De aftrap: 'Ik moet deze groep laten zien waar de grenzen liggen'

31 augustus 2015

Een nieuw schooljaar, een nieuwe klas. Xandra van Hooff stapt iets voor half negen het schoolplein op en herkent een aantal gezichten van vorig jaar. Terwijl ze om zich heen kijkt, ziet ze ook veel nieuwe jongeren die gedurende de zomervakantie 'op de groep' zijn gekomen. Spannend vindt ze het, zo’n eerste dag. En eenmaal in de klas gaat het heel anders dan ze gehoopt heeft. Haar blog: 'Ik ben niet streng en ze hebben me feilloos door.'

Het rooster dat op het bord staat ingevuld, wordt volledig afgekraakt door twee leerlingen, er zitten dames bovenop de tafels te kletsen. Eén leerlinge zit zich met een make-up spiegeltje op te maken en uit de nieuwe schriften worden door de jongens bladzijdes gescheurd om proppen met de maken.

De klas is druk, rumoerig, niet aan te sturen en ik ben al binnen 1 minuut volledig geïrriteerd. Normaal grijp ik niet direct in, ben ik van het uitleggen, een band opbouwen en verantwoordelijkheid bij de leerling leggen. Deze keer besef ik direct bij binnenkomst dat ik die tijd niet kan wachten. Ik moet nu –direct- iets doen. Ik doe alsof ik op de gang iets hoor en loop mijn lokaal uit…

Ik wist wat me te doen stond; ik mocht de ‘regels’ even goed neerzetten in de groep! Nu ben ik het geheel met universitair hoofddocent Fons Vernooij eens, die stelt dat “streng beginnen” met een klas tegen het normgevoel van de leerlingen indruist. Ik ben sowieso van de gemoedelijke sfeer. Ik hanteer het opbouwen van het spanningsveld, voorafgaande aan straf. Zo doorloop ik snel of langzaam (afhankelijk van de situatie) een aantal stadia. Niet alleen het twee keer vermanen, derde keer straffen, maar ook: 'een vragende blik, een vriendelijk verzoek, een korte stilte, geïrriteerd kijken, een vermaning, een quasi wanhoopszucht. “Ik blijf niet aan de gang. Nu is het genoeg.”

Er zijn talloze terechtwijzingen mogelijk voordat er met harde straf gedreigd hoeft te worden. Dit dreigen is trouwens ook al een straf op zich, in het hoofd van de leerling wordt ten tijde van dreigen de straf immers al uitgevoerd. Maar goed, als het dan toch tot straffen moet komen, dan heb ik talloze variaties, van vooraan in de klas naast mij zitten tot het weghalen van privileges, langer doorwerken, etc. En eerlijk is eerlijk, echt straf geef ik bijna nooit…

Ik ben dus niet streng. Maar mijn normale, vrij rustige, ‘opbouwende’ patroon van spanningsopbouw kan ik deze week niet inzetten denk ik gezien te hebben. En dus moet ik eraan geloven. Ik moet straffen gaan uitdelen. Ik moet deze groep laten zien waar de grenzen liggen. De groep is zo ‘nieuw’ dat ik het groepsproces niet zijn gang kan laten gaan en als eerste mijn regels duidelijk neer moet zetten.

Ik haal op de gang nog eens diep adem en kom opnieuw de klas binnen.
Ik start met een kort groepsgesprek, het uitleggen van enkele klassenregels en het totaal niets, maar dan ook echt niets, accepteren. Elke zucht wordt beloond met een ‘dodelijke’ blik van mij, onderling overleg wordt niet geaccepteerd en er heerst totale stilte, terwijl de leerlingen kaarsrecht in de bankjes zitten.

De reacties van de leerlingen liegen er vervolgens niet om. Lees verder

De kracht van Xandra van Hooff ligt in het leggen van verbanden tussen mensen, relaties en systemen. Op haar website www.xandravanhooff.nl staat meer te lezen.