Vertrouwen in de medemens

7 januari 2018

‘Ik kies ervoor om iedereen te vertrouwen’. Dat is de houding waarmee onderwijsbegeleider Jack Provily in het leven wenst te staan. En dat vertrouwen wordt zelden beschaamd, of het nu met volwassenen of met kinderen is. Noem het naïef of kinderlijk, maar hij voelt zich er goed bij. 'Als je mensen vertrouwt, krijg je vertrouwen terug.'


 Onlangs zag ik de volgende uitspraken op een school:

• Ik vertrouw bijna niemand


• Ik weet niet of mensen te vertrouwen zijn


• De meeste mensen zijn te vertrouwen, sommige niet

Terwijl ik ze stond te lezen, liep er een collega langs. Hij daagde me uit om te reageren en ik antwoordde hem dat mijn tekst er niet bij stond. Ik kies ervoor om iedereen te vertrouwen, zei ik.

‘Dat herken ik’, reageerde hij, ‘maar dan wel totdat je vertrouwen beschaamd is’.

Vervolgens vroeg ik hem hoe vaak dat gebeurd was in zijn leven, want ik red het met de vingers van één hand. Lachend merkte hij op dat hij toch wel een paar handen daarvoor nodig had.

In het daaropvolgende gesprek kwam naar voren dat het natuurlijk te maken heeft met je eigen kijk op de wereld. Einstein heeft ooit eens gezegd dat de meest fundamentele beslissing in je leven de keuze is of je in een vijandige wereld of in een vriendelijke wereld wil leven.

Onbewust heb ik ooit voor die laatste gekozen, maar tegenwoordig ben ik me daarvan bewust. Ik wil geen energie steken in boosaardigheid, frustratie of angst. Het is veel eenvoudiger om onbevangen in de wereld te staan en het vertrouwen te hebben dat het is zoals het is.

Mensen noemen me soms daarom naïef of kinderlijk. Dat mag. Maar ik voel me er prettig bij! Ik heb onlangs een rechtszaak tegen een gemeente verloren en dat heeft me erg veel geld aan een advocaat gekost. Vrienden zeggen nu dat ik te veel vertrouwen in hem had en dat hij me geld heeft afgetroggeld. Want een advocaat is niet te vertrouwen! Ik weiger dat te denken. Uiteraard heb ik ervan geleerd, maar dat betekent niet dat mijn open houding eronder lijdt. Ik denk nog steeds dat mijn rechtsman er bij de start van de zaak van overtuigd was dat ik een kans maakte om te winnen.

Wat natuurlijk meespeelt in situaties waarin we denken dat ons vertrouwen beschaamd is, is het perspectief waarmee je naar de zaak kijkt. Als ik bijvoorbeeld als leerkracht in een relatie met ouders ervan uitga dat zij vanuit hun perspectief naar de ontwikkeling van hun kind kijken, zie ik iets anders dan vanuit mijn perspectief. Maar is er dan vertrouwen geschonden? Volgens mij gaat het om twee verschillende werelden die elkaar op dat moment niet ontmoeten.

Het heeft natuurlijk ook te maken met de wijze waarop je ergens tegenaan kijkt. We bevestigen voortdurend onszelf in onze blik op de wereld. Wat je gelooft, zie je terug!

Als je denkt dat je vooral moet controleren, zie je voortdurend bewijzen terug dat dat inderdaad belangrijk is. Als je loslaat en de wereld laat zoals die is, merk je op dat alles vanzelf gaat.

Als je gelooft dat jij het voor je leerlingen moet regelen, zie je telkens bewijs daarvoor terug. Als je denkt dat kinderen het zelf kunnen regelen, blijken ze dat inderdaad te kunnen.

Als je mensen wantrouwt, zullen ze dat bewijzen. Als je mensen vertrouwt, krijg je vertrouwen terug.

Als we dus willen dat onze wereld verandert, moeten we onze kijk op de wereld veranderen.

Of is dat te naïef en te kinderlijk gedacht?

Jack Provily is werkzaam geweest als leerkracht, intern begeleider en directeur in het primair onderwijs. Sinds augustus 2012 is hij onderwijsbegeleider. Zijn website heet Zo Mooi Anders.