'Een school die zich alleen maar op leren richt verliest zijn bestaansrecht op den duur’
18 mei 2014
Afgelopen donderdagavond vond de voorlaatste Onderwijsavond van dit schooljaar plaats met hoogleraar Gert Biesta. Anderhalf uur zaten ruim 300 man in opperste concentratie te luisteren naar zijn overkoepelende, filosofische visie op onderwijs en onderwijzen waarin de existentie en vorming van het kind in de wereld de centrale oriëntatiepunten waren. Jeroen Goes was erbij en liet zich inspireren door de notie van de school als een veilige oefenplaats voor kinderen. Zijn overpeinzing: 'Ik ben geworden wie ik ben door de misstappen die ik heb begaan. Het vertrouwen geef ik aan mijn kinderen om hen hetzelfde te doen.'
In een spervuur aan mooie quotes en diepzinnige toelichtingen en onderbouwingen nam Gert Biesta ons mee in zijn pedagogische visie, of misschien wel meer: zijn wereldbeeld. Vele quotes inspireerden mij, maar specifiek werd ik vooral aan het denken gezet door de notie de school als veilige oefenplaats te zien.De ouders laten het kind los, wanneer het als vierjarige naar onze scholen toe komt. De kleuterleerkrachten zijn er meesterlijk in om de jongsten een vrijplaats te geven om, onder hun hoede, in hun bijzijn, zich verder te ontwikkelen. Gretig als de kinderen zijn, omgeven in een rijke, kleurrijke leeromgeving. Puzzels, werken in de ruimte, dans, muziek, zingen, dichten, knutselen, verhalen. Spelen, veel spelen, rollebollen, lachen, vechten, huilen en weer op staan. Een oefenplek om groter te worden en te leren van de al oudere kleuters bij hen in de klas.
Dat was bij de kleuters, en hoe ziet de wereld er van een 6-jarige uit? Een veel gebruikte uitspraak: 'Ze zijn toe aan groep 3.' Het is interessant te weten wat daar onder verstaan wordt. Interesse in de letters en wonderlijke mogelijkheden van taal en inzichten in de getallen? Of te groot geworden voor de jongste kleuters, de puzzels in de kast van de kleuterklas?
Nog een laatste knuffel van de kleuterjuf, de rijke oefenplaats te verlaten, op naar de grote school (zoals dat in mijn tijd gewoon nog werd genoemd). Veel van de leerkrachten van groep 3 worstelen nogal eens met de vraag hoe zij de brug kunnen slaan van groep 2 naar groep 4. Van het spelend leren, naar het leren leren. Van puzzels naar tafels, van zingen naar begrijpend lezen. In sommige gevallen wordt dit opgelost door tot de herfstvakantie een poppen- of bouwhoek in de groep te plaatsen.
Nog even mag het 6-jarige kind 'kind zijn'; na de herfstvakantie gaan we echt leren. Ongeacht de leeftijd (jongste of oudste) ongeacht de behoefte, vanaf daar geeft de juf de kaders voor het kind aan. En de knuffel van de juf van groep 2, tot wanneer wordt deze knuffel nog gegeven? Het protocol op sommige scholen schrijft voor dat dat niet mag, geen lichamelijk contact tussen juf en kind, niet op schoot nemen, zeker niet wanneer de juf een meester is.
Het pestprotocol geeft aan dat we ingrijpen wanneer er wordt gepest, het veiilgheidsprotocol zorgt er voor dat we zoveel mogelijk veiligheid bieden op allerlei terreinen aan onze leerlingen, alle gevaarlijke situaties gaan vermijden, hen het geplaveide schoolpad bieden. Het vallen en opstaan, het lachen en huilen als kleuter vervormt zich tot het leren waar veiligheid bovenaan staat.
De uitgeverij Malmberg speelde daar al eens mooi op in in 'Veilig Leren Lezen’. Als de school een oefenplaats voor het volwassen mag zijn, en dat ben ik met Biesta eens, dan weet ik dat ik van de veiligheid niets heb geleerd en dat de wereld als volwassene allesbehalve veilig is. Ik leerde van mijn grootste fouten, ik ben geworden wie ik ben door de misstappen die ik heb begaan. Het vertrouwen geef ik aan mijn kinderen om hen hetzelfde te doen, in de wetenschap dat ik er altijd voor hen zal zijn. Hen te helpen te groeien, groter te worden, volwassen te worden, mens te zijn.
'Een school die zich alleen nog maar op leren richt verliest zijn bestaansrecht op den duur’, is wat Biesta zegt. En het klopt, ik ben het met hem eens, laten we de kinderen laten oefenen in onze veilige haven, en geef hen daar voor de kans. Laat ons die situatie creëren, zonder dat we voortijdig ingrijpen en laat ons uit vertrouwen handelen. Onze scholen zijn er om te leren, in een hele ruime betekenis van dat woord.
De heer Biesta wordt bedankt voor zijn mooie inzichten in ons prachtige vak.
Jeroen Goes is schoolleider op De Werkplaats in Bilthoven.
Waardevolle verhalen voor goed onderwijs
Iedereen maakt verschil, samen hebben we impact
Als donateur (50 euro) ontvang je ‘het Jaarboek 2014‘ en de jubileumuitgave ‘NIVOZ & de urgentie van goed onderwijs‘
Reacties