'Maar mevrouw, u bent toch advocaat? Waarom wilt u lerares worden als u ook een vette auto kunt kopen?'

13 mei 2015

In een grijs verleden liep maatschappijleraar op het Ijburg College Bas Huijbers zelf mee met een docent. Hij was binnen een paar minuten verkocht en besloot leraar te worden. 'Doordat ik toen mocht meekijken, zag ik het werk van een docent door de ogen van een volwassene en niet meer door de ogen van een leerling. Ik ben die docent daar nog steeds dankbaar om.' Daarom doet hij nu hetzelfde; hij laat advocate Liset Hamming meelopen in zijn klas. Zij deelt haar ervaringen op zijn blog. 'De vooroordelen over het onderwijs zijn niet nieuw en niet gek. Maar aangezien ik me - zoals een hoogopgeleide dertiger anno 2015 betaamt - al jaren afvraag van welk werk ik nou écht gelukkig word, ga ik vol goede moed achterin het lokaal zitten.' 

Ik sta op de trappen van het IJburg College en de zon schijnt. Na veertig minuten fietsen, kijk ik eerst wat onwennig om me heen. Waar zetten de leerlingen hun fietsen neer? Zet ik mijn fiets daar ook? Hoe ziet Bas eruit? Ik check of hij niet al binnen is. Het is dan voor het eerst in bijna vijftien jaar dat ik weer een middelbare school in loop.

Vette auto
Omdat ik na zeven jaar werken als jurist de ambitie heb om het onderwijs in te gaan, mag ik een dag met Bas Huijbers meelopen. Bas is docent maatschappijleer en maatschappijwetenschappen. Als ik hem na een minuut de hal van de school zie binnenkomen, grapt hij dat hij me snel van die ambitie af zal helpen. Ook de rest van de dag zullen leerlingen van de havo en vwo klassen waar ik me voorstel steeds roepen: ‘Maar mevrouw, u heeft toch rechten gestudeerd? Waarom wilt u lerares zijn als u ook een vette auto kunt kopen? U bent toch advocaat?’

Lange termijn geluk
De vooroordelen over het onderwijs zijn niet nieuw en niet gek. Maar aangezien ik me - zoals een hoogopgeleide dertiger anno 2015 betaamt - al jaren afvraag van welk werk ik nou écht gelukkig word, ga ik vol goede moed achterin het lokaal zitten. Vroeger zaten er ook wel eens van die vreemden achterin het lokaal, herinner ik me opeens. ‘Kom maar hier zitten hoor,’ zegt Bas en hij wijst naar een plek naast hem voorin de klas. Alle tafels behalve die waar ik ging zitten, staan in een grote kring. Bas trapt zijn dag af met een coach klas. ‘Dat doen alle docenten’, legt hij me uit. De groep van vandaag is ook voor hem nog nieuw. Blijkbaar hebben ze de vorige les opgeschreven waar ze gelukkig van worden en Bas vertelt ze vandaag over het verschil uit tussen korte termijn en lange termijn geluk. Hij dacht vroeger zelf ook dat hij nooit het onderwijs in zou gaan. Nu staan zijn leerlingen op zijn lijstje van lange termijn geluk.

Stugge blikken
De uren daarna bekijk ik hoe Bas met zijn 6 VWO leerlingen de stof voor het examen oefent en met 5 VWO bespreken we wat wel en niet ‘nieuws’ is. Ik verbaas me over het gemak waarmee Bas met de leerlingen omgaat. Telkens lijkt de groep bij binnenkomst gesloten en passief, verveeld. Alsof les krijgen het allerlaatste is waar ze zin in hebben. Dat is waarschijnlijk ook zo. Maar door de directe, man-to-man benadering van Bas smelten ze al in de eerste minuut. Stuk voor stuk blijken ze voorbereid, slim en leergierig. ‘De oudere leerlingen zijn er ook wel echt voor om de school te verlaten. Ze zijn allemaal al met de volgende stap bezig,’ vertelt hij. Toch was het me ook in de jongere coach klas al opgevallen: de stugge blikken zijn onzekere, afwachtende blikken en hebben niets te maken met onwil.

Veel leren
Als ik een paar uur later even bij de 4 HAVO klas van een collega van Bas mee mag kijken, zie ik dat lesgeven een kunst is. Niet iedereen gaat het van nature zo makkelijk af als bij Bas. Omar, een jonge politicoloog en docent in opleiding, staat dit schooljaar voor het eerst voor de klas. Hij weet veel en is enthousiast over het lesgeven. Maar dan ben je er nog niet. ‘Ik moet nog veel leren,’ vertelt Omar als we aan het einde van de middag samen met Bas de dag bespreken. ‘De verantwoording ten opzichte van de leerlingen is belangrijk. Dat geeft ze houvast en overzicht. Dus je moet goed nadenken over hoe je hun huiswerk beoordeelt en onthouden wat je er van tevóren over hebt gezegd. Je zag dat als ik dat niet doe, er in de klas chaos ontstaat.’

Ik zag vooral hoe er in al die jaren wat het type leerling betreft niks veranderd is. Nog steeds heb je de verlegen jongens en meisjes, de stoere die op alles hun woordje klaar hebben, de populaire, de brave. Qua inhoud van de lessen zie ik wel veel nieuwe benaderingen voorbijkomen: de coach klas aan het begin van de dag, de opdracht van Omar die hij zelf op heeft gezet en waarbij verschillende verplichte weetjes tegelijk worden behandeld en de zogenaamd ‘realistische opdracht’ van Bas en een docente economie aan het eind van de dag waarbij twee klassen tegen elkaar strijden. De vragen heeft de ene klas voor de andere klas bedacht en gaan over de Europese Unie. Het is de voorbereiding van een opdracht die een paar maanden gaat duren.

Natuurlijk
Het natuurlijk overwicht van Bas komt bij hem dan misschien als vanzelf, het gaat niet vanzelf. In de pauzes en tussen de lessen door vraagt hij elke leerling die hij kent wel iets: hoe is je test gegaan, heb je dat en dat boek bij je, het was leuk he gisteren, heb je je goed voorbereid, tot straks. Als ik hem tijdens de realistische opdracht op een tafel zie staan terwijl hij alle twee de klassen toespreekt, kan ik het niet helpen om aan Dead Poets Society te denken. Alle koppetjes kijken hem serieus aan. ‘Ik doe aardig, ik ben aardig, maar mijn allerbelangrijkste taak is jullie dingen te leren. Het is vrijdag, de zon schijnt. Maar we gaan nu éerst állemaal even..’Hij legt ze de opdracht uit.

Een uur later zitten Bas en ik in een lokaal met twintig schakende jongens uit verschillende klassen die in opperste concentratie hun pion of paard verzetten. ‘Dit zijn de jongens die alle meisjes krijgen,’ roept Bas me toe, hard genoeg zodat ook de jongens zelf het horen. Bas weet hoe hij zijn leerlingen aan het werk moet zetten. Maar hij weet ook hoe hij ze aan het lachen kan krijgen. Als ik na het napraten met Omar en Bas weer in de zon naar huis fiets, vraag ik me af of ik dat overwicht van nature heb, zoals Bas, of ervoor zal moeten werken, zoals Omar. Maar één ding weet ik zeker: een vette auto haalt het niet bij de voldoening die je krijgt als het lukt om ze wat bij te brengen.

LEES VERDER.

Bas Huijbers is leraar op het IJburg College in Amsterdam.