De terreur van het gemiddelde: 'Het wordt tijd dat...'

12 november 2014

Waar zou het in onderwijs werkelijk om moeten gaan? Adrie Groot – bestuursvoorzitter van stichting Flore – verzamelde een aantal reacties van leerkrachten. Leraren die met passie aan goed onderwijs werken, die ook dagelijks het strakke keurslijf van de toetsings- en examineringskaders, van de standaardisatie ervaren en gefrustreerd raken door het moeten. Zijn blog over de terreur van het gemiddelde en een nieuw perspectief. 'Het wordt tijd dat...'

"Gelukkig wordt er nu anders naar kinderen gekeken, is er veel meer persoonlijk contact met het kind d.m.v. gesprekken enz. Hierdoor raakt het kind meer gemotiveerd om zijn, samen met de lkr. en de ouders geformuleerde doelen, te bereiken" .

"Samen op de weg gaan die goed is voor het kind waardoor het zelfvertrouwen in eigen kunnen groter gaat worden. Daarmee stijgt de eigenwaarde en is het kind in staat de lat wat hoger te leggen en een gelukkiger mens in deze hectische maatschappij te worden"

"Als ik het onderwijs morgen opnieuw zou mogen inrichten dan was onze school een 'werkplaats'. Kinderen komen vaardigheden halen/oefenen en krijgen ruimte om te spelen en te leren in een rijke omgeving met veel uitdaging (los van leerkracht of jaarklassen systeem), leerkrachten als coach en niet als 'meester’ en ‘allesweter’.”

"Geweldig dat we ons sterk maken voor ontwikkeling, het belang van creativiteit, talenten en de nadruk op mogelijkheden van kinderen. Ken Robinson gaf het destijds in een TEDx-lezing al aan: hoe schrijnend het is dat wij in het onderwijs veel van de van nature aanwezige kwaliteiten bij kinderen er als het ware uitrammen. Hoe durven we!!"

Wat zouden veel van deze Nederlandse leerkrachten zich thuis voelen op de Mission Hill School in Boston (USA). De school is lid van de Coalition of Essential Schools. En er wordt gewerkt vanuit een pedagogisch perspectief wordt gewerkt aan goed onderwijs. De zeven principes van goed onderwijs die op dit platform hetkind.org als vertrekpunten gelden - zijn aan deze coalitie ontleend, zo las ik in een online artikel.

In Nederland hebben we te maken met een toetscultuur, waarbij door het centraliseren van datastroom en vertalingen naar landelijke trends, het individuele niveau van elk kind vergeleken wordt met een landelijk gemiddelde. De oorsprong van deze handelswijze is te vinden in de, op basis van economische motieven georganiseerde samenleving. De wereld kan volgens deze overtuiging benaderd worden vanuit wiskundige modellen. Alleen waarden die ‘economisch nut’ hebben doen er toe.

De spraakmakende Tsjechische econoom Tomas Sedlacek hield vorige week recent in de 32ste Van der Leeuw-lezing een warm pleidooi voor de waarden die niet in getallen zijn uit te drukken. Zie ook deze uitzending van Tegenlicht. Hij vraagt zich af waarom we ons wel zorgen maken over religieuze of politieke invloeden op het onderwijs, maar ons geen zorgen maken over de invloed van de economisch ideologie?

Het basisonderwijs wordt door de overheid vooral gezien als voorbereiding op een economische samenleving. Onderwijs en ontwikkeling wordt gezien als maakbaar/voorspelbaar en is daarmee te vatten in methoden, onderzoeksrapporten en kent een lineair toekomstperspectief. Leerkrachten en ouders weten dat de werkelijkheid anders is. Elk kind is uniek. Vaardigheden als verantwoordelijkheid, zelfkennis, zelfsturing, doorzettingsvermogen, empathie, respect en vertrouwen zijn niet in een getal, tabel of norm te vatten.

Leerkrachten, leerlingen en ouders realiseren samen een klimaat waarin het zelf leren ontdekken en waarderen van deze vaardigheden voorop staat. Elke dag, elk moment en in elke situatie. Een overheid die data versimpelt tot een gemiddelde norm, het gemiddelde kind, declasseert en stigmatiseert niet alleen de helft van de bevolking, maar werkt ook een zesjes-cultuur in de hand.

Het wordt tijd dat het basisonderwijs elke medewerking aan deze destructieve werkwijze afwijst.

Adrie Groot is voorzitter van het College van Bestuur van Stichting Flore.