Zelfvertrouwen opkrikken op het voetbalveld

27 oktober 2016

Tom is een talentvolle voetbalkeeper van elf jaar oud die weet wat hij wil en zich graag in dingen vastbijt. Maar het loopt niet altijd zoals hij het voor ogen had, en zelfs Tom laat dan wel eens een traan. Zijn trainer, Elwin van Keulen, bedenkt zich hoe hij Toms zelfvertrouwen een boost zou kunnen geven.

'Doorgaan', zeg ik zachtjes, terwijl de tranen bij Tom in de ogen springen. Tom is keeper en we zijn bezig met reflextraining, een training waarbij op verschillende wijzen het reactievermogen getraind wordt. Ik maak het Tom zo lastig mogelijk, aangezien het thema van de training is: 'Verder duiken dan je nu kunt.'

Het lijkt alsof Tom op gaat geven als hij merkt dat hij niet zoveel ballen pakt als dat hij zou willen. Hij laat een paar ballen moedeloos gaan en de eerste traan rolt over zijn wangen. Ik zeg nog een keer met een zachte maar duidelijke stem 'doorgaan', terwijl ik de moeilijkheidsgraad waarmee de ballen richting Tom gaan op hetzelfde niveau houd.

Ik was ervan overtuigd dat Tom over de aanleg beschikte om de oefeningen goed uit te kunnen voeren, het enige wat hem in de weg zat was hij zelf. Dit baseerde ik op een zeer gedetailleerde analyse die ik van ieder kind maak en die voor mij als vanzelf ook in mijn hersenen ligt opgeslagen. Ik weet van Tom dat hij een ongelooflijk goede reflex heeft en dat hij door zijn ouders gekenmerkt wordt als een mannetje dat goed weet wat hij wil en zich graag ergens in vastbijt.

Mijn hersenen kraken, ik observeer iedere beweging en ieder mogelijk signaal dat Tom afgeeft zo goed als ik kan. Dit zou weleens een cruciaal moment kunnen zijn, realiseer ik me. Stel dat Tom nu doorzet, succes boekt en als winnaar uit zijn persoonlijke strijd komt, zal dat zijn zelfvertrouwen een enorme natuurlijk boost geven...

Het zelfvertrouwen van Tom kan die boost zeker goed gebruiken. Tom speelt als 11-jarige in een team met veel oudere jongens en strijdt in de competitie tegen tegenstanders die nagenoeg allemaal ouder zijn dan hij. Het niveau van de tegenstanders en van Tom zijn medespelers ligt erg hoog, veel hoger dan hij gewend was bij zijn amateurclub, die hij sinds een aantal weken verruild heeft voor een profclub. Tom krijgt veel doelpunten om de oren en heeft nog niet de kracht of de lengte om iedere situatie de baas te kunnen zijn.

Tom heeft talent. Dat weten we al sinds hij twee jaar geleden op een Talentendag is opgevallen. In de daaropvolgende twee jaar traint Tom met zijn gescoute leeftijdsgenoten op de woensdagmiddag en keept hij af en toe een wedstrijd of een toernooi in een Cambuur-shirt. Het is zijn trainers al eens opgevallen dat Tom de lat hoog heeft liggen, dat hij soms flink kan balen en dan soms ogenschijnlijk moeite heeft met doorzetten.

In de paar weken dat het seizoen nog maar bezig is, bouw ik al vrij snel een goede band met Tom op. We hebben veel korte gesprekken, ik laat mijn oprechte interesse blijken en laat aan Tom merken dat ik er voor hem ben. Tom vertelt dat hij op school erg goed presteert en dat hij zelfs een aanvullend programma mag volgen waardoor hij uitgedaagd blijft. We hebben een klik, ik heb het gevoel dat Tom mij vertrouwt. Ik probeer Tom de handvatten te geven waardoor presteren op dit niveau makkelijker voor hem wordt. En we doen dus reflextraining, een onderdeel waarin ik me de afgelopen seizoenen heb gespecialiseerd om de aan mij toevertrouwde keepers nog beter te kunnen ontwikkelen.

Ik zie de tranen rollen, Tom snikt een paar keer maar zet door. Er lijkt iets los te komen, Tom duikt verder en springt hoger dan hij ooit tevoren gedaan heeft. Ik knik naar Tom terwijl ik het kippenvel over mijn rug voel lopen. We trainen nog zo’n 10 minuten door en ik schroef de moeilijkheidsgraad ongemerkt nog een beetje op. Wat een gevoel moet dit voor Tom zijn, doorgezet hebben in een voor hem ongelooflijk uitdagende situatie.

Terwijl we teruglopen naar de rest van de groep om verder te gaan trainen met de andere spelers zeg ik tegen Tom: 'Ik had net het kippenvel over mijn rug lopen toen ik je zag trainen'. 'Wat dan?' vraagt Tom enigszins verbaasd. 'Ik vond het zo verschrikkelijk knap dat jij doorzette en dat het daarna zo goed ging,' geef ik aan. 'Bedankt', zegt Tom terwijl ik hem nog een glimlach toewerp en hij zich bij de andere spelers voegt.

In de wedstrijd tegen SC Heerenveen D1 een paar weken later presteert Tom al goed. Een week later staat hij ook al in de goal tegen Ajax D1, de absolute nationale top qua jeugdvoetbal. En wat een keeper staat daar! Jonger dan al zijn tegenstanders verdedigt Tom als een rots in de branding zijn goal. Lang staat Cambuur voor en nog langer staat het gelijk, in de laatste minuten capituleert het team alsnog maar Tom kan trots zijn. Na de wedstrijd geeft hij aan, nog enigszins balend van het verlies, toch tevreden te zijn. Alhoewel: 'Die 1-1 schatte ik verkeerd in', zegt Tom. Ik leg mijn hand op zijn schouder en vertel dat ik voor dit seizoen nooit in had durven schatten dat ik zo'n jonge keeper op goal zou durven zetten tegen een tegenstander van dit kaliber. Tom glimlacht en bedankt me voor het compliment.

Als ik naar huis fiets gaan de afgelopen weken nog eens door mijn gedachten. Ik merk dat ik trots ben. Trots omdat ik Tom de kans heb kunnen geven om zichzelf te ontwikkelen, om de mogelijkheden van zijn eigen kunnen te ontdekken en hem het vertrouwen heb kunnen bieden om over zijn voormalige grenzen heen te gaan.

Ik heb inmiddels al een berichtje ontvangen van Tom zijn ouders: 'We zullen je adviezen gebruiken om hem door te ontwikkelen. We hopen dat je zo doorgaat. Het is erg leuk om je kind blij te zien', staat er geschreven. Deze woorden geven me, wederom, kippenvel. Het bevestigt voor mij eens te meer dat de leeromgeving die wij als opleiders voor een kind creëren zo ontzettend veel invloed heeft op het leerproces.

Elwin van Keulen is hoofd van de jeugd en professioneel trainer bij eredivisievoetbalclub SC Cambuur in Leeuwarden.