Een pleidooi voor verveling

9 mei 2016

We hebben het allemaal druk. Druk met werk, kinderen, relatie, vrienden, boodschappen doen en sporten. En we zijn druk met druk zijn. Stel je voor dat je een paar uur niets te doen hebt. Dat je je zou vervelen, dat je tijd hebt om te mijmeren, te dromen, te niksen. Dat lijkt wel een beetje abnormaal... en toch pleit Loes Hubertus daarvoor. Ze luistert daarbij goed naar kinderen, die dit vaak prima kunnen en ook de noodzaak ervan inzien. Zoals Isabel.

Gisteren sprak ik een vriend die zes dagen per week tien uur per dag werkt. En gisteren had hij een dag vrij. 's Avonds aten we samen en zei hij: 'Loes, ik heb de hele dag niets gedaan. De héle dag! Ik had een plan moeten maken, maar ik heb niets gedaan' Ik keek hem verbaasd aan. Hij worstelde met het idee dat hij een héle dag 'niets' had gedaan. 'Maar je hoefde vandaag toch ook niets te doen?', zei ik. 'Ja maar ik had mijn tijd beter in moeten delen', antwoordde hij.

In het snelle, doordrammende, digitale tijdperk is dit precies wat we de hele dag doen: alles moet efficiënt zijn en nut hebben. Je moet nuttig bezig zijn. Kunnen zeggen dat je heel druk bent, van alles hebt gedaan: tijd moet zinnig ingevuld worden. We verwachten het van elkaar en van onszelf. Maar wat is zin eigenlijk? En zou het kunnen zijn dat als je maar héél druk bezig bent, je ontsnapt aan de eigenlijke zin van het leven? Het 'zijn' in het nu, de rust hebben om een ander te zien en samen te leven?

Vorige week was ik op de Internationale Dag van GEMS FirstPoint School in Dubai, een Britse school waar kinderen van allerlei nationaliteiten les krijgen. In kramen werden de nationale producten van verschillende landen gepresenteerd. In de vrolijk versierde Nederlandse kraam werden heerlijke pannenkoeken, verschillende soorten kaas en stroopwafels aangeboden. In deze kraam mocht ik Stars of Empathy presenteren. Ik had een bord gemaakt waarop kinderen een kaartje konden prikken met hun antwoord op één van de vragen uit het spel.

Isabel (9) kreeg de vraag: 'When are you happiest?' Ze antwoordde: 'als ik bij mijzelf ben en kalm, in mijn kamer en niemand mij afleidt.' Ik vond het een prachtig antwoord en ik vroeg mij af waarom je een volwassene dit zelden hoort zeggen. Zou het écht zijn omdat we geen tijd hebben om tot onszelf te komen of maken we elkaar en onszelf dit ook een beetje wijs?

Helaas kon ik niet verder praten met Isabel, want ze moest snel door naar de volgende kraam. De kinderen hadden een strak afgebakende tijd om alle kramen te bekijken. Toch had ik iets van haar opgestoken. Ik realiseerde mij dat het prima is om ook eens een (paar) uur níet efficiënt bezig te zijn: om geen 'to do' lijstjes af te werken, om geen mails te beantwoorden, om niet online te zijn, om niet te denken 'wat zal ik gaan doen?'

Verveling is bijna een vies woord geworden, maar het is juist de verveling die ervoor zorgt dat je leeft. Het zorgt voor creativiteit, nieuwe ideeën, lichamelijke rust en wat al niet meer. Als we ons als volwassenen echter nooit vervelen is het voor kinderen ook moeilijk om dit te leren.

Nu is het niet eenvoudig om je te vervelen in een wereld die zoveel prikkels heeft dat men continue onder hoogspanning staat, vaak in de letterlijke zin van het woord. Toch lijkt het mij van groot belang om die stap 'terug' te durven maken. We zijn gaan geloven dat de nieuwste  IPad, IPhone en alle andere 'I' apparaten onze identiteit, onze 'ik' vormen. Helaas houden alle prikkels ons alleen maar verder hiervandaan. Leven, spelen, leren en ontdekken gedijt juist goed in een omgeving waar plaats is voor een beetje verveling. Dan komen de natuurlijke prikkels en ideeën tot wasdom.

We hoeven niet steeds nieuwe dingen en methodes te bedenken om kinderen te laten spelen en leren. Het belangrijkste is namelijk al aanwezig van nature: in het kind zelf. Maar om daar toegang toe te krijgen is het belangrijk om ons zo nu en dan te vervelen. Of zoals Isabel zei: bij mezelf zijn.

Zullen we ons vandaag een beetje gaan vervelen ?

Na haar studie politicologie heeft Loes Hubertus (1984) Stars of Empathy ontwikkeld, het spel dat ieder kind in staat stelt om zijn wereld te tonen en dat kinderen op een speelse manier helpt om sociaal-emotioneel te groeien. Dit is een van haar blogs.