'Ik wens mijn leerlingen veel flow, maar hoe bereik ik dat in mijn lessen?'

16 februari 2015

'Als ik een blogje aan het schrijven ben komt ik regelmatig in een soort flow, ik verdwijn als het ware in de kennis. Als ik een goed boek aan het lezen ben verdwijn ik in mijn binnenwereld en als ik zing in mijn mannenkoor ga ik daar helemaal in op. Is dat nu flow?' VO-leraar Bas Huijbers snapt het gevoel, doorleeft het regelmatig, maar vraagt zich af hoe hij het in zijn kan organiseren. Of is dat niet mogelijk?

In de afgelopen vakantie heb ik 'Gelukkig zijn kun je leren' van Martin Seligman doorgewerkt en hij heeft het zeker tien keer over flow. Op hetkind.org ben ik het een aantal keer tegen gekomen. In mijn boekenkast staat 'Leren van binnenuit' van Fred Korthagen en Bram lagerwerf te verstoffen en die wijden er een heel hoofdstuk aan (tip!) en tijdens 'De Balie leert #8'had Annette van Valkengoed het er ook over in haar bijdrage.

Leerlingen delen in kennis over flow en ze bewust maken dat leren meer is dan alleen een cognitief proces.In mijn eigen woorden betekent flow dat je ergens zo geconsenteerd en gefocust mee bezig bent, dat de tijd als het ware stil staat (maar juist heel hard gaat), je als het ware helemaal in je opdracht zit, je voelt je heel lekker en het leren gaat gewoon vanzelf.

De grap is natuurlijk dat je dit eigenlijk zou willen bewerkstelligen in het onderwijs dat je geeft. Stel jij eens voor dat de leerlingen tijdens de lessen in een flow terecht komen. Dat zou fantastische zijn.

Hoe zorg ik er nu voor dat mij leerlingen en ik vaker in flow terecht komen?

De condities van mijn onderwijs zo aan passen dat mijn leerlingen in flow kunnen raken. Dat blijkt makkelijke gezegd dan gedaan, maar hierbij een opsomming van mij bevindingen uit de praktijk en de theorie.

• De voorwaarden voor de leerlingen creëren die ze nodig hebben om in een flow te kunnen komen en dat is niet voor elke leerling precies hetzelfde.
  
  
  
  • Veilige leeromgeving creëren (verbondenheid).
  
  
  • Een passende leeromgeving creëren. Dit betekent in mijn ogen dat de leerlingen op weg geholpen moeten worden om te werken. Waarbij dit soms vanzelf gaat, maar waarbij je ze ook opgang moet helpen en ze van afleidingen als Facebook en telefoontjes moet afschermen. Maar dit betekent ook dat je perpectief moet nemen en vanuit de leerlingen moet proberen te kijken wat diegene nodig heeft.
  
  
  • Lesopdrachten samen met leerlingen voorgeven. Iets waar jezelf geen eigenaar van bent, zal niet snel inspireren (autonomie).
  
  
  • Eigen verantwoordelijkheid bij de leerlingen stimuleren (autonomie).
  
  
  • Doorzettingsvermogen en creativiteitstimuleren (competentie).
  
  
  • Een duidelijk opdracht geven in de ogen van de leerling. Ik geef de leerlingen relatief veel ruimte, maar voor een aantal blijf ik vaag. Door de goede relatie kan ik dit compenseren en hebben ze vertrouwen. Tegelijkertijd probeer ik deze leerlingen dan meer structuur en randvoorwaarden te geven.
  
  
  • Een zinvolle opdracht in de ogen van de leerlingen.
  
  
  • Aansluiten bij de vaardigheden en interesses van de leerlingen (competentie).
  
  
  • Samenwerken. Ik merk echt dat zowel een slecht als goede flow aanstekend werkt en met een opdracht waarbij ze wederzijds afhankelijk van elkaar zijn kan dat zoveel opleveren.
  
  
  • Elkaars kernkwaliteiten scherp voor ogen hebben en daarin verder ontwikkelen. Fred Korthagen en Bram lagerwerf gebruiken het zeer treffende voorbeeld van danser die een wordt met de dans. Die danser die in flow is, zie je gewoon zijn kernkwaliteiten optimaal gebruiken en door de lucht zweven
  
  
  
  

LEES VERDER.

Bas Huijbers is leraar op het IJburg College in Amsterdam en blogt op deze site.