#lerarenregisteruitdeweg: 'Professionele keuzes maak je waar ze gemaakt moeten worden. Op school, in de klas en langs vragen en gesprekken’

9 oktober 2016

De Tweede Kamer buigt zich de komende weken over het wetsvoorstel Lerarenregister. ‘Maar met het Lerarenregister gaan we terug naar het oude denken in het onderwijs,’ meent Adrie Groot, bestuurder bij stichting Flore. ‘Want impliciet bepaalt de overheid hiermee wat goed is voor het onderwijs en voor de leerkrachten. Weg eigenaarschap, weg zelfsturing, weg eigen verantwoordelijkheid.’ Zijn kritische blog dat tevens een oproep is aan leraren en docenten om van zich te laten horen. ‘Professionele keuzes maak je waar ze gemaakt moeten worden. Op school, in de klas en langs voortdurende vragen en gesprekken.’

De overheid behandelt leerkrachten als kleuters die, zoals vroeger, keurig hun vinger op moeten steken als ze naar de wc willen. Want waar komt dat lerarenregister vandaan? Van wie is het initiatief? Zouden er honderden leerkrachten schriftelijke en smekende verzoeken hebben ingediend bij de Tweede Kamer?

De ontwikkeling van het lerarenregister komt uit de hoed van de Onderwijscoöperatie, een instantie die ook een stevige vinger in de pap heeft bij de verdere uitwerking. De Onderwijscoöperatie – in het leven geroepen door de overheid - loopt bijna volledig aan de hand van de onderwijsvakbonden. En voor wie het nog niet weet: die vakbonden vertegenwoordigen ongeveer 25 procent van de leerkrachten.

Wat gaat het lerarenregister voor het onderwijs betekenen?

• het is een verplichte aansluiting


• herregistratie kan alleen als je specifiek geselecteerde en gewaardeerde cursussen en opleidingen hebt gevolgd.


• de Onderwijscoöperatie, lees vakbonden, bepalen welke cursussen en opleidingen en welke instellingen en bureau's mee mogen doen. Daar komt geen leraar, directeur of schoolbestuur aan te pas.


• Voldoe je niet aan de eisen (van de vakbond dus) dan krijg je 1 waarschuwing en daarna komt jou baan niet meer voor bekostiging in aanmerking, dus ontslag.

De Onderwijscoöperatie profileert zich naar leerkrachten onder het mom van – vrij vertaald -

‘Professionaliseren begint met registreren’. Daarmee heeft ze een controlerende rol, want professionalisering wordt tevoren bepaald en vastgelegd en daarmee getoetst.

In mijn dagelijkse praktijk zie ik basisscholen keihard aan het werk met schoolontwikkeling en onderwijskwaliteit. Met vallen en opstaan wordt gebouwd, met elkaar, aan leergemeenschappen op de eigen school of met andere scholen. Externe deskundigheid wordt betrokken en ook docenten van Pabo’s en universiteiten vinden er hun weg in. Onderzoek en analytisch denken heeft een plek in deze ontwikkelingen. Bij de ene plek gaat het proces sneller dan op de andere, vaak afhankelijk van persoonlijke omstandigheden of de context van de school. Keuzes die worden gemaakt waar ze gemaakt moeten worden. Op school en in gesprek.

Met de invoering van een lerarenregister worden interne leer- en ontwikkeltrajecten geblokkeerd. Weg  leergemeenschappen, weg kweekvijver van nieuwe directeuren. Want natuurlijk gaan leerkrachten – in een dergelijke dynamiek -  behoud van hun baan en melden zich dan toch maar aan bij een of ander geregistreerde cursus of traject verderop in het land. Relevantie voor het werk soms 0, maar wel 10 punten voor het lerarenregister.

Ja, natuurlijk kan een schoolbestuur interne trajecten aanbieden voor accreditatie bij de Onderwijscoöperatie. Maar nu wordt al aangegeven dat dit aanbod aan veel voorwaarden moet voldoen en dus vraagt dat inspanningen, tijd en ruimte. Voor velen te veel, in de huidige drukte.

Opvallend is in dit alles de houding van de Inspectie van het Onderwijs. Van een strak en rigide, (tenminste zo werd het ervaren) controlerende organisatie laat de inspectie zien dat ze oog heeft voor eigenaarschap en professionele ontwikkelingen op scholen. Daarnaast schroomt ze niet scholen en leerkrachten een spiegel voor te houden. Eigenaarschap wordt gestimuleerd en ontwikkeling gespiegeld aan gedragen landelijke vereisten.

De politiek ziet het met dit wetsvoorstel anders. Ze gooit de hele onderwijspraktijk, visies en mensbeelden, via een en hetzelfde lerarenregister op dezelfde hoop. Ook de staatsecretaris heeft de mond vol van vermindering van bureaucratie, maar stort met deze invoering de volgende papieren puinhoop over het onderwijs uit. In een wereld waar de ontwikkeling naar eigenaarschap bij leerlingen en personeelsleden in toenemende mate wordt gewaardeerd, past een landelijk, punten-gedreven registratiesysteem niet meer.

Via eigen verantwoordelijkheid het portfolio vullen en gebruiken als verantwoording van leren en professionaliseren is een weg die ongetwijfeld leidt tot betere onderwijskwaliteit. Kwaliteit zit niet in een registratie. Dat zit in het beroep en het imago ervan. Een aantrekkelijk beroep, veel eigen regie, ruimte voor ontwikkeling, doorgroeimogelijkheden en loopbaanperspectief. Dat is de uitdaging voor scholen, besturen en directeuren van scholen.

Leraren, het wordt tijd dat je je laat horen. Niet morgen, maar nu.

Deel dit artikel, retweet of reageer met #registeruitdeweg of door like op Facebook.

Adrie Groot is voorzitter van het College van Bestuur bij stichting Flore in Heerhugowaard dat 28 basisscholen vertegenwoordigt.