'De bewustwording dat kinderen zich wel heel vaak naar onze regels en afspraken moeten voegen'

19 januari 2017

Op de maandagochtend na een vakantie is er bij Karin Donkers in de klas ruimte voor de weekendkring. Zo ook vandaag. Maar Bas komt huilend binnen, en er is wat onrust in de klas. Karin voelt aan dat dit niet het moment is voor een kringetje, en besluit ter plekke om het anders aan te pakken.

Huilend komt Bas de klas binnen. Nee, dat is niet waar. Zijn ogen zijn rood doorlopen, dus ik kan zien dat hij al flink wat tranen heeft laten stromen. Maandagmorgen na een vakantie, dat belooft wat, denk ik vrijwel meteen hardop. Op het moment dat ik het zeg, weet ik waar mijn gedachte vandaan komt, maar realiseer ik me meteen dat dit niet het goede uitgangspunt is. Niet meegaan in de verwachting dat het wel weer ‘fout’ zal gaan, maar samen blijven zoeken naar nieuwe mogelijkheden. Wat zei ik laatst ook weer tegen een andere leerkracht:
‘Hoge verwachtingen, elke dag nieuwe kansen. En als het niet werkt moet je niet eindeloos hetzelfde blijven doen, maar iets nieuws proberen. Het is ook de bewustwording dat kinderen zich wel heel vaak naar onze regels en afspraken moeten voegen.’

Bas is een jongetje dat het heel moeilijk vindt om met veranderingen om te gaan en dat vaak ook luid en hartverscheurend laat merken. Zijn vaste plekje in de kring lijkt de ene keer de oplossing voor deze hang naar vastigheid, maar als zijn ‘buren’ wisselen, is het voor hem ook helemaal opnieuw allemaal anders. Ik herpak me en loop naar hem toe om hem te begroeten. Ik hurk voor hem, zodat we allebei op een makkelijke manier elkaar aan kunnen kijken. Even kijkt hij weg en verstopt zich met zijn hoofd in de knieholte van zijn vader.
‘Goedemorgen Bas, wat fijn om je weer te zien.’ Ik krijg geen reactie en besluit die ook op dit moment niet van hem te verwachten. ‘Ik heb je stoeltje daar neergezet, maar als jij een betere plek weet dan moet je dat samen met papa even regelen.’ Ik leg mijn hand op zijn schouder en ga weer rechtop staan. ‘Ga maar doen, dan zit je net zo ook op een lekker plekje.’
Even later zie ik hem aan de hand van zijn vader wijzen naar een geschikte plek. Hij laat zich op z’n stoeltje neerploffen en neemt niet geheel zonder slag of stoot afscheid van zijn vader. Hij lijkt rustiger te worden en kijkt nieuwsgierig om zich heen.

De weekendkring staat op het programma, maar al snel heb ik in de gaten dat dit niet het moment is voor een kring waar alle kinderen minimaal een kwartier stil moeten zijn en naar elkaar moeten gaan luisteren. Het is een traditie die dikwijls door een kleine kring, gesprekjes met kniemaatjes of in kleine groepjes wordt afgewisseld, maar op de een of andere manier voelt het vanochtend niet goed, ondanks dat het weer de eerste dag is na een vakantie.

‘Goedemorgen allemaal. Wat fijn om jullie allemaal weer te zien! Ik zie dat jullie het al heel druk hebben. De één kan niet wachten om te spelen en de ander is al flink in gesprek met z’n vriendje of vriendinnetje. We gaan maar lekker allemaal kiezen. Maar voordat we dat gaan doen hoor ik heel graag of er iets is dat we echt allemaal moeten weten.’
De kleuters kijken wat om zich heen maar zeggen verder niets.
‘Misschien zijn er wel dingen die jullie willen vertellen aan mij of aan elkaar. Dat kan, dan kom je lekker aan deze ‘praattafel zitten, waar ik zo ook bij kom zitten. De anderen gaan uit de kiesbak kiezen en aan het werk. Lekker spelen allemaal. Mocht je tijdens het spelen bedenken dat je ook nog wat wil vertellen, schuif je gewoon even bij ons aan. Of vertel het lekker aan je speelmaatje of vriendinnetje.’
Even kijk ik rond en kijk ik naar de kleine koppies die eerst wat verbaasd kijken, maar vrijwel meteen in de gaten hebben wat er van hen en van mij verwacht wordt.

De kiesbak komt op tafel en de ‘praattafel’ vult zich met vijf kinderen. Zij hebben het nodig om eerst even op verhaal te komen om dan vervolgens hun keus te maken en hun ‘weggetje’ te vinden. Ze vertellen over hun logeerpartijen, de nieuwe auto van papa, het verjaardagsfeestje en de nieuwe schoenen die er zijn gekocht.
Een half uur later is er een prettige sfeer waar alle kinderen verteller of luisteraar zijn geweest, goed aan het werk zijn.
Wat een fijne start van de week.

Karin Donkers blogt regelmatig over haar onderwijspraktijk op haar eigen blog en binnen het collectief Onderwijswijven. Ze was schoolleider op de Cocon in Alkmaar, een school voor ontwikkelingsgericht onderwijs (OGO) en werkt nu als interim schoolleider.