Het elastiek tussen de leraar en de leerling: 'Meelaveren in de kolkende zee die vso kan zijn’

6 mei 2016

Vanaf de zijlijn nam Geert Bors de gebeurtenissen waar: een boos naar buiten gelopen leerling, een door de lucht geslingerd steekwagentje van een nietsvermoedende pakketbezorger, een gebroken schoolruit en vijf minuten later een verrassende afloop. In kort tijdbestek verscheen van Ronald Heidanus - de vso-docent die hij interviewde -  ‘meer’ in relatie tot zijn leerlingen dan in drie uur vragen stellen. Met Ronald probeert hij het voorval te reconstrueren, om te ontdekken wat eruit spreekt. En, in de geest van Ronalds onderwijspraktijk, doen ze dat enigszins experimenteel. Via een chat. Lees verder.


Geert: ‘Laten we beginnen in de koffiekamer. We waren ons gesprek aan het afronden en je was mobiel al een keer gebeld, dat Ryan
nogal wild gedrag vertoonde in de klas. Het was me al eerder opgevallen: dat constant met elkaar in verbinding staan, via jullie telefoons.’

Ronald: ‘Ja. De pauze was bijna voorbij en er stond een invalleerkracht in mijn klas en met haar had ik contact gehad.’

Geert: ‘En nog geen twee minuten later die dreun, die door het hele gebouw voelbaar was. Meteen ging de telefoon aan de wand. Jij nam op, zei: Oké, dat is dan duidelijk. Je excuseerde je en was weg. Wist je meteen wat je kon verwachten?’

Ronald: ‘Aan de telefoon had ik al gehoord dat het om Ryan ging. Dat hij boos naar buiten gegaan was, het steekwagentje van een pakketbezorger had gegrepen, ermee gegooid had en dat de glazen deur vlakbij mijn klaslokaal gesneuveld was. Ik ben eerst in de richting van mijn klas gegaan. Ryan was stenen aan het pakken om te gaan gooien. Ik zag veel mensen een terugtrekkende beweging maken – een heel primaire en begrijpelijke reactie. Maar zoiets voelde ik niet. En dus liep ik naar buiten, via de deur bij de CvB-kamer [Commissie van Begeleiding, red.]’

Geert: ‘Ja, dat zag ik nog net. Bij de CvBkamer betoonde een dame zich hevig geschrokken en eigenlijk ook nogal boos. Ze
zei dat Ryan gericht met stenen in hun richting gooide.’

Ronald: ‘Ja, hij gooide, maar hij mikte op de grond. Ik wéét dat hij dan eigenlijk contact zoekt. Via de grond ketste wel eentje tegen
mijn been. In het begin van het jaar gebeurde zoiets vaker. Nu al zeker anderhalve maand niet meer. Ik kan dan niet precies voorspellen wanneer er kortsluiting ontstaat. Misschien omdat het een wat spannende dag was, met een interview, met een net wat andere dagindeling, met iemand anders eventjes voor de klas. Schrok jij ervan?’

Geert: ‘Nee. Ik heb het stenengooien eigenlijk amper gezien. Ik was wel geïmponeerd, door de rauwheid van het dagelijks werk op jullie school, door hoe snel de vlam in de pan kan slaan. En ik was onder de indruk van hoe kalm en gedecideerd ik jou bezig zag. Ik zag je Ryan langzaam benaderen. Hij liep het terrein af en jij keek hem na. En een minuut of drie later zag ik jullie samen, naast elkaar, het plein weer oplopen, pratend. Waarbij één beeld me heel erg bij gebleven is: je had je
armen op je rug en in je hand bungelde het koffiekopje, waarmee ik je uit de lerarenkamer had zien lopen. Wat was er in die tussenliggende minuten gebeurd?’

Ronald: ‘Omdat ik op hem toeliep, ging Ryan steeds verder naar de rand van het schoolplein. Uiteindelijk liep hij het terrein af, de
straat in. Eerder was hij wel eens agressief buiten de poort, maar dit keer bleef hij aan het elastiek hangen. Dan weet ik dat ik hem
terug op het plein kan krijgen en dat hij veiligheid zoekt. Hij liep parallel aan het hek, richting voetbalveld en ik liep aan de binnenkant mee. Ik ga dan vragen stellen en als ik merk dat een bepaalde vraag resoneert, ga ik daarop door. Hij maakte zich zorgen dat hij die kapotte ruit zou moeten betalen. Dat weet ik niet, maar het gaat er nu om dat jij rustig wordt, maakte ik hem duidelijk. Uiteindelijk heb ik hem naar het CvB-lokaal gebracht, waar dan mensen als de gedragswetenschapper en de IB’er hem verder helpen. Wat je met Ryan vooral niet moet doen, is hem aan zijn lot overlaten.’

Geert: ‘Wat bedoel je met “aan het elastiek blijven hangen”?’

Ronald: ‘Dat heeft alles te maken met of ik in het moment kan blijven. Het is mijn frase voor het doorzien of je verbinding houdt met een ander of dat die verbinding knapt of doorgesneden wordt. Ik heb leren aanvoelen of iemand boos is op mij of op de situatie, en daarmee op zichzelf. Het is een inzicht dat ontstaan is in het allereerste klasje waar ik lesgaf. Ook speciaal onderwijs. Er was toen
een leerling die compleet dichtsloeg en stoïcijns langs mij wegliep. Een heel gek moment. Hij liep en liep maar door. Totdat hij opeens stil ging staan. Ik ging voor hem staan en gek springen, het clowntje uithangen. Maar er veranderde niks in zijn gezichtsuitdrukking. Hij liet me inzien dat het enige dat hij nodig had afstand was, om weer even tot zichzelf te komen. Die jongen ging daarna bouwen en vanuit het praten over dat bouwwerk, kwamen we weer in gesprek. Als je ziedend achter iemand aanstormt – bijvoorbeeld bij zo’n Ryan – dan knip je actief het elastiek door.’

Lees verder in PDF

Dit is een verhaal uit magazine #3 van hetkind , met als thema Vertrouwen. Geert Bors is redacteur van hetkind, Ronald Heidanus is vso-docent op het Brederocollege in Breda en tevens werkzaam op het thema Leiderschap in Onderwijs.

Magazine #4 Grenzen

Op 10 mei verschijnt het volgende magazine van het kind. Het vierde nummer draagt het thema Grenzen. U kunt nu al een aantal exemplaren bestellen voor uw school, uw organisatie of uw collega's. Klik dan op deze link. De kosten zijn gering. Het magazine wordt verkocht per 5 of 10 stuks, juist om het gesprek over goed onderwijs te stimuleren, om te inspireren en om jezelf en elkaar in de praktijk te legitimeren.