Elke reis begint met de eerste stap: ‘#Geentoetsdeschooluit’

21 november 2014

Adrie Groot – bestuursvoorzitter bij stichting Flore – zit aan de thee met leerkrachten van basisschool De Vaart in Heerhugowaard. Met passie en betrokkenheid werken zij aan goed onderwijs voor elk kind. In het gesprek geven ze precies aan waar toetsen en toets-resultaten wat hen betreft voor bedoeld zijn. En dat bracht Adrie ertoe om tot actie over te gaan. Zijn oproep: ‘Geen toets meer de school uit…’

‘We hebben veel geleerd van Opbrengstgericht werken o.l.v. het CPS. Na afronding hebben we echter nog eens kritisch gekeken naar de toetsen. We hebben ze aangepast, ook korter gemaakt. Maar wel zo dat ze meer dan voldoende informatie voor ons geven om het onderwijs te verbeteren.’

Van deze antwoorden van leraren word ik erg blij. Tegelijkertijd ervaar ik ook, zeker in gesprekken met de leerkrachten van oudere kinderen op de basisschool, hoe zij worstelen met de professionele ruimte. Ik hoor de erkenning en herkenning van de 21st century skills. Die zowel iets zeggen over de leerling, maar ook over de leerkracht.

De psychologe dr. Carolien Gravesteijn - tevens lector Ouderschap en Ouderbegeleiding aan de Hogeschool Leiden, gaat in haar onderzoek "21st_century_skills_and_parenthood"  in op de wijze waarop ouders - vanuit dat perspectief - de eigen regie en sociale kracht kunnen versterken. Zij onderkent tevens in de samenleving de verdunning van pedagogische, informele netwerken en de negatieve gevolgen daarvan.

Dit roept natuurlijk ook direct de vraag op - als je spreekt over 21st century skills van leerlingen, leerkrachten en ouders - hoe het dan zit met die van de directeuren en bestuurders in het basisonderwijs. Welke vaardigheden worden van mij gevraagd om deze ontwikkeling mogelijk te maken? Hoe realiseer ik een grotere professionele, pedagogische ruimte voor leerlingen, leerkrachten, directeuren en ondersteunend personeel.

De werkbezoeken maken duidelijk dat de focus op toetsen en met name de vertaling van de resultaten naar het gemiddelde, de lijstjes, de afrekencultuur, mensen in het onderwijs angstig hebben gemaakt. Veel eigen initiatief, zelf ontdekken, fouten mogen maken, is er als het ware ‘uitgeramd’. Zelfs als je als directeur of bestuurder die ruimte geeft, wordt deze niet of schoorvoetend gepakt. Er is dus werk aan de winkel en nog een lange weg te gaan.

Was het niet Confucius die aangaf dat ‘Elke reis begint met de eerste stap!’

Als bestuurders in het basisonderwijs zullen we meer professionele ruimte voor onze personeelsleden moeten creëren. En vervolgens met enthousiasme en betrokkenheid, met waardering en facilitering, in vertrouwen deze ruimte laten verkennen en gebruiken.

Een eerste stap zou kunnen zijn om de toets-resultaten alleen maar te gebruiken voor het verbeteren van leren en onderwijzen. Onderwerp van gesprek met leerlingen en ouders. Deze resultaten gaan niet meer de school uit.

Elk moment van de dag kan je via de sociale media tientallen prachtige initiatieven lezen binnen het basisonderwijs. Velen zijn bezig om het onderwijs te benaderen vanuit leren en onderwijzen, vanuit het kind en kind-ontwikkeling. Maar ondertussen raast de afrekentrein van overheid en inspectie door. Alleen met een gezamenlijke verbinding tussen alle prachtige ontwikkelingen zal die gestopt kunnen worden.

Herken je je in deze ontwikkeling? Kijk anders even naar mijn filmpje. En ondersteun de actie. Dat kan via twitter door de #geentoetsdeschooluit te gebruiken of natuurlijk via het delen van dit blog op andere sociale media.

Adrie Groot is voorzitter College van Bestuur van stichting Flore. Zijn wekelijkse blog wordt ook daar gepubliceerd.