'Wat is dat, dood?', vraag ik. 'Dat weet ik niet. Dat weet jij ook niet, want jij bent niet dood.'

2 juni 2016

Het leren is mooi als je 3,5 jaar bent. Vrij van moeten, doellijsten, beoordelingen en scores. Zo ziet Simone Leereveld, terwijl ze kijkt naar de 3-jarige Nina. Maar wat gebeurt er over een halfjaar? 'Ik ben niet tegen het gebruik van methodes en toetsen. Maar wat ik me bezorgd afvraag: zijn de inhouden afgestemd op de actuele woordenschat van Nina, haar ondernemende aanleg, haar fascinatie voor cijfers, haar vragen naar het waarom en bovenal haar rijke fantasie?'

Filosofische tuinierster

Nina - 3,5 jaar - speelt vandaag in mijn tuin. Ze stroopt haar mouwen flink op. Als tuinierster begiet ze de planten: 'anders gaan ze dood.' Kleine schelpen begraaft ze zorgvuldig en ook zij krijgen water: 'om groter te worden, jullie moeten niet dood gaan.' Oude bladeren harkt ze bij elkaar en gooit ze in haar emmer: 'dood'. 'Wat is dat, dood?', vraag ik. Met haar hoofd een beetje schuin denkt na voor ze besluit: 'Dat weet ik niet Simone. Dat weet jij ook niet, want jij bent niet dood.'

Nina speurt, ruikt en betast. Prikbladeren zijn shit, vlinders cool. Haar woordenschat maakt duidelijk dat ze de jongste van een drietal is. De tuin is een bron van nieuwe informatie. Waarom, wat en hoe-vragen wisselen elkaar af. Tussen het haardhout ontdekt ze insecten en vraagt waarom Lieveheersbeestjes mooi zijn en pissebedden lelijk. Ze observeert langdurig en fluistert terwijl ze een handje gras tussen het hout legt: 'Dag lelijke pissebed jij bent heel mooi hoor, dit moet je eten anders ga je dood.'

Echte leven is het leukst

Daar waar zij 'veertig-en-tien' is en ik eenentwintig (hoe fijn, ik ben de jongste) speelt zij Michelle, een vrouw die haar restaurant runt en chauffeert in een houten auto bij de speeltuin om de hoek. Kordaat sjort zij haar beer in fictieve riemen en belt handsfree met haar werk.
Ze vertelt voortdurend wat ze in het moment beleeft: 'even schakelen, richting aangeven.' Hardop ordent ze haar gedachten. Met wat haast, waardoor ze klinkers te pas en te onpas kiest: 'Heeft Jim een nieune satsiest gegogt?' (heeft Wim een nieuwe stadsfiets gekocht?)
Ik corrigeer haar niet. Die klinkers gaan mettertijd wel kloppen, don’t worry.

Eigenaarschap

Terug in de tuin bakt Nina prinsessentaarten in haar restaurant. De knuffels, die ze op zolder vond, en ik zijn haar gasten. Onze bestelling kunnen we zowel bij haar persoonlijk als via de computer (mijn slipper) bestellen. Als we iets willen kopen “scant” ze prijs. 'Niet betalen maar pinnen', verzoekt ze, terwijl ze mijn tweede slipper als pinapparaat onder mijn neus duwt: 'druk op het groene knopje voor OK.' Leeftijden, huisnummers, gewichten, bedragen & pincodes. Getallen zijn interessant.Een tuinierster, een restauranthoudster, een conducteur en een werkende mama die haar hond uitlaat, huppelen om me heen. Nina bepaalt de snel wisselende rollen naar behoefte. Slechts één keer is zij de peuter van 2 jaar die naar bed moet. Met haar beer in haar armen dommelt ze weg, in haar spel kiezend voor rust. Na zo’n tien minuten springt ze monter op: 'Nu moet Michelle weer eten maken voor haar restaurant.'

Fixed mindset versus growth mindset

Kinderen hebben van nature een growth mindset. Mooi is leren door te beleven als je 3,5 jaar bent. Vrij van moeten, doellijsten, beoordelingen en scores. Over een half jaar stapt Nina het primair onderwijs in, waar de eindtoets weer sterker wordt ‘verplicht’. Hoe werkt de school van Nina daar naar toe? Kiest het schoolteam voor een resultaatgerichte toetscultuur vanaf de kleuterbouw? Brengt school haar in de fixed mindset van goed of fout, van succes of falen? Volgen haar toekomstige leerkrachten strikt de methodes van commerciële instellingen?

Let wel: ik ben niet tegen het gebruik van methodes en toetsen. Maar wat ik me bezorgd afvraag: zijn de inhouden afgestemd op de actuele woordenschat van Nina, haar ondernemende aanleg, haar fascinatie voor cijfers, haar vragen naar het waarom en bovenal haar rijke fantasie?

Lees verder.

Simone Leereveld was juf binnen het (S)BO, VSO en cluster 4 en is nu eigenaar van Talentenportfolio.