Een perfecte les? Nou, liever niet…

22 september 2017

Voor perfecte lessen – of wat daaronder vaak wordt verstaan – loopt Lianne den Oude niet direct warm. ‘In een les die volgens plan verloopt, valt weinig te leren.’ Als orthopedagoge ziet ze liever hoe een klas reageert als er iets onverwachts gebeurt. Dan ontstaan er vragen, gesprekken en is er iets te onderzoeken. Voor zowel de leraar als de leerling. Bovendien: ‘Hoe kun je een moraal ontwikkelen en bedenken wat goed en fout is als je daar nooit echt aan hoeft te denken, als iemand anders dat al voor je bepaalt?’


Juli dit jaar. Ik kijk samen met een collega terug op het schooljaar dat voorbij is. Het is een jaar waarin ik in ieder geval mijn draai heb gevonden en mijn werk nog leuker ben gaan vinden. Het sparren met deze collega heeft tot veel inzichten geleid. Ik merk dat ik daar nog meer behoefte aan heb.

Hij doet de suggestie om ook eens naar een NIVOZ-onderwijsavond te gaan en mijn interesse is gewekt. Op de weg terug naar huis geef ik het nieuwe schooljaar een thema: verdieping. Een week later bestel ik de tickets voor de avonden in Driebergen. En op 6 september luister ik naar schrijver/filosofe Désanne van Brederode. Ik heb de jackpot gewonnen, zo voet het al snel. Mijn hoofd resoneert lang na van de avond, vol ideeën en gedachtegangen. Ik besluit er een blog over te schrijven, waarmee ik deze ervaring leer te vertalen naar mijn eigen onderwijsleven.

Désanne gaf in haar verhaal aan dat het leven niet perfect hoeft te zijn, dat we niet alles onder controle kunnen houden. Dat juist die fase van een dergelijke bewustwording invloed heeft op later, dat het voor ontwikkeling zorgt.

Als ik als orthopedagoge in een klas mag komen kijken, dan hoop ik altijd dat het geen ‘perfecte’ les is. Dat er iets onverwachts gebeurt. Dat de docente ineens snel weg moet bijvoorbeeld, om een bus eerder te halen. Hoe een docent, maar ook hoe de leerlingen dan reageren laat zoveel meer zien dan een les waarin alles volgens plan verloopt.

Ik heb nog nooit een ‘perfecte docent’ gezien en die hoop ik ook niet tegen te komen. Wat leert een kind van iemand die alles perfect, dat wil zeggen: volgens de regels doet? Dan is er geen ruimte voor onderzoek. Hoe kun je een moraal ontwikkelen en bedenken wat goed en fout is als je daar nooit echt aan hoeft te denken, als iemand anders dat al voor je bepaalt? Hoe doe je dat dan als je volwassen bent en iedereen ineens verwacht dat je het zelf kunt?

Zowel leerlingen als docent kunnen leren van dingen die anders gaan dan gepland. De docente die ineens naar de bus moest, kreeg haar klas binnen no-time georganiseerd en de deur uit, allemaal met een grote glimlach. Geen paniek en toch op tijd voor de sportdag waar ze die middag samen naartoe moesten.

Désanne vertelde over drie verschillende docenten op een school, die een spiegel waren voor hun klas. Een aandachtige juf geeft een rustige, aandachtige klas. Een hippe juf die er kinderlijk uitziet, maar dat niet is, levert een drukke klas op en de ervaren docent zorgt voor iets daar tussenin. (zie ook het verslag van Joyce van den Bogaard van de Onderwijsavond).

Dit jaar mag ik vaker dan ooit in klassen komen kijken; mentoren hebben hierom gevraagd. We hebben – als orthopedagogen op Ithaka - meteen een plan gemaakt om er tijd voor te maken. We willen niks liever dan sfeer proeven, meer klassen leren kennen en meer leerlingen zien.

Meer zien betekent ook meer niet-perfecte lessen zien. Hoe reageer je op een docent die iets doet wat de klas onrustig maakt? De docente die Désanne omschreef, met hippe kleren heeft vast niet van tevoren bedacht dat ze haar klas de meeste onrust zou geven, maar het gebeurt wel. Is ze daarmee ‘onvolwassen’ als leerkracht? Ik denk van niet, ik denk namelijk dat haar kracht zit in het feit dat ze wel nadenkt over wat kinderen leuk vinden. Een mooie ingang voor een gesprek. Wat denkt zij dat haar klas nodig heeft en op welke manier zou zij dat kunnen bieden?

Het gaat over vragen stellen en feiten benoemen. Hoe zag de docent het zelf en heeft ze gezien wat ik heb gezien? Wie zegt dat ik het zelf goed gezien heb en wie ben ik om te oordelen voor ik haar kant heb gehoord? Geeft dat een ‘perfect’ gesprek? Nee, maar wel een gesprek waarin we beiden iets kunnen leren.

Ik hoop op een niet-perfect jaar waarin dingen niet lopen zoals gepland.

Lianne den Oude is orthopedagoge en werkzaam op Ithaka Internationale Schakelklassen Utrecht/Maarssen.

.

Masterclass op 26 september: ‘Ontspannen en gelukkig voor de klas staan, hoe doe je dat?’

Op dinsdag 26 september zal Suzanne Niemeijer een Masterclass verzorgen in Driebergen, met als titel ‘Ontspannen en gelukkig voor de klas staan, hoe doe je dat?’. Deze speciale middag/avond is verbonden aan het NIVOZ-jaarthema Volwassenheid dat we in deze septembermaand vanuit een spiritueel perspectief verkennen. Ook de eerste Onderwijsavond met Désanne van Brederode op woensdag 6 september valt onder dit deelthema. Voor meer informatie en deelname aan de Masterclass (bedoeld voor alle onderwijsmensen in PO, VO en beroepsonderwijs) klik hier.  Aan de Masterclass kan door maximaal 20 mensen worden deelgenomen en vindt plaats vanaf 16.30 uur (einde  circa 21.00 uur). De kosten zijn 75 euro. Inschrijven, zie deze link.