Vieze kleutertoiletten: 'Dat heb ik niet gedaan hoor juf!'

19 maart 2017

Jarenlang was de klas van Nicole Wouters verwend met schoonmakers die overdag de kleutertoiletten schoonmaakten. Zij legt een verandering aan de kleuters voor. 'Misschien kunnen wij er zelf voor zorgen dat de toiletten schoon blijven?' Maar een ongelukje zit dan toch in een klein hoekje... 

Jarenlang was onze klas verwend met schoonmakers die overdag aanwezig waren op school. Elke dag, rond de lunch, werden de kleutertoiletten schoon gemaakt. Helaas vindt het schoonmaken nu in de avonduren plaats. Dit besluit (van bovenaf) gaf mij veel onrust. Want ik vind dat ieder kind recht heeft op een schoon toilet, ook in de namiddag.

Ik vertel mijn groep van deze verandering; dat er nu niemand meer is om tussendoor de toiletten schoon te maken en dat ik de toiletten tussendoor wel schoon kan maken maar dat ik er dan niet ben om hen te helpen met andere dingen. 'Maar juf, misschien kunnen wij er zelf voor zorgen dat de toiletten schoon blijven zodat jij niet hoeft te poetsen?', stelt Maartje voor. Dat vinden wij allemaal een goed idee. Ik vraag de kinderen wat ze van mij nodig hebben om dat voor elkaar te krijgen. Ze geven aan dat ze er zelf goed op kunnen letten dat er geen plas op de bril of op de grond valt. Dat spreken we dus af.

Als ik daags erna vlak voor de lunch het jongenstoilet check, zie ik plas tegen de muur en op de grond. Ik voel irritatie door me heen gaan. Potdikkie, we hadden een afspraak, de kinderen zouden er zelf voor zorgen dat de wc schoon blijft. De plas op de muur en de vloer ziet er uit als een bewuste actie. Een aantal primaire gedachten schieten door mijn hoofd: 'Wie haalt het in zijn hoofd om tegen een muur te plassen?' Ik moet en ik zal weten wie dit gedaan heeft. Maar vanuit deze gedachten wil ik helemaal niet handelen.

Ik controleer de andere toiletten, en geef daarmee mezelf een minuutje extra denkruimte. Ik voel waar mijn irritatie vandaan komt. Ik baal dat iemand de afspraak niet na heeft kunnen komen. Maar dit kind zal daar vast een goede reden voor hebben. En ik baal dat er niemand is die de kleutertoiletten tussendoor schoon maakt, zelfs niet na een ongelukje. Maar dat mag niet het probleem van de kinderen worden. Moet ík dan echt zelf die toiletten schoon gaan maken? Moet ík dan de kinderen bij gaan brengen hoe je een toilet schoon achter laat voor de volgende gebruiker? Of is dit eigenlijk een taak van hun ouders? Ik voel onrust in mijn lijf. En ook vanuit deze onrust wil ik niet handelen.

De preken die mijn eigen juf van vroeger vaak hield, in dergelijke situaties, wil ik niet houden in mijn klas. Die gespannen sfeer die toen ontstond, terwijl zij net zo lang zou wachten totdat de dader bekend had, herinner ik me nog als de dag van gisteren. Verschrikkelijk.

In een split second bedenk ik de aanpak die ik wil. Met een gespeeld, geschokt gezicht loop ik terug de klas in. 'Wat is er juf?'
Ik vertel de kinderen wat ik zojuist heb gezien in het jongenstoilet, zonder mening en zonder oordeel. Meteen roept Tom: 'Ik heb dat niet gedaan!', waarop alle andere jongens laten horen dat zij het ook niet gedaan hebben. En zelfs enkele meisjes zeggen dat zij het ook niet hebben gedaan. Van binnen moet ik lachen om de opmerkingen van de meisjes.
Ik ga zitten en met een milde stem vervolg ik mijn verhaal: 'Lieverds, ik wil helemaal niet weten wie dat gedaan heeft. Ik wil jullie alleen laten weten dat dit geen fatsoen is. Plas hoort in de wc en niet tegen een muur. Onze afspraak was dat we de wc’s netjes achter zouden laten voor het volgende kind. Iemand van ons heeft een vergissing gemaakt, dat kan gebeuren. Daarom leg ik nu een handdoek neer bij de wc, degene die zich zojuist vergist heeft op het toilet weet dat hij dadelijk iets op te lossen heeft. Dat kun je doen terwijl wij aan het lunchen zijn, dan zien wij niet dat jij je vergist hebt. En als je klaar bent met poetsen, mag je de handdoek naar de wasmand brengen.'

Dat gezegd hebbende start ik mijn kringactiviteit. Ik ben benieuwd wat er komen gaat...

'Ik moet even plassen', zegt Tom, die altijd graag met eigen ogen wil zien wat er verteld wordt. Hij staat op en loopt naar het toilet. Even later zie ik zijn hoofd om het hoekje en roept hij vrolijk door de klas: 'Juf, ik denk dat ik hier iets op te lossen heb!'  'Prima jongen, succes met poetsen!' roep ik hem na. Nadat Tom de muur en de vloer weer keurig schoon heeft gemaakt en de handdoek in de wasmand heeft gegooid komt hij in de kring zitten. Ik geef hem een dikke knipoog. Enkele kinderen zeggen tegen Tom dat ze het fijn vinden dat hij het weer opgelost heeft. En ik weet zeker dat Tom dit nooit meer zal doen.

Nicole Wouters is leraar op basisschool Klinkers in Tilburg.