Een 'examen' op 12-jarige leeftijd! Scholen zijn toch geen fabrieken of productiebedrijven?

21 april 2015

'Het verplichte eindexamen basisonderwijs moet zo snel mogelijk worden afgeschaft, vanwege het onderliggende, ongezonde mens- en maatschappijbeeld, de onpedagogische visie, het opruien van de scholen én de grote verspilling van belastinggeld.'  Bestuurder Adrie Groot van stichting Flore, dat 30 scholen in Noord-holland verenigt, spreekt duidelijke taal. Scholen zijn geen fabrieken of productiebedrijven. Leerlingen worden in scholen opgevoed, bemoedigt en onderwezen. Dat vraagt om professionele ruimte i.p.v. een afrekencultuur. Voor leerlingen, leraren én de scholen zelf.


--> Zie ook de documentaire Citostress die gisteren - maandag 20 april is uitgezonden op NPO2

'Helaas kunnen we vandaag geen rondje doen door de school.' Met deze woorden gaf de directeur aan dat ons gesprek deze keer alleen plaats kon vinden in zijn eigen kamer. Alle kinderen, het personeel en de ouders dienden zich op kousenvoeten te bewegen binnen het schoolgebouw. Elk geluid, elke piepende deur, of elk wc-doortrekken dient tot het minimale te worden beperkt. Dames en heren, de Cito-eindtoets is weer in het land.

Deze alom bekende Cito-eindtoets bestaat niet meer. De rijksoverheid heeft de toets opgekocht en heeft haar eigen organisatie - het College voor Toetsen en Examens - opgedragen een basisschoolexamen te regelen. Dat vindt deze week plaats. Nieuw is dat de scholen nu kunnen kiezen uit drie 'goedgekeurde' toetsen: de toets van de overheid, de IEP-toets of de toets Route 8. Zij kunnen één van deze eindtoetsen gratis bestellen (De kosten worden door de overheid rechtstreeks betaald aan het toets-instituut) Dit jaar is er een overgangsjaar, maar de meeste scholen hebben gekozen voor de toets van de overheid.

Alle kinderen van groep 8 hebben vóór 1 maart een schooladvies ontvangen. Zij weten dus voor welke schooltype van voortgezet onderwijs zij geschikt zijn. Dat advies is gebaseerd op de ervaringen van acht jaar onderwijs. Praktijk en onderzoek wijzen uit dat het advies van de basisschool een grote voorspellende waarde heeft. Het nu ingestelde eindexamen is dus mosterd na de maaltijd. Het is bovendien stressverhogend, kostbaar en overbodig.

Het eindexamen bevat alleen reken- en taalopgaven en is een heus examen, alhoewel de overheid verzachtend spreekt over 'verplichte eindtoetsing'. Naast een eindcijfer krijgen leerlingen te horen op welk niveau ze geslaagd zijn. Dat is nieuw. Je kunt bijvoorbeeld slagen voor je 1F- of voor je 1S-niveau. Dat komt omdat de leerlijnen voor taal en rekenen verdeeld zijn in niveaus die lopen tot in het voortgezet onderwijs. F staat voor fundamenteel en S voor streefniveau. Termen die nu nog vreemd aandoen, maar volgend jaar gemeengoed zijn. En wat te denken van leerlingen die onverhoopt niet slagen voor een F- of S-niveau. Zij verlaten de basisschool met de kwalificatie 'geen niveau'. En vang deze conclusie maar eens op als basisschoolouder. Dus toch maar trainen voor het eindexamen?

Dit nieuw ingestelde eindexamen heeft volgens minister Bussemaker ook als doel zogeheten 'onderpresteerders' te signaleren. Dat zijn leerlingen die véél meer kunnen, maar die dat op de basisschool niet waar hebben kunnen maken. Helaas voor de minister, basisscholen hebben dit probleem allang opgelost, omdat de leraren de leerlingen gedurende de gehele basisschoolperiode tenminste vijf keer toetsen met landelijk genormeerde, objectieve toetsen. in het kader van het signaleren van onderpresteerders is dit eindexamen dus volstrekt onnodig.

Om te 'examineren' blijft eigenlijk maar één reden over. De overheid wil vanuit haar Angelsaksische denkpatroon basisscholen 'beoordelen en afrekenen' met behulp van de behaalde resultaten. Scholen worden daarbij verantwoordelijk gesteld voor de gemiddelde leerprestaties van hun leerlingen. Dat is onwetenschappelijk, maar vooral onethisch. Het is immers onmogelijk om voldoende rekening te houden met milieu- en persoonskenmerken van de leerlingen.

Met deze nieuwe opzet van eindexamen worden scholen eens te meer benaderd met een overdosis aan wantrouwen: veel regels en veel toezicht. En het belang van de individuele leerling wordt weggeschoffeld. Scholen worden niet meer gezien als pedagogische gemeenschappen, maar als bedrijven waar concurrentie, competitie en marktdenken de boventoon voeren.

Scholen zijn geen fabrieken of productiebedrijven. Leerlingen moeten in scholen worden opgevoed, onderwezen en niet 'geproduceerd'. Het verplichte eindexamen basisonderwijs moet zo snel mogelijk worden afgeschaft, vanwege het ongezonde mens- en maatschappijbeeld van de overheid, haar onpedagogische visie, het opruien van de scholen én de grote verspilling van belastinggeld.

Adrie Groot is voorzitter van het College van Bestuur van Stichting Flore.

Vrij naar: dr. Henk van der Weijden is onderwijspedagoog en oud-inspecteur van het onderwijs