'Dit was leren zoals het bedoeld is, in wederzijds vertrouwen!'

26 december 2016

'Xandra, je staat vandaag weer op de meidengroep.' Dat was de mededeling die ik aan de telefoon kreeg toen ik belde met het uitzendbureau. Op deze groep was ik anderhalve week daarvoor ook geweest. Nu mocht ik weer terug en ik had er zin in. 'De sfeer is verbeterd, de problemen zijn gelukkig opgelost, je merk het wel als je er bent.' Zo besloot de vrouw aan de andere kant van de lijn het gesprek. Aan zet: blogger Xandra van Hooff.

Op de groep ging mijn collega de elf jongedames van school ophalen terwijl ik de verslagen even door nam. Ik was net met het laatste stukje tekst bezig toen ik de voordeur hoorde opengaan en uitgelaten stemmen hoorde. Ik stond snel op om twee grote kannen ranja te maken en terwijl ik in het keukentje stond, hoorde ik dat de vrolijke stemming omsloeg. Een verwijtende stem gevolgd door een knorrig antwoord en een aantal meiden die er door elkaar heen op reageerden. Direct verscheen iemand om de deurpost. 'Mevrouw, misschien moet u ook even komen, ze zijn weer bezig...,' zei het meisje. Ze keek me met een serieus gezicht aan.

Ik verwonderde me over de respectvolle toon in haar stem en volgde Bianca snel naar de gang, waar ik merkte dat mijn collega de zaak al gesust had. In al mijn naïviteit dacht ik dat het hierbij gelaten zou worden, dat we gezellig ranja gingen drinken en de dag doorspreken. Er stond echter wat anders op het programma. Mijn collega opende het kringgesprek en verwees naar het eerdere moment op de gang. Ze nodigde de meiden in de kring uit om om de beurt tegen Anneke te zeggen wat hen dwarszat.

Was ik enkele minuten daarvoor nog verbaasd geweest over de respectvolle toon die tegen me werd aangeslagen, door de manier waarop ik de meisjes nu hoorde communiceren, viel mijn mond open. Ik wist dat ik nog het een en ander te leren had qua communicatie. Dat ik soms best moeite had om mijn mening te geven in een groep. Dat ik het lastig vond om aan te geven wat me raakte, waarom het me raakte en wat ik graag zou willen dat de ander zou veranderen. Ik had inmiddels ook genoeg werkervaring om te weten dat andere volwassenen hier ook vaak nog voldoende in te leren hebben. Of, als ze dit wel al beheersen, om in de ontvangende kant te luisteren, zich open te stellen voor hetgeen gezegd wordt zonder in de verdediging te schieten.

Wat ik hier zag gebeuren daar nam ik mijn pet voor af. Ongelofelijk hoe deze jonge meisjes konden communiceren. Hadden ze dat hier geleerd? In korte tijd op deze leefgroep? Om de beurt gaven de meisjes in de leeftijd van 13 tot 16 jaar respectvol aan Anneke aan wat ze moeilijk aan haar vonden. Anneke deed op haar beurt haar best om oprecht geïnteresseerd te luisteren en niet in de verdediging te schieten. Toen het echter haar beurt was om terug te geven wat ze geleerd had over zichzelf en hoe ze zaken ook anders aan kon pakken, kwam er echter weinig reactie. Ze gaf enkel aan zich niet geheel te herkennen. Tsja, wat doe je dan? Mijn collega zuchtte, sloeg haar benen van elkaar, klapte in haar handen en zei: 'Genoeg voor vandaag meisjes, goed gedaan.' En ze stond op.

Ik volgde haar de kamer van de leiding in en ze draaide zich om naar mij. ‘Snap jij dat nou? Zoveel voorbeelden en nog weigert ze in de spiegel te kijken en iets aan zichzelf te veranderen. Dit is het vierde kringgesprek in twee maanden tijd dat volledig om haar draait. Ik weet niet hoe we haar nog kunnen gaan bereiken.' Tijdens de verdere middag en het avondeten dacht ik over haar opmerking na. Natuurlijk had ik het ook wat vreemd gevonden dan Anneke zich niet in het kringgesprek herkend had. Maar goed, ik kende haar niet persoonlijk en kon er dus weinig over zeggen. Wat me wel was opgevallen was dat ze zo’n open, ontvangende houding had gehad.

Ze was oprecht geïnteresseerd geweest in wat de anderen zeiden. Ze was nergens in de verdediging gegaan, had niet gezegd dat de anderen het verkeerd zagen. Ik vond het zó onwijs knap! En sterker nog, ze was helemaal zichzelf gebleven terwijl iedereen zich negatief over haar uitliet. Hoe mooi gesandwiched de feedback ook gegeven werd, het onderwerp was dat de groep zich aan haar stoorde. Ik bedacht me dat ik me wellicht geïrriteerd zou hebben aan het feit dat dit zo massaal besproken werd. Zou me mogelijk klein en nietig hebben gevoeld of tranen in m’n ogen hebben gekregen.

De avondmaaltijd was inmiddels voorbij en daarna stond corvee op het programma. Zonder te mopperen gingen alle elf meiden aan de slag en voor ik het wist was ik omgeven door bezems en emmers met sop. Ik stond bij de trap toen Anneke, die net van het toilet afkwam, de trap opliep om de gang boven te poetsen. Ik besloot impulsief om haar te volgen. Ze voelde waarschijnlijk dat ik achter haar aan kwam, stopte halverwege de trap en draaide zich om. Ik wist dat ik iets moest zeggen, twijfelde een moment aan ‘ik ging even boven kijken’ en besloot toen haar het compliment te geven dat al een tijd in mijn hoofd rond zong. Ik vertelde Anneke wat ik had gedacht, hoe knap ik het vond dat ze sterk bleef staan en vroeg haar tot slot of ze ‘als ik nog een keer kwam werken bij haar op de groep ze mij wellicht wilde leren hoe zij dat deed.'

Anneke antwoordde niet maar lachte even, keerde zich om en liep de trap verder op naar boven. Daar aangekomen draaide ze zich naar me toe en zei zacht, alsof de anderen haar niet mochten horen: 'Ja hoor, dat wil ik wel doen. Maar mag ik dan ook iets vragen?' Zonder op antwoord te wachten ging ze door. 'Ik weet dat de anderen heel graag willen dat ik iets verander en ze doen heel erg hun best om me voorbeelden te geven. De momenten die ze aanhalen herken ik omdat het vaak uitliep op ruzie. Maar wat ik dan deed weet ik niet meer en wat zij zeggen herken ik niet op het moment dat het blijkbaar gebeurt. Wil jij me helpen om te zien wat ze bedoelen? Dat als ik zoiets doe, dat je me dan even een knipoog geeft of zo? Dan weet ik dat ik op dat moment de keus heb om iets te gaan veranderen…'

Ik keek haar aan, mijn hart vulde zich met liefde en ik wilde haar het liefst een dikke knuffel geven. Dus dát was de reden! Mijn gevoel maakte een sprongetje van plezier en ik wist dat dit vermogen van haar zich kwetsbaar op te stellen het begin was van een veranderingsproces dat verder ging dan hetgeen zich hier op de groep afspeelde. Ik was blij en dankbaar dat ze me dit had gevraagd en wist bijna zeker dat ik haar met wat kleine aanwijzingen kon helpen. En op haar beurt zou zij mij helpen.

Dit was leren zoals het bedoeld is, in wederzijds vertrouwen!

De kracht van Xandra van Hooff ligt in het leggen van verbanden tussen mensen, relaties en systemen. Op haar website www.xandravanhooff.nl staat meer te lezen.