Hoe begin jij de dag met de leerlingen?

2 juni 2015

'Goedemorgen!' klinkt het 's ochtends door leerlingen en leraren op veel scholen, waarna men aan de slag gaat. Bas ter Avest, Ilse van der Heijden en Terry van der Loop zien echter ook andere manieren waarop men de dag kan beginnen. Door écht contact te maken. Zoals op de Kreek'l in Reek. 'Juist het op de grond zitten, allemaal gelijkwaardig, even hoog, fysiek dicht bij elkaar, maakt het gevoel van verbondenheid groot.' 

Wat is oefenen? Hoe zou het zijn als iedereen er hetzelfde uitzag? Als je een muisje was, waar zou je dan wel eens een kijkje willen nemen? Wat kan jij een ander leren? Van wie kan jij wat leren? Waar ga je vandaag voor zorgen? Moet je altijd de waarheid zeggen? Wat zou je wel eens willen weten? Wie zou je een e-mail willen sturen? Wat heb je vanmorgen gegeten?

Een willekeurige ochtend op basisschool de Kreek’l in Reek start met dergelijke vragen. Welke klas je ook inkijkt, alle kinderen zitten op een grote mat, op de grond, midden in het klaslokaal en luisteren aandachtig naar elkaar. Leerlingen kijken elkaar aan en wensen elkaar een goede morgen. Eén kind heeft steeds het woord en iedereen komt aan bod. Nieuwtjes worden uitgewisseld, er wordt een discussie gevoerd, kinderen vertellen over hun lievelingsknuffel of ze stellen doelen voor de komende dag. Ieder kind wordt even gezien en gehoord. De Kreek’l noemt het een ‘check-in’.

Een check-in vindt elke ochtend plaats en duurt nooit langer dan een kwartier. Vragen die voorbij komen hebben soms te maken met een thema dat in de klas wordt behandeld, soms met actuele gebeurtenissen. Soms zijn vragen van filosofische aard, soms juist helemaal niet. In ieder geval komt elk kind aan de beurt. Het gaat er niet zozeer om door te vragen of een gesprek aan te gaan, een antwoord mag er zijn zoals het er is.

Het werken met deze check-in wordt niet alleen op de Kreek’l ingezet maar ook op de St. Jozefschool in Velp en het Telraam in Oeffelt. Dit alles vanuit het werkconcept ‘critical skills’. Het werken met het werkconcept houdt kort gezegd in dat er wordt gewerkt aan de vaardigheden, skills, van de leerlingen waarmee ze kritisch leren denken.

Een check-in gaat om meer dan alleen het trainen van het denkvermogen. Het gaat om contact. Echt contact. In verbinding staan met jezelf en de ander. In een wereld waar opbrengsten centraal staan, bestaat het gevaar dat verzakelijking leidt tot afstand. Elk mens heeft de behoefte om gezien te worden. De opening van de dag zoals die op de  Kreek’l wordt vormgegeven, laat zien hoe op eenvoudige wijze aan die basisbehoefte voldaan kan worden. Juist het op de grond zitten, allemaal gelijkwaardig, even hoog, fysiek dicht bij elkaar, maakt het gevoel van verbondenheid groot. Het is een moment van ontmoeting, elkaar beter leren kennen, elke keer weer.

Ilse loopt haar LIO stage in de kleuterklas van de Kreek’l. 'Elke ochtend kom ik weer iets te weten van de kinderen en de kinderen van elkaar. In een zin vertellen ze wat ze het leukst vonden in het weekend of wat ze willen worden als ze groot zijn. Alle 34 kinderen heb ik deze ochtend aangekeken en gehoord. Wanneer ik meer wil weten over het verhaal van een kind ga ik hier na de check-in op door en er is dan voor de kinderen ook ruimte om aan elkaar vragen te stellen.'

'Ik vind het belangrijk bij de check-in dat we naar elkaar luisteren en elkaar aankijken. Wanneer er kinderen zitten te wiebelen of naar buiten kijken of tijdens de check-in niks zeggen geeft mij dit een beeld over hoe zij in hun vel zitten.'

De check-in hoeft niet alleen gebruikt te worden om vragen te beantwoorden maar kan ook gebruikt worden om een nieuw thema in te luiden of dramaoefeningen uit te voeren. Zien en gezien worden, daar gaat het om. En ‘s ochtends heeft elk kind een kwartier de tijd om even te landen, om er te zijn. Daar hebben leerkracht en kind de rest van de dag profijt van, toch?

We zijn benieuwd naar andere mooie voorbeelden. Hoe begin jij de dag met kinderen? Hoe zorg je ervoor dat je iedereen ziet en kinderen elkaar ontmoeten?

Bas ter Avest schreef dit artikel samen met Ilse van der Heijden en Terry van der Loop. Bas werkt op de Pabo van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN Pabo) en is daarnaast actief op verschillende basisscholen.