Luc Stevens op Onderwijsavond Heerenveen: ‘Eerst het kind, dan de leerling!’

29 september 2015

‘Hij stelt dat je eerst met het kind te maken hebt en pas daarna met de leerling. En dat je dus eerst de kinderlijke behoeften van kinderen in moet vullen.‘ Natasja de Kroon organiseert een nieuwe reeks onderwijsavonden in Heerenveen, en wilde graag dat Luc Stevens, oprichter van het NIVOZ, de reeks opende. En dat deed hij, op maandagavond 28 september, met een bemoedigend en hartverwarmend betoog, o.a. over de belangrijke rol van de leerkracht.

Op maandag 28 september stond Luc Stevens in het Posthuistheater in Heerenveen. Het idee om hem naar Heerenveen te halen ontstond kort voor de zomer. Na de laatste onderwijsavond bleef een kleine groep liefhebbers achter om door te praten over onderwijs en opvoeding. Over dat wat ons drijft en wat ons belemmert. Er ontstond een mooi gesprek. Over de wens om het anders te doen. Om meer tijd te nemen en om echt contact te maken met kinderen. We besloten dat het mooi zou zijn om elkaar te blijven ontmoeten en te inspireren tijdens een nieuwe serie onderwijsavonden. Waarop we op de vraag kwamen wie we graag naar Heerenveen wilden halen. Bovenaan ons lijstje stond een naam: Luc Stevens. En dus trok ik de stoute schoenen aan en zocht ik contact. En kreeg, tot mijn grote blijdschap, een positieve reactie. Luc Stevens in Heerenveen, een mooiere start van ons schooljaar konden we ons niet wensen.

Terwijl de zaal volstroomt wacht Luc in de coulissen. Een pedagoog kan zich geen mooiere opkomst bedenken. Hij start met te zeggen dat leerkrachten eigenlijk ook artiesten zijn, maar dat zij zelden applaus krijgen. En dat er voor de leerkracht weinig tot geen gelegenheid is om zich in de coulissen terug te trekken. Zij moeten er zijn, elke dag. Voor hun leerlingen, want die zijn hun enige kans. En dan neemt hij ons mee in zijn verhaal. Een verhaal dat heel diep uit zijn tenen komt. Een verhaal dat klopt. Hij roept ons op het heft in eigen handen te nemen. Niet de methode maar de leerkracht moet de regie hebben over het proces. De leerkracht is belangrijk. En de leerkracht moet hoge verwachtingen hebben van kinderen. Omdat kinderen precies weten hoe de leerkracht over hun denkt. Een leerkracht die hoge verwachtingen koestert zal worden verrast door zijn leerlingen. De leerkracht die lage verwachtingen heeft zal hierin worden bevestigd.

Eerst het kind, dan de leerling
En dan maakt Stevens een punt dat mij diep raakt. Hij stelt dat je eerst met het kind te maken hebt en pas daarna met de leerling. En dat je dus eerst de kinderlijke behoeften van kinderen in moet vullen. En ik realiseer me dat juist dat zo vaak vergeten wordt in ons onderwijs. Dat we in de eerste plaats met kinderen te maken hebben. Kinderen die willen spelen, bewegen, onderzoeken, plezier hebben. Toen mijn dochter naar groep 3 ging kon ze al lezen. Leren was haar niet vreemd. Maar de eerste dag dat ik haar ophaalde was ze diep beledigd, ze hadden maar een kwartiertje gespeeld. Ze paste zich aan en werd een goede leerling. Voor haar broertje is dat een stuk lastiger. Niet omdat hij niet wil of kan leren. Maar omdat hij het zo moeilijk vindt om stil te zitten, om binnen te zitten. Om dingen te doen die hij al kan. Of om iets te leren wat hem (nog) niet interesseert. Zijn dagen duren vaak eindeloos. Zo vaak als hij kan gaat hij even naar het toilet om de dag te onderbreken. Om even met water te spelen en weer kind te kunnen zijn. Dit kinderlijke gedrag wordt vaak als lastig en ongeïnteresseerd geduid, maar hij doet het niet om lastig te zijn: hij is een kind. Een kind dat het moeilijk vindt om de hele dag als leerling aangesproken te worden. En mij vertelt dat school 'het ergste uit zijn hele leven is'.

En hij is niet de enige. Op de scholen waar ik kom ontmoet ik kinderen die het moeilijk hebben in hun rol als leerling. Als ik ze vraag wat er moet veranderen om gelukkig te zijn op school hebben ze het altijd over de wens om te spelen. Om vaker een spelletje te doen. Ook in de hoogste groepen en ook in het voortgezet onderwijs.

Lastig, of juist vindingrijk?
Luc vraagt om op zoek te gaan naar de talenten van de kinderen die zich niet aanpassen. En hij illustreert zijn oproep met een verhaal over de Watersnoodramp. Dat tijdens deze ramp de “lastige” jongens, de drop-outs, zich onderscheidden door hun moed en vindingrijkheid. En dat juist deze "moeilijke" jongens honderden mensen redden.

Het is dus aan ons om kinderen meer uitdagingen te bieden. En om ons te realiseren dat het in ons werk gaat om wie wij zijn. Kinderen zijn meesters in het peilen van het humeur van hun leerkracht. En zij willen weten waar hun leraar van houdt, ze willen zijn verhaal kennen. Kinderen willen contact met hun leerkracht: 'Het wordt pas wat door u!', want 'Als wiskunde binnenkomt moet je wel macht gebruiken om orde te houden!' Ons werk is per definitie persoonlijk en dus kwetsbaar. Die kwetsbaarheid is onze kans. Kinderen zijn heel mild over hun leraren. Een zevenjarige over haar juf: 'Ze moet het nog leren.' Die mildheid zou je ook van je collega’s moeten kunnen verwachten, zodat je elkaar echt kunt steunen. Te vaak worden serieuze vragen en behoeften met grapjes onder de tafel gedrukt. En dat is jammer, want daarvoor is ons werk te complex.

Alle leerlingen zijn okee!
Luc sluit af met een prachtig statement: alle leerlingen zijn okee! Dus is het aan ons. Hun potentieel is ons werkmateriaal. Wat is er mooier en moeilijker om mee te werken!

Na afloop praten we na in de foyer. Ik ben geraakt. En ik ben niet de enige. We voelen ons gesterkt. Alsof we een klopje op de schouder, een aai over de bol maar ook een duwtje in de rug hebben gekregen. En heel voorzichtig begin ik me te verheugen op de tweede Onderwijsavond. Omdat deze avond wat mij betreft naadloos aansluit bij het verhaal van Luc Stevens: Mark Mieras over de spelende mens, op 18 januari 2016 in Heerenveen!

Natasja de Kroon studeerde in 1995 af als orthopedagoog. In 2005 richtte ze haar eigen kindercentrum op, de Buitenkans in Heerenveen. In haar huidige werk als Happy Coach en Geluksvogel combineert Natasja haar liefde voor kinderen met haar passie voor onderwijs.