoek is vastgesteld dat muziek maken en naar muziek luisteren positief effect heeft op schoolprestaties. Het bespelen van een instrument draagt bij aan de motorische ontwikkeling van kinderen, en bevordert discipline en doorzettingsvermogen.’

Moet alles wat een kind doet tot betere prestaties en ontwikkeling leiden, of mag het ook nog gewoon om de lol gaan? Waarom mogen kinderen niet samen muziek maken omdat het leuk en gezellig is? Het is de vraag of de Handreiking Muziekonderwijs en de plannen van Bussemaker en Van den Ende het muziekonderwijs in Nederland inderdaad gaan verbeteren. Enerzijds is het een mooi doel om alle kinderen het recht op kennismaking met muziek te geven, maar anderzijds moet dat dan wel op een manier die past in het huidige competitieve en prestatiegerichte denken.

Een wedstrijdje maken van muziek gaat ten koste van de saamhorigheid die samen muziek maken of luisteren kan bewerkstelligen.

En dat is zonde, want juist muziek kan een verbindende factor zijn in een samenleving die steeds meer individualiseert.

Deze tekst verscheen op 24 oktober in Trouw.

Wim Venema (1969) heeft een muziekschool voor kinderen, een soort ‘School of Rock’ in Zuidhorn (Groningen). Iedere maand treedt hij met zijn leerlingenbandjes op. http://www.billbaboon.nl/