'Ik heb het woord lul gemaakt, juf.' Hoe passend is dan jouw (leerkracht) gedrag?

22 april 2016

Een regenachtige dinsdagochtend, Jeffrey (6) zit aan de instructietafel voor een uitleg over de letter ‘l’. Iets later zegt hij: ‘Ik heb het woord lul gemaakt, juf’. Lonneke Thijs en Wouter Siebers, leerkrachten van het jaar 2015 in respectievelijk so en po, schreven een blog over het vervolg van dit verhaal, over hoe het luisteren naar de uitleg van Jeffrey in plaats van boos worden mooie inzichten opleverde. Want zo belangrijk is leerkrachtgedrag: in hoeverre lukt het je om echt te kijken en luisteren?

Een regenachtige dinsdagochtend, Jeffrey (6) zit aan de instructietafel voor een uitleg over de letter ‘l’. Alle kinderen krijgen de letter voor in het ‘klik-klak’ boekje. Met dit boekje kunnen ze drie letterwoorden maken. Als iedereen aan de slag gaat maakt Jeffrey met een serieus gezicht het woord lul. Het valt de juf meteen op. Ze laat Jeffrey zijn gang gaan. Bij het bespreken van de opdracht mag Jeffrey als eerste zijn woord laten zien. Jeffrey: ‘Ik heb het woord lul gemaakt, juf’. Juf: ‘Daar zit twee keer de letter ‘l’ in Jeffrey! Wat betekent het woord?’. Jeffrey: ‘Dat is praten, juf.’ Juf: ‘Praten?’ Jeffrey: “Ja, als mijn moeder lang zit te kletsen dan zeg ik: ‘Zit niet zo slap te lullen’.

Een onderwijsvoorbeeld uit de onderwijspraktijk van Lonneke Thijs, werkzaam in het SO. Een ontzettend grappig onderwijsvoorbeeld. Maar was dit voorbeeld ook nog grappig geweest als Lonneke direct had ingegrepen toen ze zag welk woord Jeffrey bedacht had? Als ze boos was geworden? Als ze had gezegd dat deze leerling ‘normale woorden’ moet leggen? In al deze gevallen was ze er in ieder geval nooit achter gekomen dat Jeffrey denkt dat lullen praten betekent en Jeffrey had bij afkeuring waarschijnlijk gedacht dat hij een fout had gemaakt. Door het handelen van Lonneke voelt Jeffrey zich competent, heeft de leerkracht informatie gekregen en we hebben dit sterke voorbeeld van hoe belangrijk leerkrachtgedrag is. In hoeverre sluit jij aan op het kind? Lukt het om echt te kijken en te luisteren?

Het draait volgens ons om de ‘Goodness of fit’. Om de ‘klik’ die een leerkracht met een leerling heeft. Waar de interactie met de ene leerling als vanzelfsprekend verloopt, moet een leerkracht bij de andere leerling meer zijn best doen. Dat besef is volgens ons de basis van passend onderwijs en passend handelen op gedrag. Alleen als de leerkracht kan sturen naar een positieve interactie door haar eigen leerkrachtgedrag aan te passen kan een kind tot ontwikkeling komen. Het is dus essentieel te kijken wat een leerling nodig heeft en hoe je hier je leerkrachtgedrag op aanpast.

Misschien komt dit je als lezer heel bekend voor, gelukkig maar! De vervolgvraag is: hoe handelt de rest van je team? Lijkt het handelen op elkaar? Is er sprake van voorspelbaar gedrag zodat leerlingen weten waar ze aan toe zijn? Worden kinderen uitgedaagd steeds op nieuw de grenzen te zoeken of is vooraf al duidelijk wat wel en niet mag op school? Het zijn mooie vragen om in een schoolteam over te spreken. Het is de basis van preventie. De preventiepiramide (Declercq) gaat uit een zoveel mogelijk uniform handelend team op laag 1, de basis. Vanuit deze basis kan gebouwd worden aan een sociaal veilige school, aan passend onderwijs.

Leerkrachtgedrag. Hoe staat het bij jou op school?

Passend onderwijzen op gedrag, het is onze diepe overtuiging dat het start met leerkrachtgedrag. Om met de woorden van Jeffrey te spreken: Blijf ‘lullen’ met je leerlingen.

Deze blog verscheen eerder op www.passendonderwijs.nl

Lonneke Thijs werkt als leerkracht op de Mulock Houwer locatie Lageweg, en cluster 4 school voor kinderen in de basisschoolleeftijd. In 2015 werd zij verkozen tot Leraar van het Jaar 2015 in het Speciaal Onderwijs.

Wouter Siebers is  leerkracht en gedragsspecialist op de Caeciliaschool in Amersfoort. Hij werd in 2015  verkozen tot Leraar van het Jaar in het Primair Onderwijs.