Als je kind anders is: 'Liefde is er altijd, acceptatie vraagt tijd'

6 oktober 2014

'Liefde is er altijd, acceptatie vraagt tijd.' Dat ervoer Andrew Solomon in zijn eigen jeugd toen bleek dat hij homoseksueel was. Hetzelfde zag en hoorde hij ook toen hij ruim driehonderd gezinnen interviewde voor zijn boek: 'Ver van de boom - als je kind anders is.' Hij kwam bij de meest uiteenlopende gezinnen: van de ouders van Dylan Klebold - schutter op Columbine High School in de VS - tot de ouders van een transgender kind. Solomon vond diepgaande betekenisgeving in de beleving van ouders: 'Ik kies ervoor om mijn kind als een geschenk te zien.'

'Toen ik ongeveer zes jaar was, mocht ik een ballon uitkiezen van mijn moeder. Mijn broer koos de rode, ik de roze. Mijn moeder zei dat ik vast liever de blauwe ballon wilde.  Maar ik wilde toch echt de roze ballon hebben. Ze 'herinnerde' mij eraan dat mijn lievelingskleur toch blauw was. Dat mijn lievelingskleur nog steeds blauw is en ik nog steeds homoseksueel ben, wijst zowel op mijn moeders invloed als op de grenzen daarvan.' - Solomon in zijn Ted talk 'Love, no matter what.'

Ver van de boom

Solomon begint zijn boeken over het algemeen vanuit een persoonlijke ervaring en komt daarna tot de aanleiding van zijn boeken. 'Ver van de boom' gaat daarom over de zoektocht van ouders en uitzonderlijke kinderen naar hun identiteit. Het is een relaas over gezinnen met kinderen die doof of dwerg zijn, of het syndroom van Down hebben. Gezinnen die geconfronteerd worden met autisme, schizofrenie of meervoudige ernstige handicaps. Gezinnen met wonderkinderen, met kinderen die verwekt zijn door verkrachting, met kinderen die misdaden begaan, met kinderen die homoseksueel of transgender zijn.

Andrew Solomon laat zien voor welke immense problemen ouders komen te staan als hun kinderen vreemden voor ze blijken te zijn. Het zijn verhalen vol liefde, onmacht, menselijke tekortkomingen, onbegrip, opoffering en diepe menselijkheid. Een steeds weer terugkerend thema is de wisselwerking tussen onze aangeboren natuur en de invloeden van omgeving en opvoeding. Met grote compassie toont Solomon de mens in zijn uniciteit en diversiteit.

VPRO Boeken

Op 24 november 2013 werd Solomon geïnterviewd door Wim Brands bij VPRO boeken. Hij vertelt hier ook dat hij onderscheid maakt tussen twee soorten identiteiten: de verticale identiteit en de horizontale identiteit. De verticale identiteit ziet hij als iets dat generaties aan elkaar doorgeven. Dat zijn dus je etniciteit, je nationaliteit en meestal ook je taal en je geloof. Hoewel men moeite kan hebben met zijn verticale identiteit, proberen mensen deze over het algemeen niet te genezen of te veranderen. De horizontale identiteit daarentegen leer of heb je niet van je ouders, maar plaatst jou in een andere groep. Dus als iemand homoseksueel is, autistisch, een wonderkind of een crimineel, dan heeft men dat gemeen met andere homoseksuelen, autisten, wonderkinderen of criminelen, maar niet overeenkomstig is met de ouders. Deze horizontale identiteit probeert men wel vaak te veranderen.

Solomon licht toe stoornissen soms identiteiten zijn en andersom. Hij wil mensen daarmee bewust maken dat de twee in elkaar overgaan en je in veel gevallen niet alleen van het een of het ander kan spreken.

Het kostte Solomon elf jaar om het boek te maken. Bij sommige families verbleef hij dagenlang om hun verhalen te horen. Soms was hij daarvan zo emotioneel uitgeput dat hij de dagen erna zijn bed niet uit kwam.

Eén moeder van een zwaar gehandicapt kind vertelde aan Solomon dat zij haar kind zag als geschenk, omdat zij kóós om hem als een geschenk te zien. Dat is de essentie van het boek: de betekenisgeving. Solomon geeft toe dat mensen die minder betekenis aan hun situatie hebben kunnen geven, waarschijnlijk minder happig zijn om hun verhaal te vertellen en het boek daarom geen representatie is van de meeste gezinnen die een kind hebben dat 'anders' is.

'Ik ben van mening dat het ouderschap onder andere inhoudt dat we onze kinderen veranderen. Dat moet wel, als we ze niet willen verwaarlozen. Onze liefde verandert wie ze zijn.We moeten onze kinderen ook accepteren zoals ze zijn, inclusief hun onveranderlijke eigenschappen. Er zijn natuurlijk dingen die we accepteren en dingen die we niet accepteren, maar een heel groot deel valt in een grijs gebied. En dat grijze middengebied heb ik in mijn boek onderzocht.' 

Bekijk de uitzending hier (vanaf 14 minuten wordt Solomon geïnterviewd).

Solomon schreef in totaal vier boeken:

• Far from the Tree: Parents, Children, and the Search for Identity (2012)


• The Irony Tower: Soviet Artists in a Time of Glasnost (1991)


• A Stone Boat (1994)


• The Noonday Demon: An Atlas of Depression (2001)

Andrew Solomons Ted talk van  juni 2013: 'Love, no matter what'