Confessies van een HSP-juf: ‘Dit is de reden waarom ik leerkracht geworden ben’

12 januari 2016

In december gaf de Molenbeekse kleuterjuf Kris Van den Broeck ons een indringend inkijkje in het Brusselse schoolleven na ‘Parijs’, met cameraploegen en soldaten op elke straathoek. Met haar tweede blog richtte ze zich op het taboe op aanraking. Dat Kris met grote aandacht in haar klas staat, was dus al duidelijk. Dit keer maakt ze het nog persoonlijker: in ‘Confessies van een HSP-juf’ beschrijft ze hoe ze als kind het predicaat ‘huilebalk, die flinker moet zijn’ kreeg. Dat – en de resulterende angst en zelftwijfel – wil ze voor geen enkel kind.

Prikkels komen bij net iets heviger binnen bij mij dan bij heel wat anderen. Net als bij 20% van de bevolking trouwens. HSP, of hoogsensitief, dus. De moeilijkheid is om te filteren, filteren wat binnen mag en wat liever niet, wat me goed doet en wat ik aankan en wat teveel is en mijn geest en lijf overhoop haalt. Als juf in een kleuterklas is dat niet altijd eenvoudig.

De prikkels zijn immers overal... het licht, geluid van spelende kinderen rondom, geloop op de gang, gebons vanuit de klas een verdieping hoger, gejoel van een groepje kleuters buiten aan de deur, getoeter of sirenes op de straat, de speelplaats, de trap, de turnzaal, de eetzaal, drukte bij het aankleden, afscheid nemen, afgehaald worden, ... fysieke prikkels, overal.

Emotionele prikkels, het gevoel van anderen, ruzie op een plek in de klas ergens, een kind dichtbij dat van huis komt met een beladen rugzakje... het blijft hangen en sluimeren en veroorzaakt onrust. Het kruipt binnen en wurmt zich naar een plekje om zich te nestelen. En de moeilijkheid om een muurtje in mezelf op te trekken of wat bescherming in te bouwen is enorm.

Het is helemaal waar dat iedereen de wereld om zich heen op een andere manier beleeft. Sommigen spinnen zichzelf in een coconnetje, tussen alle drukte, anderen relativeren wat er rondom gebeurt en kunnen wat ze voelen bij anderen gemakkelijk van zich afzetten, sommigen voelen geen nood aan 'even stil', nog anderen gaan gewoon door met waarmee ze bezig zijn en blijven dat doen, maar we zijn ook met velen bij wie alles wat er buiten ons gebeurt, keihard binnenvliegt en daar voor chaos of verwarring zorgt.

Ik eet mijn lunch in ons leerkrachtenlokaal, maar heel soms blijf ik gewoon in mijn klasje en laat ik daar de middagpauze zich uitstrekken. Een paar momenten weg uit rumoer, lawaai, chaos. Niets egoïstisch aan, gewoon zelfzorg eigenlijk. Even opladen om nadien weer met alle energie door te kunnen gaan. Al merk ik hoe moeilijk dat is. Stemmetjes in mijn hoofd die me vertellen dat ik me niet af moet zonderen. Het kost energie om daartegenin te gaan.

Ik verdwijn wel achter het behang

Als kind werd me verweten een huilebalk te zijn: veel te snel op mijn tenen getrapt, veel te snel over mijn toeren, voortdurend overreagerend. Niks goeds aan dus. Ik moest flinker zijn en meer mijn best doen, veel meer mijn best doen en alles niet zo serieus nemen. Uitgelachen worden als ik kwaad werd om iets, gepest worden als ik me liet zien... Natuurlijk resulteert zoiets in 'ik verdwijn achter het behang', 'ik ben hier te veel' en 'laten zien wat ik voel is ongehoord en absoluut not-done'.

Ook op school. Zelfs door mijn juffen. Ik wil het niet zielig laten klinken, ik wil het gewoon laten horen. Wat dat doet met een mens. Uiteindelijk is het de reden waarom ik zelf leerkracht ben geworden. Omdat geen enkel kind dit verdient. Omdat ik er van overtuigd was en nog steeds ben, dat het helemaal anders kan. Dus ik zoek. Elke dag.

Want ik kan mijn lunch wel stilletjes in mijn klasje eten, maar mijn kleuters kunnen dat niet. Ze zitten van de vroege ochtend tot ze opgehaald worden in drukte. Terwijl ik weet dat er in mijn groep alleen al zeker drie kinderen zitten die het ontzettend moeilijk hebben met al die prikkels.

Een last die ook een kracht is

Dat ikzelf tot de hoogsensitieve personen hoor, is me nog maar een klein jaartje echt duidelijk. Of misschien al eerder, maar durfde of wou ik het niet toegeven aan mezelf. Er rust immers nog altijd een soort taboe op. Of tenminste, dat gevoel heb ik. Ik merk zelf hoe moeilijk het is om erover te praten, in termen van 'ik ben ook hsp'. Het voelt zo vaak als 'een gebrek, een zwakheid'. Terwijl het eigenlijk een kracht is. Eentje waarmee het niet eenvoudig is om te gaan. Maar die me wel helpt om signalen bij mijn zo jonge kindjes op te vangen, dat het goed of niet goed gaat met hen, hoe ze zich voelen als ze nog maar een stapje over de klasdrempel hebben gezet, of wat ze op een bepaald moment precies nodig hebben.

Het helpt me ook bij gesprekken met ouders. Invoelen hoe zij hun moeder- of vaderschap beleven. Met hen mee in gesprek gaan en hun spoor oppikken, samen zoeken naar hoe we dat kleintje van hen zo goed mogelijk kunnen ondersteunen, met daarnaast samen kijken naar wat zij thuis daarin nodig hebben en ik in de klas. Hoe we samen het ontwikkelingsproces van hun kind kunnen laten stromen.

Een kracht die ook een valkuil heeft: 'alles perfect willen doen'. Mezelf tot het uiterste drijven om te zorgen voor de kinderen. Mijn grenzen niet meer voelen en er flagrant overheen gaan. Terwijl mijn hele lijf roept om 'Stop! Stilte en rust!'. Slapeloze nachten, plotse huilbuien, migraine, een lichaam dat helemaal ontregeld is. Naast mijn werk in de klas is er immers ook het grotere geheel, de school, waar gezamenlijke activiteiten worden opgezet en iedereen - logischerwijs - zijn steentje toe bijdraagt. En dan merk ik hoe bang ik word om te zeggen 'nu lukt het even niet voor mij' of 'kan ik deze vergadering voor een keertje overslaan?'

Maar ik ben volwassen. Ik zoek en vind uiteindelijk wel een weg, een manier om met mezelf om te gaan. Voor de kinderen in de klas is het veel moeilijker. Zij hebben mijn begrip nodig, mijn invoelen en mijn support. Het thema opengooien is een begin. Een goed begin. Mensen bewust maken van hoe verschillend de belevingswereld van het ene kind kan zijn van die van een ander. Als daar al over gepraat kan worden, komen we al een eind vooruit. Samen.

Kris Van den Broeck

Kris Van den Broeck is leerkracht op basisschool Vierwinden in Sint-Jans-Molenbeek. Zij schrijft ook op haar eigen blog. Wie meer wil weten over hsp, kan zeker terecht op de website  www.hspvlaanderen.be