'Vijf Tibetaanse wijsheden ofwel waarom Mindfulness - lees stilstand - zo belangrijk is voor scholen, voor leraren en leerlingen'

4 maart 2015

De ontmoeting met de vijf Tibetaanse wijsheden heeft Jack Provily laten zien waar zijn krachten zitten en wat zijn ontwikkelpunten zijn. Hij deelt zijn ervaringen en inzichten in dit blog, met het oog op de Onderwijsavond met hoogleraar Anne Speckens over Mindfulness - op 11 maart in Driebergen. Met name de vijfde wijsheid doet een appel op alle mensen in het onderwijs, op scholen, op leraren. Het is de wijsheid van de ruimte, van in het hier en nu zijn, niet gehaast zijn, rust, vredig, harmonieus. Zonder deze openheid ontstaat er geen begrip van de ene wijsheid voor de ander en verlies je het contact met elkaar. En het refereert direct aan de betekenis van Mindfulness.


Ik heb geleerd dat ik teveel in de doe-stand wil zijn, dat één van mijn krachten het delen met anderen is en dat ik mezelf mag toestaan om af en toe boos te zijn. Dit zijn drie belangrijke inzichten geweest die voor mij een wending in mijn bestaan betekenden.

Als ik nu vanuit de vijf wijsheden het onderwijs observeer, herken ik altijd de volgende drie, in willekeurige volgorde:

1. In het onderwijs zijn veel actieve mensen werkzaam die precies weten wanneer en hoe er gehandeld moet worden waarbij het praktische en pragmatische voorop staat. Men is gericht op nut en/of doel. Er is altijd veel beweging zichtbaar; het is levendig; er is veel positieve energie en enthousiasme. Er is actie. Deze wijsheid van handelen heeft in de theorie de kleur groen meegekregen.


2. De rode wijsheid gaat over verbondenheid, zorgt ervoor dat leerkrachten in (warm) contact zijn met hun leerlingen. Er is hier sprake van intuïtie, empathie, sfeer en dynamiek tussen mensen. De levenslust die zo kenmerkend is voor scholen is ook een kenmerk van deze wijsheid. Er is contact. Het denken binnen deze wijsheid is associatief.


3. Ook de blauwe wijsheid die gaat over visie en helderheid, is waarneembaar. Deze wijsheid zorgt ervoor dat we leergierig zijn, alles willen weten en begrijpen en in duidelijke kaders kunnen plaatsen. Het zorgt ervoor dat we objectief proberen te zijn. Deze wijsheid verschaft ons overzicht in de complexe wereld. Er is inzicht.

In sommige organisaties zie ik de ene wat sterker dan de ander, maar waarschijnlijk herken je ze alle drie binnen jouw eigen werkkring.

De vierde wijsheid die ik soms aantref, maar waar ik vaak ook naar moet zoeken binnen onderwijsorganisaties, is de gele wijsheid die gaat over waardering en genieten. Het gaat dan over vindingrijkheid, over kansen en mogelijkheden zien, over gastvrijheid, over delen met elkaar en over genieten en waarderen van alle het mooie dat het leven (lees: onderwijs) biedt. Binnen elke school tref ik altijd leerkrachten aan waarbij ik deze wijsheid herken, maar op de een of andere manier is het voor sommige onderwijsorganisaties lastig om deze wijsheid net zo sterk naar voren te brengen als de drie hierboven genoemd.

De vijfde wijsheid die slechts op een aantal scholen zichtbaar is, verbindt de voorgaande met elkaar. Het is de wijsheid van de ruimte. Zonder deze openheid en ruimte ontstaat er geen begrip van de ene wijsheid voor de ander en verlies je het contact met elkaar. Zonder deze wijsheid geraak je niet uit de gesloten positie van een wijsheid naar de open manifestatie.

Het is de wijsheid van in het hier en nu zijn, niet gehaast zijn, rust, vredig, harmonieus.
Alles is oké.......

Oftewel: doe eens even niets, ga op je handen zitten en kijk wat er gebeurt. Ook niet gaan denken over wat je straks zult gaan doen. Gewoon niets!
Wanneer heb jij dat trouwens voor het laatst gedaan?

Deze stilstand is helaas voor de meeste leerkrachten en zeker op de meeste scholen ongebruikelijk. We zijn het ook niet gewend. Zo zijn we niet opgevoed in dit gedeelte van de wereld. Als we onze kinderen en onszelf het beste gunnen, verdient ook deze wijsheid onze aandacht. Samen met de andere vier zijn we sterker en in balans en kunnen we de wereld aan. We kunnen ons hierin trainen door beoefening van Mindfulness. Het helpt ons te stoppen, onze gedachten te observeren en te accepteren. Het schept ruimte, waardoor we beter kunnen zien.

Organisaties die gebruik maken van alle vijf wijsheden, staan in hun kracht en zullen succesvol hun plannen uitvoeren.

Mindfulness binnen de schoolmuren brengen, betekent dus iets voor de leerling, voor de leerkracht maar ook voor het functioneren van de school als geheel.

Jack Provily is werkzaam geweest als leerkracht, intern begeleider en directeur in het primair onderwijs. Sinds augustus 2012 is hij onderwijsbegeleider. Zijn (recent vernieuwde) website heet Zo Mooi Anders.

Tibetaanse wijsheden

Deze eeuwenoude theorie stelt dat de vijf wijsheden in ieder mens aanwezig zijn. De meeste mensen gebruiken er slechts twee of drie. De veronderstelling is dat je gelukkig wordt, als je alle vijf wijsheden bij jezelf naar boven kunt brengen. Daarom is een organisatie of projectplan pas succesvol als alle vijf wijsheden aanwezig zijn en gebruikt worden. Elke wijsheid kent een ‘open’ kant waarmee je naar de wereld kunt kijken, alsmede een ‘gesloten’ kant waarmee je je afsluit van die wereld.

Bronnen:
Stralend in de wereld, Sebo Ebbens
Five Wisdom Energies, Irini Rockwell