'Zelf muziek maken blijkt vooral belangrijk voor het empathisch vermogen van de mens'

27 januari 2016

Muziek moet heden ten dage vooral een economisch doel hebben of nuttig zijn:  ‘Van muziekles word je slimmer’ is een veel gehoorde motivatie om iets met muziek te gaan doen. Muziekleraar Wim Venema vindt dat de balans wel heel erg doorslaat naar de economie en de hersenen: 'Muziek is gevoel en muziek maken doe je gewoon omdat je van muziek maken houdt.' Hij pleit voor minder geld naar hersenonderzoek en meer naar muziekonderwijs.

Onlangs verscheen er een interview met neuropsycholoog Erik Scherder in het Parool. Het artikel schetst een beeld van de positieve invloed van muziek op de hersenen. Uit onderzoek onder muziekluisterende mensen (ook wel non-experts genoemd)  blijkt dat sommige mensen al dan niet van bepaalde soorten muziek houden en dat er dan iets gebeurt in de hersenen. Geen onverwachte bevinding, en de vraag is of (duur!) hersenonderzoek werkelijk nodig is om dit te bevestigen.

Zelf muziek maken blijkt vooral belangrijk voor het empathisch vermogen van de mens. Bij kinderen die musiceren zou de verbindingsbalk tussen de beide hersenhelften, het corpus callosum, groter worden, waardoor die hersenhelften beter met elkaar gaan communiceren. De aanname is dat de verdikking van dit corpus callosum bijdraagt aan het verbeteren van de sociale cognitie en dus ook aan het empathisch vermogen van kinderen.

Hebben we dergelijke aannames werkelijk nodig om te weten dat muziek luisteren en maken veel kinderen goed doet? Of kunnen we ook gewoon naar de kinderen kijken om te zien of ze blijer en socialer worden? Dat laatste is een stuk goedkoper, en bovendien kindvriendelijker dan onderzoeken waarbij kinderen langdurig stil moeten liggen in claustrofobische hersenscans.

Tegenwoordig zijn hersenen populair en gaat er veel geld naar kostbaar hersenonderzoek. Zou een deel van het geld niet beter direct naar het steeds meer verschraalde muziekonderwijs kunnen gaan? Erik Scherder pleit op grond van zijn onderzoek voor investeren in muziekonderwijs, omdat projecten waarbij kansarme kinderen met muziek in aanraking werden gebracht, allerlei economisch meetbare voordelen voor de maatschappij op bleken te leveren. Daarnaast ontwikkelden de kansarme kinderen zich beter. Maar kunnen we kansarme en andere kinderen niet gewoon muziek aanbieden, omdat het leuk voor ze is? Muziekonderwijs aanprijzen om economische of gezondheidsredenen doet muziek tekort. Muziek moet geen geneesmiddel of een onderdeel van het  sociaal verbeteringsinsituut worden. Muziek maken en luisteren doe je omdat je er van houdt en die kans moeten we alle kinderen bieden.

foto: Igor Wijnker

Wim Venema (1969) heeft een muziekschool voor kinderen, een soort ‘School of Rock’ in Zuidhorn (Groningen). Iedere maand treedt hij met zijn leerlingenbandjes op. http://www.billbaboon.nl/