Het denken over onderwijs en de praktijk op z'n kop: 'Een moeilijke klas hebben we hier niet'

30 april 2015

Volgens Paul Rutten zelf – directeur op twee Limburgse scholen voor speciaal onderwijs – kon het eigenlijk niet anders: de achtervang moest worden afgeschaft. ‘Dit was de weg die we met elkaar moesten bewandelen.’ Voor een dergelijk besluit is visie, verantwoordelijkheid en moed nodig. Voor de vertaling naar de dagelijkse praktijk vertrouwen en pedagogisch leiderschap. Rob van der Poel tekende het verhaal over VSO De Ortolaan en SO De Spoorzoeker in Roermond op: ‘Het denken over onderwijs en de praktijk zelf is binnen een jaar 180 graden gedraaid. Ik zie nu krachtige, zelfsturende teams, die de problemen samen met de leerlingen oplossen.’

‘We hebben op deze school met kinderen te maken, die in hun hele leven al zijn weggestuurd. Daardoor dreigen ze voorgoed buiten de boot te vallen. We zitten hier bij elkaar om dat dus niet meer te laten gebeuren.’

‘Ik ben een mens van de lange adem en van de lange termijn. Ik wil meer preventief dan curatief bezig zijn. Het afschaffen van de achtervang heeft op de lange termijn meer
voordelen dan nadelen. Een IB-er haalt een kind uit de klas, dat wordt 1 op 1 opgevangen en weer rustig. Maar tegelijkertijd wordt de leerling een relatie met de leraar ontnomen. Want even later loopt-ie weer dezelfde klas in, met dezelfde leraar en dezelfde leerlingen. Daar is niets veranderd. En daar begint het verhaal dus opnieuw, als je er samen niets mee doet. ‘

‘En daarover ga je in gesprek. Hoe gaan we dat doen, zonder achtervang? Wat hebben we dan nodig en wat kunnen we elkaar daarin bieden. Dat betekent in de praktijk dat een IB-er in de klas komt, ter ondersteuning. Of dat teamleden bij elkaar gaan zitten, na schooltijd. Want de autonomie versterken is in dat proces essentieel.’
‘Natuurlijk, de eerste reacties na mijn beslissing waren duidelijk. Er was veel kritiek. Is Paul gek geworden of zo..? Die begrijpt het niet! Maar toen we de kick-off achter de rug hadden en de theorie en achtergronden van deze beslissing waren uitgelegd, werd het geloofwaardiger. En eenmaal aan de slag, dat is dan de ervaring, worden verantwoordelijkheden, taken en rollen steeds helderder en vanzelfsprekender.

Hoe ik met de eerste hobbels omging? Dat heeft met handhaving van afspraken te maken. In hoeverre blijf je trouw aan de visie en het pad dat je loopt? Dat antwoord ligt meer in de controlerende sfeer. Als ik leerlingen bij een coördinator zie zitten in plaats van in de klas, ga ik vragen stellen. Dat heeft met professionele communicatie te maken, met ieders taken en verantwoordelijkheden. Een leraar is er om leerlingen in zijn klas te houden, een coördinator heeft weer een andere rol. Als die zich met andere problemen gaat bezighouden, dan ontneemt hij de verantwoordelijkheid van de leraar. Als ik op elke vraag antwoord ga geven, neem ik waarschijnlijk ook verantwoordelijkheden over. Dat moet je niet willen.’

Ouders legitimeren de invulling van het gezag door de leraar. Daarvoor moet je op één lijn zitten of met elkaar op een lijn worden gebracht. Ook met ouders liggen er afspraken, wij vertellen hoe wij het willen aanpakken en we weten dat we verwachtingen van ouders voor 80-90 procent ook kunnen honoreren, omdat we in groepen werken. En omdat we op eenzelfde manier werken, namelijk volgens de schoolregels. Daarom worden er ook handtekeningen geplaatst. Dat zorgt ervoor dat we dicht bij elkaar blijven. En het zorgt ervoor dat de verantwoordelijkheid steeds lager in de schoolstructuur wordt neergelegd. Dat leraren verantwoordelijkheid gaan en kunnen nemen, dat leerlingen voor een groot gedeelte verantwoordelijk worden voor hun eigen ontwikkeling.’

---> Lees verder in DEZE PDF van het Magazine van hetkind #1

Rob van der Poel is (eind)redacteur, samensteller en coördinator van het magazine van hetkind en het online platform. Dit verhaal is eerder gepubliceerd in magazine #1; Passend Onderwijs - Niemand buitengesloten.

Nieuwe magazine van hetkind, vanaf 1 mei te verkrijgen!

'Ik wens je de wereld'

Ik wens je de wereld – mens, maatschappij en onderwijs is de titel van dit tweede nummer van hetkind-magazine. We zijn ervoor te rade gegaan bij het idee van ‘wereldgericht onderwijs’, zoals onderwijsdenker Gert Biesta het heeft geïntroduceerd. Hij zei er in mei 2014 dit over: ‘Niet voor niets betekende het Oudgriekse ‘skole’ vrije tijd: de tijd die nog niet functioneel gemaakt is. Vandaag de dag is dat juist wel zo. Maar we moeten inzien dat school geen functie van de maatschappij is. Nee, het is die vreemde plek waarin we de dialoog met de wereld aankunnen, een oefenplaats voor volwassenheid. Een plek om de maatschappij en haar eisen nog even buiten te sluiten en tegelijk open te staan voor de wereld. Dat onderscheid, tussen maatschappij en wereld, vraagt om onze onderwijspedagogische wijsheid en wakkerheid.’

Het magazine van hetkind wordt halfjaarlijks uitgegeven. Eén exemplaar van het magazine is gratis te verkrijgen op Onderwijsavonden in Driebergen, op 21 mei en 17 juni, bij lezingen van NIVOZ-medewerkers, aan trajectdeelnemers Pedagogische tact/leiderschap en op aanvraag bij conferenties en symposia. Wilt u meer exemplaren - ter inspiratie voor uw eigen leeromgeving. docententeam, school of ouderavond - dan kunt u ze per 5 exemplaren bestellen bij Educatheek, zie deze link. We vragen dan een kleine vergoeding van 1,50 per exemplaar.

 

Nu ONLINE!!

Het complete magazine PASSEND ONDERWIJS - Niemand buitengesloten #1