Wie is Shauny?

27 juli 2016

Arno van Uden was nog maar net leraar, toen hij een meisje in de klas kreeg met wie hij geen contact kon maken. Er ontstond nooit een band, alleen maar conflict. Jaren later blikt hij daarop terug. Met meer compassie naar haar, maar ook naar zichzelf. 'Ik stelde mezelf (hierdoor) niet de vragen: Hoe kan ik haar bereiken? Waar liggen onze overeenkomsten?'

'SHAUNY! Ga je NU melden bij de adjunct-directeur!' 'Ik ben KLAAR met jou!'

Shauny kwam wéér te laat mijn les binnen. Ik was precies op tijd begonnen met mijn goed voorbereide en vastomlijnde  les. Ze negeerde mij en hing haar opvallende roze glimmende jas op haar stoel. 'De jas hoort in haar kluisje!', dacht ik. Vervolgens vertelde ze, net te luid, tegen een medeleerling hoe succesvol haar danstoernooi was afgelopen weekend. Ze nam haar smartphone erbij om haar dansfoto’s te laten zien. 'Die hoort óók in het kluisje!', dach ik. Haar gedrag frustreerde me enorm, sterker nog, ik werd woedend en wist niet wat te doen. Ik nam een besluit en zette haar, vol van woede en frustratie, de les uit. Dit was niet het eerste incident en helaas ook niet het laatste. Het was nog geen herfstvakantie en de relatie leek nu al onherstelbaar beschadigd. Het kwam ook niet meer goed. De ontstane situatie bezorgde me een onrustig gevoel.

Jaren later 

Nu, jaren later, duikt Shauny nog regelmatig op in mijn gedachten. Hoe kon het dat het niet werkte tussen ons? Wat had ik anders kunnen doen? Hoe zou het met haar zijn? Hoe kijkt zij terug op haar schooltijd? Ik kom er niet uit.

In de laatste week van het schooljaar 2015-2016 lig ik ’s nachts wakker. Er maalt van alles door mijn hoofd, ook Shauny duikt weer op in mijn gedachten. Maar het is anders. Ze begeeft zich in een storm van ongeorganiseerde gedachten: een boek dat ik lees, een artikel van Eelke Wielinga dat ik afgelopen week las, een gesprek dat ik onlangs met een collega voerde, een spel dat ik vroeger speelde en The golden circle van Simon Sinek. Mijn gedachten organiseren zich deze nacht langzaam tot het onderstaande.

 

Onze verhalen

'Wie bovendien opgesloten zit in één verhaal kan iemand die vanuit een ander verhaal redeneert en handelt, niet begrijpen.' (NIVOZ-uitgave nr. 7: Leraar wie ben Je?, Eelke Wielinga – Vitale ruimte in de klas). De mens als verhaal. Een verhaal waarin opgesloten ligt wie je bent. Waarom je doet wat je doet. Jouw herkomst, opvoeding, identiteit, waarden/normen en dromen.

Shauny kwam binnen met haar verhaal. Een verhaal wat in zijn geheel niet aansloot bij mijn verhaal als leraar en zeker niet als de persoon die ik was. Gezien vanuit mijn verhaal ‘klopte’ het verhaal van Shauny niet.

Ik voelde en zag bij haar verhaal het volgende. Shauny liep voortdurend naast haar schoenen. Ze wilde graag door iedereen gezien worden. Pronkte met haar merkkleding en glimmende accessoires, deed zich groter en beter voor. Van bescheidenheid was geen sprake. Danste over het leerplein en was voortdurend in de weer met het in orde brengen van haar kapsel. Ook het aanbrengen van make-up was een belangrijke bezigheid voor haar. Het nieuwste model smartphone zat vastgeklemd in haar hand. Ze vond zichzelf net iets meer dan de rest.

Mijn verhaal paste hier niet bij. Mijn jeugd, tienertijd en als jongvolwassenheid volbracht ik in een klein dorp. Omgeven door andere kleine dorpen. In deze dorpen liep je vooral niet naast je schoenen. Hield je je aan de geldende afspraken. Was bescheidenheid een grote waarde en pronkte je vooral niet met jouw veren. En behoorde je niet op de voorgrond staan. Uitspraken die bij deze dorpen pasten waren: 'het komt goed', 'bescheidenheid siert de mens' en 'doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg'. Iedereen was welkom en mocht meedoen mits de verhalen veel overeenkomsten hadden.

Waarom werkte het niet tussen Shauny en mij? Onze verhalen liepen erg ver uiteen. Als beginnend leraar handelde ik volgens de geldende voor mij bekende ‘regels’ van het leraarschap, geleerd op de lerarenopleiding. Dit werkte niet. Ik vond geen onbeschreven ruimte tussen de verhalen van mij en Shauny.

De ervaring als leerschool

Shauny was een meisje van 12 jaar. Ze gedroeg zich zoals ik dat nooit zou doen, ik herkende het niet. Ik verafschuwde het. Ik stelde mezelf (hierdoor) niet de vragen 'Hoe kan ik haar bereiken? Waar liggen onze overeenkomsten? Wat kan ik van haar leren?' En de vraag 'Wie ben jij, Shauny?' stelde ik al helemaal niet. Zij stelde deze vragen door haar gedrag onbewust wel aan mij. Ik herkende het niet. Zij wilde wel weten wie ik was en wat ik voor haar kon betekenen. Ze kreeg geen antwoord. Ik had op school geleerd hoe dat moest, een goede leraar zijn! Niet voor Shauny dus.

Het lukt me nu - gelukkig - wel. Contact maken met een leerling met een ander verhaal. Ik ga op zoek naar het onbeschreven blad en stel vragen. Hierdoor vind ik een verbinding en ontstaat er een relatie. Dit kost tijd, energie en is niet lesgebonden. Het is waardevol. Een conflict zoals met Shauny heb ik nooit meer gehad. En dat voelt goed.

Het spel met de schijven

Terugkijkend op mijn ervaring met Shauny leerde ik een spel spelen. Een spel waardoor een ingang, een onbeschreven ruimte ontstaat tussen verhalen. Ik noem het 'het spel met de schijven'.

Door te draaien aan de schijven zoals in het spel onderuit worden openingen tegenover elkaar geplaatst en kan het fiche zich verplaatsen naar de ruimte van de andere schijf.

De ruimte die hierdoor tussen de verhalen ontstaat is het onbeschreven blad, de plek waar onderwijs plaatsvindt, waar verbindingen worden gelegd, waar relaties ontstaan en kan het geschreven verhaal van de ander verkend en herkend worden!

De leerschool die ik met Shauny beleefde heeft mij veel goeds gebracht. Mijn rol als leraar heeft een ander perspectief gekregen. Ik handel en redeneer nu vanuit een breder kader. Dit heeft positieve gevolgen voor mij als leraar in het contact met de leerlingen. Door op  het juiste moment te draaien met de schijven vind ik de ruimte van het onbeschreven blad en ontstaan verbindingen, relaties en is er herkenning, ook bij leerlingen met een ‘ander’ verhaal.

Het boek

Het boek De leraar die mijn leven veranderde is een boek vol verhalen geschreven door schrijvers voor lezers. Zij omschrijven een ervaring met de leraar die hun leven veranderde. Vaak waren het positieve ervaringen, zoals een leraar die aardig , behulpzaam, grappig, inspirerend, betrokken en/of creatief was. De ervaringen zijn niet altijd positief. De leraar wordt soms ook omschreven als autoritair, vreemd of moeizaam in omgang. Toch zijn ook deze leraren belangrijk geweest in het leven van één of meerdere schrijvers. Al realiseerden zij zich dat op dat moment niet. Maar kwam de waarde van deze ervaring pas later.

Als mentor van een complexe klas in mijn beginjaren als leraar ontmoette ik een meisje: Shauny. Zij heeft mij, met terugwerkende kracht, een ervaring gegeven die mijn leven als leraar blijvend heeft veranderd.

De hoop

Ik heb hoop dat Shauny deze vervelende ervaring ook heeft kunnen omzetten in waardevolle handelingen. Waaruit ze kracht haalt en haar verder brengt. Ik heb hoop op een toekomst waar ze gezien wordt, waar ze zich zelf kan zijn en waar haar dromen uit komen. Maar bovenal hoop ik dat ze gelukkig is!