Voorbij aan Oosterse en Westerse verlichting: 'een mens wil herkend worden'

5 mei 2015

Spiritualiteit. Voor Nederlandse leraren een bekend griezelig woord.  Maar het manifesteert zich gewoon en ongemerkt in ons dagelijks leven: de spirit van waaruit je leeft en het bewustzijn daarvan. De volgende tekst van Mauk Pieper schreef hij n.a.v. de lezing van Tex Gunning - Value Based Education, die in  2011 een snaar raakte in vele onderwijslagen. Pieper zoemt in op de noodzakelijke ontwikkeling van een innerlijk, moreel kompas, het type leiderschap dat erbij hoort, in relatie tot menswording en bewustzijn.

“We willen onze mensen sociaal en spiritueel helpen inzicht te krijgen in zichzelf en hun plek in de samenleving. Al dat werk zou echter niet nodig zijn, als al die mensen die nu op leiderschapscursussen gaan, als kind niet hadden afgeleerd om te denken en te handelen vanuit hun interne kompas….. “ Tex Gunning

Wat is eigenlijk een innerlijk kompas? En is het maakbaar? Tex Gunning linkt de huidige mondiale crisis aan ‘waarden- en cultuurproblemen’. Ik richt mijn blik op het kompas dat ieder mens als gegeven in zich heeft en de betekenis van de ander, c.q. de leraar of ouder in de bewustwording daar van. Het raakt daarmee aan het existentiële, het spirituele bestaan van ieder mens. Er zijn vele (experimentele) onderwijsvormen die zoeken naar de praktische betekenis van begrippen als innerlijk kompas, intrinsieke motivatie, innerlijke waarden. Maar waar denken we dan aan en hoe komen we er mee in contact? Met de huidige wederopleving van de betekenis van individualiteit gaat mijn interesse uit naar een vorm van individualiteit die onder invloed van de Oosterse kijk op de mens in onze cultuur mogelijk is geworden.

Je eerste schok
Hoe groeit het individu op? Ieder mens leert zich al snel te verweren tegen pijnlijke ervaringen. Dat gaat automatisch en onbewust. Dit is geen individueel verschijnsel, het is een onderdeel van de groei die we allemaal meemaken. En gedurende ons leven worden we beter in het afweren van dat wat we niet willen. Zo ontwikkelen we – eerst onbewust – een afweerhouding. We beseffen niet dat dit ongewild ook een harnas is, waarmee we afgescheiden raken van het leven, van onze werkelijke (dan nog onbewuste) intuïtie en intelligentie, de ander en ook van onszelf. En dit geeft een ander soort onbehagen, wat later de kiem kan zijn van onze zoektocht.

“We zijn losgeraakt van onze wortels en hebben het besef verloren van wat de wereld bij elkaar houdt en samensmeedt tot een zinvol geheel.” Tex Gunning

Je tweede schok
Onze afweerhouding werkt op een gegeven moment niet meer. Er komen momenten dat wij het leven niet meer onder controle hebben, maar het leven ons te pakken heeft. De meesten van ons beleven het als een crisis, waarin onze idealen als Westers afgescheiden individu onder druk komen te staan. En dat is meestal de tweede grote schok in ons bestaan. Ook daar lijkt vrijwel niemand aan te ontkomen. Veel mensen – denk aan leraren na 10 tot 15 jaar lesgeven – beginnen fundamentele vragen te stellen. Vragen als Wie ben ik eigenlijk?, Waar gaat mijn leven om?, Waar besteed ik mijn tijd aan en wat is echt belangrijk?

Dit zijn geen vragen die cognitief beantwoord kunnen worden. Deze vragen zijn niet bedacht. Ze komen op en spruiten wellicht voort uit een verlangen om weer contact te krijgen met iets. We hebben wellicht nog een flauw vermoeden van wat er nog meer in ons leeft, waarvan we met ons mentale bewustzijn afgescheiden zijn. Het verlangen daar naar is in zekere zin ons grootste kapitaal, want het kan ons weer in verbinding brengen met het leven.

Het omegapunt
Ik denk dat we allemaal wel momenten kennen van een tweede schok. Daarin constateren we iets als ‘als het zo door gaat, loop ik gevaar: fysiek, emotioneel, maar wellicht ook moreel en ethisch.’ Dit kan bij veel mensen op steeds jongere leeftijd leiden tot existentiële crises. Maar het is tegelijkertijd een opening die de potentie heeft dat we ons weer kunnen verbinden met het leven en de inherente intelligentie daar van, met elkaar en het leven op aarde. Het is een opening waar doorheen we weer contact kunnen krijgen met intuïtieve kennis; kennis die eigen is aan de natuur, zoals we deze aantreffen bij de walvis en bij vogels die de wereld over reizen.

Maar als modern mens kunnen we ook op bewust niveau leren putten uit de database van het leven waar we onderdeel van uitmaken. En in deze tijd kan dit proces zelfs ondersteund en getoetst worden met héél veel informatie. Zo kunnen wij – in de opening die een crisis biedt – wellicht in contact komen met onze taak, zoals de mier in de mierenhoop onbewust informatie van zijn soortgenoten ontvangt en weet wat er te doen is. Zo ontstaat er potentieel ‘een weet van’ gemeenschappelijke en individuele doelen. Er ontstaat een omegapunt, aan de horizon van ons bewustzijn. Dit is een punt waar we naartoe getrokken worden. En ik denk dat iedereen, die vanuit dit perspectief naar zijn eigen leven kijkt, momenten kan aanwijzen waarin hij met grote zekerheid, van binnenuit wist wat hem te doen stond.

Maar wie is die ‘Ik’ die zich laat trekken naar zijn doel wat hij zich bewust is geworden?

“Als je kinderen vraagt naar hun ideeën over een rechtvaardige wereld, dan komen ze aan zetten met universele waarden die in ieder van ons resoneren.” Tex Gunning

Lees verder in deze PDF van het Magazine van hetkind #1

Mauk Pieper is onder meer directeur van het Center for Integral World Wisdom. Hij is trainer, coach, therapeut, teacher, spreker en staat voor het verwerven van Evolutionair Leiderschap op basis van Integrale Principes en ‘Unique Self technology’. Zie ook www.mauk.nu en zijn boek Humanity's Second Shock and Your Unique Self

 

Nieuwe magazine van hetkind, vanaf 1 mei te verkrijgen!

Ik wens je de wereld – mens, maatschappij en onderwijs is de titel van dit tweede nummer van hetkind-magazine. We zijn ervoor te rade gegaan bij het idee van ‘wereldgericht onderwijs’, zoals onderwijsdenker Gert Biesta het heeft geïntroduceerd. Hij zei er in mei 2014 dit over: ‘Niet voor niets betekende het Oudgriekse ‘skole’ vrije tijd: de tijd die nog niet functioneel gemaakt is. Vandaag de dag is dat juist wel zo. Maar we moeten inzien dat school geen functie van de maatschappij is. Nee, het is die vreemde plek waarin we de dialoog met de wereld aankunnen, een oefenplaats voor volwassenheid. Een plek om de maatschappij en haar eisen nog even buiten te sluiten en tegelijk open te staan voor de wereld. Dat onderscheid, tussen maatschappij en wereld, vraagt om onze onderwijspedagogische wijsheid en wakkerheid.’

Het magazine van hetkind wordt halfjaarlijks uitgegeven. Eén exemplaar van het magazine is gratis te verkrijgen op Onderwijsavonden in Driebergen, op 21 mei en 17 juni, bij lezingen van NIVOZ-medewerkers, aan trajectdeelnemers Pedagogische tact/leiderschap en op aanvraag bij conferenties en symposia. Wilt u meer exemplaren - ter inspiratie voor uw eigen leeromgeving. docententeam, school of ouderavond - dan kunt u ze per 5 exemplaren bestellen bij Educatheek, zie deze link.

We vragen dan een kleine vergoeding van 1,50 per exemplaar.

 

Nu ONLINE!!

Het complete magazine PASSEND ONDERWIJS - Niemand buitengesloten #1