Ik wil doen wat werkt! Doen waar ik goed in ben. Samen met mijn leerlingen bouwen aan goed onderwijs. Ik heb doelen gesteld - bijvoorbeeld dit jaar drie leerlingen klaarstomen voor regulier onderwijs - en wensen, gebaseerd op een aantal mooie voorbeelden hoe onderwijs ook kan zijn.

De start

De week begon gezamenlijk. Met de collega’s van de drie locaties luisterden we naar één van de locatiemanagers. Na een kort welkomstwoord kwam de focus eigenlijk direct op de inkorting van de vakantie en de aankomende interne audit in januari 2014 te liggen. Volgend schooljaar geen ‘extra’ week vakantie, maar direct starten met lessen! En ook de audit waar veel belang aan wordt gehecht i.v.m. het samenwerkingsverband m.b.t. passend onderwijs kreeg de nodige aandacht. Het bijzondere is dat het toezichtkader voor samenwerkingsverbanden los staat van de kwaliteit van scholen of de invoering van de zorgplicht volgensde inspectie.

Dus op het eerste oog is er niets mis mee. Een audit als ‘test’ om te kijken hoe het onderwijs en de ontwikkelingen er voor staan. De grote vraag voor mij op schoolniveau is en blijft wel, hoe een leerkracht bevoorraad dient te worden om vervolgens de leerling te kunnen bevoorwaarden!

De afgelopen dagen

De afgelopen dagen stonden in het teken van de verhuizing. De bouwval heeft plaatsgemaakt voor een leuk schooltje uit de jaren tachtig. Een hele verbetering, dat mag duidelijk zijn! Dozen uitpakken, puinruimen en een klassenopstelling maken vulden samen met vergaderingen de beschikbare tijd.

Al na de eerste dag laaide een oude discussie op…

Het ‘MT’ liet weten dat mijn opstelling in de klas niet in carré mocht staan. Na eerdere gesprekken met mijn leerlingen, n.a.v. een verantwoording voor de Commissie van Begeleiding, bleef men zich verhalen op het protocol klassenmanagement. Want dat is inderdaad wat leerkrachten nodig hebben, toch? Regels, regels en nog eens regels vastgelegd in protocollen. Die zijn dan ook nog eens vaststaand en worden niet geëvalueerd. Top-down, u weet wel. Want professionals moeten toch aan de hand genomen worden? Waar zijn de waarden ‘vertrouwen’, ‘autonomie’ en ‘verantwoordelijkheid’?

Wat je al niet moet doen om als leerkracht een werkbare omgeving te creëren, voor jezelf, maar bovenal voor je leerlingen…

Binnen de stichting, maar ook daarbuiten is de discussie over de professionele positie van de leerkracht in volle gang. Binnen de stichting wordt gesproken over persoonlijk leiderschap, “De professionals zullen in the lead komen”, zo stond in het ‘perspectiefstuk’ geschreven. En in Trouw las ik een artikel over het reflecteren van de leerkracht. Ook het boek HetAlternatief, waar ik al een artikel over verantwoordelijkheid uit heb mogen lezen, is in aantocht!

Laat ik dan even als professional in the lead het protocol onder de loep nemen. En ja, dit is muggeziften op de mm, is dat bevoorraden? “…elke leerling een eigen, vaste werkplek in de klas heeft, waaraan hij zijn werk kan maken. De voorkeur gaat uit naar maximaal 2 leerlingen setjes naast elkaar.” Dus eigenlijk is en was al het werk en energie voor niets  (…de voorkeur gaat uit…!) Make up your mind, MT! Hoe verhoudt ‘persoonlijk leiderschap’ zich tot top-down protocollen?

Vandaag ook de tweede ‘vergadering’ van de week. Na bijna drie kwartier ‘notulen vaststellen’ van de eerste vergadering, wordt er gestart met de agenda. VERschrikkelijk! Een half uur discussiëren of er wel of geen kauwgom gegeten mag worden, twintig minuten over wel/niet het gebruik van telefoons, roosters die niet te maken zijn omdat het onduidelijk is welke vakleerkracht waar en op welk tijdstip aanwezig is. En zo ging het een tijdje door...

Duidelijk is dat er (nog steeds) geen eenduidige visie op voorraad ligt, auw!

Een klein voorbeeld rondom communicatie: de werkboeken van de 7 tot 10 jaar oude methoden moeten worden gekopieerd. De originelen zouden te veel gaan kosten, omdat deze als post niet was meegenomen in de begroting. Het zou trouwens niet eens bekostigd worden, omdat het VSO onder de wet PO valt. En niet kopiëren, maar overschrijven zou juist goed zijn voor de (schrijf)ontwikkeling! Ow, en een boete? Daar was een potje voor…auw!

Is dit bevoorraden?

Er worden zaken besproken of gecommuniceerd waar in ieder geval bij niemand het appél wordt gedaan op motivatie en inspiratie, laat staan het uitwerken van nieuwe, creatieve ideeën. Het ‘doen wat werkt’ zeg maar. Of mij als leerkracht bevoorraden, om uiteindelijk de leerlingen te kunnen bevoorwaarden. Geen duidelijke doelen bij agendapunten, geen antwoorden op vragen ‘waarom we de dingen doen die we doen’!?

Samen met collega’s wil ik hier juist aan bouwen! De ‘wereld’ laten zien wat we doen, waarom we dat doen en ook waarom het werkt wat we doen. De volgende stap zou een brug slaan zijn naar scholen binnen het samenwerkingsverband. Kruisbestuiven!

Bevoorwaarden

Terug naar het primaire proces, waar het draait om de ontwikkeling van leerlingen. In mijn context de ontwikkeling van leerlingen die anders leren. ‘Bevoorwaarden’ is een woord dat Edith van Montfort uitlegt als het koesteren van heterogeniteit als basis in haar blog ‘meerdracht maakt macht’. Het gaat over de leerkrachten en de diversiteit in de groep: “Ze anticiperen door variëteit in pedagogisch -, vakinhoudelijk – & didactisch handelingsrepertoire bijna natuurlijk op verschillen tussen lerenden om hen zo goed mogelijk in hun leren te bevoorwaarden. Ze maken deugdelijke verbindingen tussen talenten of denkvoorkeuren om ook samenwerkend leren te ontwikkelen.”

Het lijkt me fantastisch om met de bovenstaande visie op reis te gaan samen met mijn leerlingen! Een mooie zoektocht naar talenten ‘ont-wikkelen’.  Maar ook een bijdrage leveren aan het overwinnen van de moeilijkheden die de leerlingen op hun pad zijn tegengekomen.

Wellicht opent het niet kopiëren wel kansen voor de leerlingen om samen te werken!?

Auw

En toch doet het ‘auw’ dit allemaal zo op te schrijven. Een halve week aan het werk en nog geen moment bezig met de pedagogische, vakinhoudelijke en didactische kant van het onderwijs. Heel voorzichtig gestart met een overzichtelijk jaarrooster, waarin ik graag leerlingen meer eigen regie en verantwoordelijkheid wil leren. Steeds is er dat ‘grijze gebied’ dat voor afleiding zorgt, voor chaos. Ad-hoc beslissingen en systemen die in stand gehouden worden.

Aan mij de taak als professional om zaken verder te brengen. Ik neem deze ruimte en autonomie, die volgens mij juist gekoesterd dient te worden. De ruimte om mijn onderwijsomgeving aan te passen aan de noden van de leerlingen.

Ik werk iedere dag, ieder lesuur met dezelfde leerlingen. Dat maakt dat ik zie wat nodig is en zoek naar ruimte om deze zaken uit te werken. Alleen maar boven de stof staan is niet voldoende! Ik wil graag opdrachten uitwerken waaraan ik vorig jaar, samen met mijn leerlingen, hard heb gewerkt.

Het doet ook ‘auw’ dit te delen. Maar ik deel het! Om het bovenstaande een plek te geven. Om te reflecteren. Om mijn pad en de weg naar de - oh zo - belangrijke interne audit woorden te geven. Om transparant te zijn over waar ik tegenaan loop. Om er van te leren, mezelf enerzijds te begrenzen en anderzijds grenzen te verleggen. Om te delen waar ik me echt over verwonder…

"You can't feel the heat until you hold your hand over the flame

You have to cross the line just to remember where it lays

You won't know your worth now, son, until you take a hit

And you won't find the beat until you lose yourself in it" - Rise Against

Ronald Heidanus is leraar op het Brederocollege in Breda, onderdeel van stichting Het Driespan/Koraalgroep.