Waarom zou je volwassen worden?

14 juni 2017

Waarom zou je volwassen worden? Met als antwoord: ‘GWN (gewoon)’. Er klinkt een vrolijk schouderophalen in door, van een opgroeiend kind, om wéér een metagedachte van die volwassenen. En toch zien wij, grote mensen, voorbij dat vanzelfsprekende groeien een belangrijke rol weggelegd voor die volwassenen die met onze kinderen meelopen op weg naar volwassenheid. Het aandacht geven aan deze kwestie is vaak belangrijker dan tot een eenduidig antwoord komen. En dus gaan wij het thema van de volwassenheid op vele manieren bevragen en aandacht geven. Onder andere in onze reeks Onderwijsavonden.


Waarom zou je volwassen worden? Het is een prikkelende vraag die de vanzelfsprekende voortgang der dingen onderbreekt. Het is ook een boektitel van filosofe Susan Neiman. Op de voorkant van de Nederlandse vertaling staat een beeld dat iedere ouder zal herkennen. Trouwens, misschien iedereen wel. We zijn immers allemaal kind geweest: twee kindervoeten die zich in de schoenen van een groot mens gezet hebben. Passen, meten, voelen hoeveel te groot ze nog zijn, balanceren (het zijn schoenen met een hoge hak!) En daarna rondparaderen door de kamer, met een air tussen een zwierig alvast-groot-zijn en zelfbewuste hilariteit om de poging, om de onmogelijke versnelling van de tijd, om de stiekeme voorbereiding en de publieke performance, om het spel van ‘in de schoenen van een groot mens’ te staan.

Bemoedigd worden tot volwassenheid

De Nederlandse vertaling completeert de cover met een wervend citaat uit een Engelse krant. De Duitse vertalers gaven het boek de subtitel ‘Eine philosophische Ermutiging’. Bemoedigd moet de lezer blijkbaar worden in deze wereld waarin juist het vasthouden aan jeugdigheid het alomtegenwoordige ideaal geworden. En de oorspronkelijke Engelse versie Why grow up? bestendigt dat met de messcherpe ondertitel Thoughts for an infantile age.  

De boektitel kwam begin juni ook voorbij op de ISVW Bildungkalender. Maker education-voorvechtster Astrid Poot toonde het kalenderblaadje, zoals het bij haar in huis beantwoord was: Waarom zou je volwassen worden? Met als antwoord: ‘GWN (gewoon)’. Er klinkt een vrolijk schouderophalen in door, van een opgroeiend kind, om wéér een metagedachte van die volwassenen over die grootse taak van het opvoeden, opleiden, begeleiden van de jongste generatie. Mijn kinderen willen ook gewoon groot worden. Zien zich gewoon ieder seizoen uit hun kleren groeien. Voelen de wereld waarnaar ze zelfstandig kunnen lopen en fietsen gewoon steeds verder uitdijen. Vinden het opeens gewoon niet zo prettig als ik mee de klas inloop. Nemen gewoon de rol van groot kind op zich ten opzichte van hun babybroertje en van jongere stamgroepgenoten op school. Gewoon. En toch zien wij, grote mensen, voorbij dat vanzelfsprekende groeien een belangrijke rol weggelegd voor die volwassenen die met onze kinderen meelopen op weg naar volwassenheid.

Begeleidingstocht

Een begeleidingstocht waarin wij onze kinderen wijzen in de richting van nog ongeziene bronnen en velden waar nieuwe ervaringen en nieuwe kennis op te doen zijn. Een tocht waarin we oefenen met het verlenen van vrijheid en het geven van verantwoordelijkheid. Past de gegeven vrijheid toch nog niet bij de verantwoordelijkheid die het kind kan dragen? Dan verkleinen we tijdelijk het speelveld, zodat binnen uitdagende maar veilige grenzen opnieuw geoefend kan worden. Een tocht ook waarbij een kind zichzelf, de mensen om hem heen, zijn wereld, zijn mogelijke rollen in die wereld leert kennen.

‘Elke dag weer advies blijkt wat veel. Hoe goed ook, we bergen de bildungkalender even op’, becommentarieert Astrid haar eigen twitterfoto. Soms komt bij welgemeend advies diezelfde ‘ja-haa’ op, als die ik uit mijn oudste zoons mond hoor, wanneer ik hem met mijn bemoeienissen hinder in het laten zien wat hij al weet en kan.

Opvoeden is een balansoefening

Opvoeden is een balansoefening. Net als fietsen. Vanochtend reed mijn oudste (8) voorop, op weg naar school. Ik probeerde mezelf ervan te weerhouden aanwijzingen te geven en hem het tempo te laten bepalen en de inschattingen te laten maken. Bij een aantal onduidelijke verkeerssituaties beet ik op mijn tong; een paar keer zei ik toch iets. We bespraken een verkeersfout die drie pubermeiden maakten door, dwars op ons fietspad, pas te ontdekken dat ze nog niet over konden steken en dus onze weg versperden. We zagen hoe de oudste zoon van een andere ouder ons steppend voorbijreed en zijn jongere broer ons met een knal van zijn voorwiel tegen de stoeprand rechts passeerde. De geïrriteerde pa maakte hem eenmaal op het plein héél duidelijk dat hij dergelijke fratsen nooit meer uit hoefde te halen in de serieusheid van het verkeer.

Een NIVOZ-collega opperde pas de hypothese dat er een relatie is tussen onze Nederlandse fietscultuur en het feit dat we altijd in de hoogste regionen van ‘gelukkigste kinderen ter wereld’ staan. Het fysieke, vrije buitenzijn was één argument in zijn hypothese; daarbij was er de autonomie die je krijgt door zo’n beetje vanaf je tiende zelf te kunnen bepalen waar je heen kan: jezelf voortstuwen, jezelf sturen. En tenslotte verleent fietsen, zoals groepjes pubers dat een kilometer of tien naar school doen, de tijd en ruimte om buiten het zicht van opvoedende volwassenen jezelf en elkaar te leren kennen. In oeverloze gesprekken, in het elkaar overhoren voor een toets, in het wegfietsen van gedeeld chagrijn over een leraar of juist enthousiasme over een coole les, in het vieren van een uitgevallen laatste uur met een extra lusje langs de ijstent in het centrum. ‘Dat soort interactie zie je veel minder in de legbatterijdynamiek van een schoolbus’, stelde mijn collega.

Volwassenheid op vele manieren aandacht geven

Enfin, vrijheid gepaard aan verantwoordelijkheid. Opvoeding als balansoefening. De fietstocht als oefenplek. Deze hele meanderende tocht om het NIVOZ-thema van volgend schooljaar te introduceren: volwassenheid.

Waarom zou je volwassen worden? is daarbij een goede leidende vraag. In zijn recensie van Neimans boek stelt Joop Berding dat het aandacht geven aan deze kwestie belangrijker is dan tot een eenduidig antwoord komen. En dus gaan wij het thema van de volwassenheid op vele manieren bevragen en aandacht geven. Het biedt een ingang biedt naar de vraag naar de pedagogische opdracht van leraren en opvoeders bij het begeleiden van kinderen naar volwassenheid.

• Wat is die opdracht?


• Wat vraagt het van onderwijzers en opvoeders om die begeleiding naar volwassenheid op de goede manier te kunnen geven?


• Wat bedoelen we dan met volwassenheid, hoe kun je het beschouwen?

Om daar nader zicht op te krijgen hebben we het thema uitgewerkt in zeven deelthema’s. Zeven Onderwijsavonden, zeven invalshoeken, acht sprekers. Vanuit de kunsten en de sociologie, vanuit de pedagogiek en de psychologie, vanuit didactiek en opvoeding zullen de acht sprekers volgend jaar hun blik werpen op volwassenheid – een begrip dat telkens dreigt te ontglippen, zoals het door iedereen direct ‘verstaan’, maar niet per se vastgegrepen kan worden. Een begrip dat niettemin het richtpunt voor al onze onderwijs- en opvoedingsinspanningen is.

Susan Neiman nodigt haar lezers uit volwassen te willen worden, ondanks de infantiliserende krachten in ons samenleving. Om je geest te verruimen. Om moed op te vatten. Om je open te stellen voor weerstand. Want volwassen worden is moeilijker dan je denkt, maar je uiteindelijke volwassen ten opzichte je wereld te kunnen opstellen geeft uiteindelijk een levensvreugde die je niet vindt wanneer je de al te gemakkelijke uitnodiging blijft aannemen om je infantiele wensen en verlangens te bevredigen. Mens, durf jezelf te worden. Wij bieden je daarvoor volgend jaar acht inspirerende sprekers op zeven avonden aan. Als jaarthema zullen wij de sprekers, theorie en praktijk, anekdote en inzicht in woord en daad aan elkaar verbinden.

Loop je met ons mee? En laat je een keer verstek gaan, omdat het mooi weer is, dan hopen we je niet in een speelpark aan te treffen zoals deze vader:



Geert Bors is redacteur bij NIVOZ / hetkind.

 

Tickets Onderwijsavonden