Verantwoordelijkheid nemen wordt vaak verward met schuld

16 april 2017

‘Verantwoordelijkheid gaat over het besef hoe je je wilt voelen. Je kunt niet de situatie veranderen maar wel hoe je over deze situatie denkt en voelt.’ Anouk van der Schans is veel bezig met het bewust opvoeden van haar kinderen en loopt, zoals zovelen, aan tegen oude pijn, dingen uit het verleden. Zij schreef een stuk over het nemen van verantwoordelijkheid in plaats van het geven van de schuld aan iemand: hoe wil jij je voelen? Durf jij erop te vertrouwen dat het goed komt?

'You must take personal responsibility. You cannot change the circumstances, the seasons, or the wind, but you can change yourself. That is something you have charge of.'


– Jim Rohn


‘Geen vrijheid zonder verantwoordelijkheid’ wordt er vaak gezegd. Maar wat wordt daar dan precies mee bedoeld? Als ik namelijk zo de gemiddelde discussie bekijk, blijkt het namelijk dat we dit wel erg lastig vinden. En ik begrijp dat heel goed hoor. We zijn collectief zo geprogrammeerd dat we liever de ander de schuld geven dan naar onszelf te kijken. Maar waarom is dat toch?

Omdat we het eigenlijk heel eng vinden. Bewust worden van wat er in jou geraakt wordt in plaats van de ander de schuld geven doet pijn. Het raakt namelijk vaak onze oude pijn die we als kind hebben ervaren. Misschien konden je ouders niet aan je behoeften voldoen, hoe goed ze ook hun best deden, had je een leerkracht die je voor je gevoel afkeurde. Opgevoed door straf en beloning hebben velen van ons de inprenting gekregen dat er iets mis is met ons. Dat het onze schuld is als de ander boos wordt. Waardoor we ons slachtoffer voelden van de onberekenbaarheid van de ander. En deze pijn nemen we mee naar ons volwassen leven. Waarin we oprecht geloven dat de huidige situatie ons terecht boos maakt.

Verantwoordelijkheid nemen wordt dan ook vaak verward met schuld. ‘Wie heeft dit gedaan?’ is daarbij een veel voorkomende vraag. Maar verantwoordelijkheid gaat over het besef hoe je je wilt voelen. Je kunt niet de situatie veranderen maar wel hoe je over deze situatie denkt en voelt.

Onder het mom van ‘verantwoordelijkheid nemen’ bemoeien we ons ook vaak met andermans gedrag. We geloven dat wij weten wat het beste is of dat wij het beter kunnen. Met als gevolg dat we de ander vertellen hoe hij iets moet doen of het maar van de ander overnemen. Verantwoordelijkheid gaat echter over jouw 50% aandeel in de relatie, en dan voornamelijk jouw gevoelens die hierin geraakt worden. Kun je de ander de ruimte laten verantwoordelijkheid te nemen voor zijn 50%? Kun je openstaan voor hoe de ander zijn leven, werk of ouderschap inricht?

Wat hiervoor nodig is, is vertrouwen. Vertrouwen dat het goed komt. Vertrouwen dat jij okee bent, ook als de ander jouw behoeften niet vervult. Je hebt de waardering, erkenning en liefde van de ander niet meer nodig zoals je die als kind nodig had. Je bent nu volwassen en in staat jezelf te geven wat je nodig hebt. Daar gaat verantwoordelijkheid nemen over: de keuze slachtoffer te blijven van je omgeving of verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen leven.

Nu is natuurlijk de vraag, hoe doe ik dat dan? Want ik voel me oprecht boos als die ander zus of zo doet. Erken dat die ander als symbool werkt. Die persoon doet jou niets aan, jij ervaart dit alleen zo. Het legt de pijn bloot die al in jou aanwezig is. Hiervan bewust worden, bereid zijn je gevoelens niet op de ander te projecteren en af te reageren maar ze er gewoon te laten zijn geeft vrijheid. En ja dit is lastig, dat weet ik als geen ander. Wees daarom lief voor jezelf, accepteer dat er van alles in je geraakt wordt, omarm deze gevoelens en haal diep adem. Dat is bewustwording en vrijheid!

Anouk van der Schans heeft een eigen praktijk voor bewust-zijn en bewust ouderschap. Daarnaast is zij oprichter van Happy Kids Make A Better World.